RIFKÎ, Bahâüddin-zâde Efendi

(d. ?/? - ö. 1075/1665)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Kayseri’de doğdu. Şairin asıl adı konusunda ihtilaf vardır. Mucîb, Rıfkî’nin asıl adının "Ahmed Çelebi" olduğunu söylerken Beliğ’e göre "Bahâüddin-zâde es-Seyyid Abdülmecid"dir. Bahâüddin-zâde Efendi olarak tanındı. Kayseri âlimlerinden gerekli ilimleri tahsil ettikten sonra İstanbul’a gelerek mülâzım oldu. Kırk akçe medreseden mazul iken 1043 Ramazanı’nda /Mart 1634 Edirne’de Alemüddin Medresesi hâricinde görev aldı. Daha sonra kadılığa başladı. Anadolu’da bir kaç yerde kadılık yaptıktan sonra 1057 Şa’bânı’nda /Eylül 1647 Şerhî Mehmed Efendi’nin yerine memleketi olan Kayseri kadılığına atandı. Bu görevi, 1058 Recebi’ne /Temmuz 1648 kadar devam etti. 1062 Şa’bân /Temmuz 1652 ayında eski görevine atandı. 1064 Muharremi’nde /Kasım 1653) Manisa pâyesi ile Çirmen kadılığı arpalık olarak verildi. 1066 Zilka’desinde /Ağustos 1656 Manisa kadılığıyla görevlendirildi. 1067 Rebi’ülevvelinde /Aralık 1656 bu görevden azledildi, ancak itirâzı üzerine aynı göreve iade olundu. 1071 Saferi’nde /Ekim 1660 ise Diyarbakır kadılığı verildi. 1075 Muharremi’nde /Temmuz 1664 ikinci defa Çirmen kadılığı arpalık olarak ihsan olundu. Bu görevde iken 1075 Şevvali’nde /Nisan 1665 öldü. Kaynaklarda ilmi, faziletiyle meşhur, selim huylu, temiz yaradılışlı, dindar biri olduğu ifade edilmektedir. Mucîb, “şi’r ü inşâ ile ser ü kârı vardır” demekle yetinirken şair hakkında bilgi veren tezkire sahipleri sanatı hakkında yorum yapmamışlardır. Belîğ’in tezkiresine aldığı şiirler için “divanından müntehâbdır” demesinden bir Dîvân’ı olduğu anlaşılmaktadır. Ancak bahis konusu divanın bir nüshasına rastlanmamıştır.

Kaynakça

Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1985). İsmail Belîğ  Nuhbetü’l-Âsâr lî Zeyl-i Zübdetü’l-Eş’âr. Ankara: Gazi Üniversitesi Yay. 169.

Coşkun, Ali Osman (hzl.) (1985). Seyrekzâde Mehmed Âsım. Zeyl-i Zübdetü’l-Eş’âr. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi 73.

Köksal, M. Fatih (1998). Kayserili Divan Şairleri. Kayseri: Geçit Yay. 71-73.

Köksal, M. Fatih (2007). “Rıfkî”. Türk Dünyası Edebiyatçılar Yazarlar ve Şairler Ansiklopedisi. C. 7. Ankara: AKM. Yay. 342.

Kurnaz, Cemal ve M. Tatcı (2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî - Dîvân Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.1. Ankara: Bizim Büro Yay.1501.

Mehmed Süreyyâ (1311). Sicill-i Osmanî. C.3. İstanbul: Matbaa-i Âmire. 401.

Mucîb. Tezkiretü’ş-Şu’arâ. İstanbul Üniversitesi Ktp. TY 3913. vr. 8b.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. (1990). “Rıfkî”. C.7. İstanbul: Dergâh Yay. 326.

Özcan, Abdülkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakâ’ik-i Nu’mâniye ve Zeyilleri “Vakâyiü’l-Fudalâ. C.3. İstanbul: Çağrı Yay. 315.  

 

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET FATİH KÖKSAL
Yayın Tarihi: 30.11.2013
Güncelleme Tarihi: 10.12.2020

Eserlerinden Örnekler

İzârı üzre göñül hatt-ı müşk-fâm ister

Fezâ-yı Rûm’da gûyâ sevâd-ı Şâm ister

 

Zuhûr-ı hatt-ı izârın recâ ider göñlüm

O şeb-pere gibi kim nûrı kor zulâm ister 

(Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1985). İsmail Belîğ  Nuhbetü’l-Âsâr lî Zeyl-i Zübdetü’l-Eş’âr. Ankara: Gazi Üniversitesi Yay. 169)

 

Mahabbetden eser yok âşık-ı zâr oldugum kaldı

Esîr-i gamze-i ser-mest ü hûn-hâr oldugum kaldı

(Mucîb. Tezkiretü’ş-Şu’arâ. İstanbul Üniversitesi Ktp. TY 3913. vr. 8b.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Leyla Şahind. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2M. Yüksel Arkalıd. 16 Nisan 1968 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Turan Koçd. 3 Mayıs 1952 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Leyla Şahind. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5M. Yüksel Arkalıd. 16 Nisan 1968 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Turan Koçd. 3 Mayıs 1952 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Leyla Şahind. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8M. Yüksel Arkalıd. 16 Nisan 1968 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9Turan Koçd. 3 Mayıs 1952 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10Leyla Şahind. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
11M. Yüksel Arkalıd. 16 Nisan 1968 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Turan Koçd. 3 Mayıs 1952 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Leyla Şahind. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14M. Yüksel Arkalıd. 16 Nisan 1968 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Turan Koçd. 3 Mayıs 1952 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Leyla Şahind. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17M. Yüksel Arkalıd. 16 Nisan 1968 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18Turan Koçd. 3 Mayıs 1952 - ö. ?Madde AdıGörüntüle