Madde Detay

1853/1270 tarihinde Harput’ta doğdu. Babası Şirin-zâdelerden Hacı Hafız Şeyh Yusuf’tur. İlk tahsilini âlim bir kişi olan babasından aldıktan sonra Harput’ta İptidai Mektebini ve Rüştiyeyi bitirdi. Erken yaşta İstanbul’a gidip yüksek tahsilini tamamladı. Sa'dî'nin uzun süren memuriyet hayatının büyük kısmı Rumeli’nin çeşitli vilayetlerinde geçti. İstanbul altıncı belediye dairesi tahrir-i nüfus muharrirliği ve Selanik Mekteb-i Osmânî müdürlüğü görevlerinde bulundu, Drama ve Siroz’da polis komiserliği yaptı. Bir müddet sonra muallimliğe döndü. Siroz’da özel bir okul açarak öğretmenlik yapmaya başladı. İdadi mektebinde Osmanlıca, Farsça ve hüsnühat dersleri verdi. Daha sonra Rüştiye Mektebinde rika öğretmenliği, Musevi Mektebinde Lisan-ı Osmanî öğretmenliği yaptı, maarif meclisi üyeliği görevinde bulundu. Bir ara öğretmenliği bırakarak Üsküp nüfus kâtipliğine, oradan da Üsküp hapishane müdürlüğüne tayin edildi. Daha sonra Kosova vilayetinde Seniçe Livası tahrirat müdürlüğüne geçti. Bu vazifesine devam ederken 1912’de Balkan Savaşı sırasında altı aylık bir esaret dönemi yaşadı. Seniçe’nin işgali, esaret ve eşinin vefatı kendisini hayli yıprattı. Bir fırsatı değerlendirerek İstanbul’a kaçtı, İzmir’e geçerek, İzmir Kız öğretmen Okulunda öğretmenliğe başladı. Bu görevinde iken 1335/13 Ocak 1916'DA kalp krizi geçirerek vefat etti. Mezarı İzmir’dedir.

Muallim Sa’dî, ilk şiir ve yazılarını gazete ve dergilerde Deli Şâir, Gonca-i Edeb, Yıldız gibi takma isimlerle neşretti. Muallim Sa’dî imzasıyla ilk şiirlerini Cerîde-i Sofiye dergisinde yayımladı. Uzun süren edebî hayatı boyunca, birkaç edebi dergi çıkardı, dönemin gazete ve dergilerinde pek çok şiir ve makale yayımladı. İlk grup şiirleri klâsik şekil ve üslupta yazdığı kıta ve gazellerdir. Bu grup şiirlerde dil ağırdır. Arapça ve Farsça terkipleri sıkça kullanmıştır. İkinci grup şiirleri ise 1895’ten sonra sade Türkçeyle yazılmış aile, okul ve çocuk şiirleridir. 

Baştuğ, ibrahim (hzl.) (2002). İbnü'l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C. IV. Ankara: AKM Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri.  C.II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Küçük, Sabahattin (1992). “19. Yüzyıl Fırat Havzası Divan Şairleri”, Fırat Havzası Folklor ve Etnografya Sempozyumu (24-27 Ekim 1985). Elazığ: Fırat Üniversitesi.

Onur, Naci (2013). Harputlu Divan Şairleri. Elazığ: Manas Yay.

Sunguroğlu, İshak (2013). Harput Yollarında. C.I. İstanbul: İşaret Yay.

Gazel
Hangi dest-i hâme bilmem derdimi takrîr eder
Hangi söz hangi lisân ahvâlimi takrîr eder

Ben o gam-âlûd-ı hicrânım ki çeşmim dem-be-dem
Dehre tûfân-zed belâ bârânını taktîr eder

Şerh olunmaz yâreler açdı firâk-ı yâr kim
Sîne teşrîh-hâne resmin yaradan tasvîr eder

Bir nasıl ‘âlemde kalb olsun da te’sîr etmesin
Tîr-i âhım kim benim taş olsa da te’sîr eder

Ben mi îcâd eyledim sevmek sevilmek ‘âdetin
Bir sanem sevdim neden zâhid beni tekfîr eder

Ben bu sûzişlerle Sa’dî yana yana söylesem
Sözlerim âteş-perest iklîmini teshîr eder

(Sunguroğlu, İshak (2013). Harput Yollarında. C.I. İstanbul: İşaret Yay. 726.)