Madde Detay
RUHÎ, Ruhî Bey Baba
(d. ?/? - ö. 1316/1900)
tekke şairi
(Tekke / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Şiirlerinde Ruhî mahlasını kullanan âşık, İstanbul’da doğmuştur. Kaynaklarda doğum tarihi ile ilgili bir bilgi yoktur ancak 19. yüzyılın sonuna yetişen bir Bektaşi şairi olduğu belirtilmektedir (Koca 1990: 631). Şeyhülislâm Zeynel’âbidin efendinin soyundan gelen âşık, daha beşikte iken Mollalık payesini almış, daha sonra medrese eğitimi görmüş ve icazet alarak çeşitli ilçe ve illerde, özellikle Edirne, Bağdat gibi önemli yerlerde kadılık yapmıştır (Ergun 1956: 419). Beşinci Murad’ın gerek şehzadeliği gerekse hükümdarlığı devrinde korunan ve mükâfatlandırılan Ruhî, Murad’a yakınlığı nedeniyle İzmir’e sürülmüştür (Koca 1990: 631). Ruhî, İzmir’e gidince, kadılıktan ayrılmış ve dava vekilliği yapmaya başlamıştır. Bu sırada İzmir Karataş mahallesindeki konağını da Bektaşi tekkesi olarak kullanmıştır (Koca 1990: 631). İzmir'e ilk gittiği H. 1297 (M. 1881) tarihinde yalnız Bektaşi muhibbi sıfatını haiz olan Ruhî için tarikat, hakiki bir Baba olmak ihtiyacını da duyurmuştur. 1302 (M. 1886) de bir fırsat bularak İstanbula gelmiş, Rumelihisarında meşhur Nâfî Baba’dan icazet alarak tekrar İzmire dönmüştür. İzmir'in ne kadar rint ve kalendermeşrep adamı varsa tam manasıyla bir Bektaşi babası olan Ruhî’nin başına toplanmıştır. Kırkağaçlı Eşref gibi meşhur şairler, Nevzad Bey, Bıçakzade Hakkı Bey gibi muharrirler, zekâsından dolayı Cin Ahmed şöhretini kazanmış olan İstanbullu Ahmed Bey gibi dava vekilleri hep onun dervişleri olmuşlardır (Ergun 1956: 419). Bunlar hemen her gece Ruhî’nin evinde toplanmış ve birlikte işret etmişlerdir. Bu meyanda gazeller söylenmiş, nefesler okunmuştur. 73 sene yaşıyan Ruhî Bey Baba H. 1316 (M. 1900) İzmir’de ölmüş ve vasiyeti üzerine Mızraklı Dede haziresine defnolunmuştur (Koca 1990: 631).
Ruhî, birçok nefîs manzumelerini de işte bu meclislerde söylemiştir fakat bunların çok azı kayıt altına alınabilmiştir. Ruhî’nin bugün mevcut olan şiirleri ise, bir divançe teşkil edemiyecek kadar azdır (Ergun 1956: 419). Ruhî Bey Baba’nın nefesleri kadar nükteli fıkraları da dikkat çekmektedir. Ayrıca Ruhî, yalnız şairliği ile tanınmamış, bilhassa sohbet meclislerinde sarf ettiği zarif nükteler, remizler, kinayelerle de İzmir'de şöhret kazanmıştır (Ergun 1956: 419).
Kaynakça
Ergun, Sadeddin Nüzhet (1956). On Dokuzuncu Asırdan Beri Bektaşî-Kızılbaş Alevî Şairleri ve Nefesleri. İstanbul: Maarif Kitaphanesi.
Koca, Turgut (1990). Bektaşi Nefesleri ve Şairleri (13. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Kadar). İstanbul: Maarif Yay.
"Ruhî Bey Baba" (1990). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 7. İstanbul: Dergâh Yay. 356.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: ARAŞ. GÖR. ZEYNEP SAFİYE BAKİYayın Tarihi: 18.12.2014Güncelleme Tarihi: 10.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Nice bir dağdağa-i dehr ile berbad olalım
Yürü meyhaneye zahid biraz âbad olalım
Serelim kuşeyi meyhaneye bir eski hasır
Dest urup câmı Ceme guşadan azad olalım
Kızını piri muganın sen alıp oğlunu ben
Öyle bir din ulusu kâfire damat olalım
Hançeri tığı gazapla gezelim ey Ruhî
Kande bir var ise içmez ana cellâd olalım
Ergun, Sadeddin Nüzhet (1956). On Dokuzuncu Asırdan Beri Bektaşi-Kızılbaş Alevi Şairleri ve Nefesleri. İstanbul: Maarif Kitaphanesi. 419.
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 18.12.2014Güncelleme Tarihi: 10.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Nice bir dağdağa-i dehr ile berbad olalım
Yürü meyhaneye zahid biraz âbad olalım
Serelim kuşeyi meyhaneye bir eski hasır
Dest urup câmı Ceme guşadan azad olalım
Kızını piri muganın sen alıp oğlunu ben
Öyle bir din ulusu kâfire damat olalım
Hançeri tığı gazapla gezelim ey Ruhî
Kande bir var ise içmez ana cellâd olalım
Ergun, Sadeddin Nüzhet (1956). On Dokuzuncu Asırdan Beri Bektaşi-Kızılbaş Alevi Şairleri ve Nefesleri. İstanbul: Maarif Kitaphanesi. 419.
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 10.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Nice bir dağdağa-i dehr ile berbad olalım
Yürü meyhaneye zahid biraz âbad olalım
Serelim kuşeyi meyhaneye bir eski hasır
Dest urup câmı Ceme guşadan azad olalım
Kızını piri muganın sen alıp oğlunu ben
Öyle bir din ulusu kâfire damat olalım
Hançeri tığı gazapla gezelim ey Ruhî
Kande bir var ise içmez ana cellâd olalım
Ergun, Sadeddin Nüzhet (1956). On Dokuzuncu Asırdan Beri Bektaşi-Kızılbaş Alevi Şairleri ve Nefesleri. İstanbul: Maarif Kitaphanesi. 419.
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Gazel
Nice bir dağdağa-i dehr ile berbad olalım
Yürü meyhaneye zahid biraz âbad olalım
Serelim kuşeyi meyhaneye bir eski hasır
Dest urup câmı Ceme guşadan azad olalım
Kızını piri muganın sen alıp oğlunu ben
Öyle bir din ulusu kâfire damat olalım
Hançeri tığı gazapla gezelim ey Ruhî
Kande bir var ise içmez ana cellâd olalım
Ergun, Sadeddin Nüzhet (1956). On Dokuzuncu Asırdan Beri Bektaşi-Kızılbaş Alevi Şairleri ve Nefesleri. İstanbul: Maarif Kitaphanesi. 419.
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Tuvana Gülcan | d. 1975 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | RÂŞİD, Râşid Efendi, İstanbullu | d. ? - ö. 1855 ds. | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Hikmet Şinasi Önol | d. 1919 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Tuvana Gülcan | d. 1975 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | RÂŞİD, Râşid Efendi, İstanbullu | d. ? - ö. 1855 ds. | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Hikmet Şinasi Önol | d. 1919 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Tuvana Gülcan | d. 1975 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | RÂŞİD, Râşid Efendi, İstanbullu | d. ? - ö. 1855 ds. | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Hikmet Şinasi Önol | d. 1919 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Tuvana Gülcan | d. 1975 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | RÂŞİD, Râşid Efendi, İstanbullu | d. ? - ö. 1855 ds. | Meslek | Görüntüle |
12 | Hikmet Şinasi Önol | d. 1919 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | Tuvana Gülcan | d. 1975 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | RÂŞİD, Râşid Efendi, İstanbullu | d. ? - ö. 1855 ds. | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Hikmet Şinasi Önol | d. 1919 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Tuvana Gülcan | d. 1975 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | RÂŞİD, Râşid Efendi, İstanbullu | d. ? - ö. 1855 ds. | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Hikmet Şinasi Önol | d. 1919 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |