ŞAHÎ-İ ŞARKÎ

(d. ?/? - ö. ?/?)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Şâhî’nin asıl ismi, doğum ve ölüm tarihi hakkında kaynaklarda bilgi bulunmamaktadır. Şâhî mahlasını kullanan diğer şairlerle karışmaması için kaynaklarda Şâhî-i Şarkî olarak zikredilmektedir.

Latîfî, yer belirtmeksizin Şâhî’nin doğu bölgesinden Türkmen kabîlelerinden olduğunu söyler. Şâhî, Şah İsmail Erdebilî’nin müritlerinden olup Şâhî mahlası kendisine bizzat Şah İsmail tarafından verildi. Hayatının belli bir dönemini İran’da geçiren Şâhî, Çaldıran Savaşından (920/1514) sonra Anadolu’ya geldi.

Yavuz Sultan Selim’in, Şah İsmail’i Çaldıran’da yenilgiye uğrattıktan sonra sefer dönüşünde gerek Şah’ın hizmetinde görevli gerekse dışarıda serbest çalışan 1000 civarında sanatçıyı toplayarak kışı geçireceği Amasya’ya getirdiği ve daha sonra sanatkarları hünerlerine göre çeşitli hizmetlere aldığı bilinmektedir. Şâhî-i Şarkî’nin bu sanatkarlar arasında olması muhtemeldir.

Şâhî-i Şarkî’nin devrin şairlerinden farklı olarak, Hz. Ali ve on iki imam yolunu tutmadığı için Şah tarafından katledildiği şeklinde bir rivayet bulunmaktadır. Bu rivayetin doğru olması için Şâhî-i Şarkî’nin Anadolu’ya hiç gelmemiş olması veya Anadolu’ya geldikten sonra Tebriz’e geri dönmüş olması gerekecektir. 

 Latifî, Şâhî-i Şarkî’nin güçlü bir şair olduğu, şiirlerinde orijinal hayaller bulunduğu kanaatindedir. Âşık Çelebi ise Latifî’nin Şahî-i Şarkî’yi övmekte mübalağalı davrandığını söyleyerek onu eleştirir. Şâhî-i Şarkî’nin şiirleri Nevaî tarzındadır.

Kaynakça

Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzemâ. Ankara: AKM Yay.

Danişment, İsmail Hami (1948). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. C. 2. İstanbul.

Gökmen, Ertan (1997). “Yavuz Sultan Selim’in İran’dan ve Mısır’dan Getirdiği Sanatkârlar”. Türk Kültürü (407): 143-151.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.

Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1986). “Osmanlı Sarayı’nda Ehl-i Hiref Defterleri”. Belgeler XI (15): 23-76.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: MEHMET PEKTAŞ
Yayın Tarihi: 27.01.2014
Güncelleme Tarihi: 29.10.2020

Eserlerinden Örnekler

Goncayı gül bülbülün kasdıga peykân eylemiş

Gonca açılgan güli yüziga kalkân eylemiş


Goncanun peykânını tiz itmek içün şâh-ı gül

Cismüni başdan ayaga şekl-i sühân eylemiş

Gül ‘arûsın subh-dem bülbül nikâh itmiş meger

Kim özin yaşıl duvak altında pinhân eylemiş

Dehr-ârâ bir bozuk dîvârı görsen şöyle bil

Bir Süleymân mülkidür çarh anı vîrân eylemiş

Mihrine aldanma Şâhî bu feleknün kim güni

Göke yetgürmiş yine hâk ile yeksan eylemiş

Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzemâ. Ankara: AKM Yay. 322.


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1MAHMUD ŞEBÜSTERÎd. 1288 - ö. 1320Doğum YeriGörüntüle
2SETTARİ HİDMETİd. 1965 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3ALİ, Ali Karadağlıd. 24.03.1952 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4MAHMUD ŞEBÜSTERÎd. 1288 - ö. 1320Doğum YılıGörüntüle
5SETTARİ HİDMETİd. 1965 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6ALİ, Ali Karadağlıd. 24.03.1952 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7MAHMUD ŞEBÜSTERÎd. 1288 - ö. 1320Ölüm YılıGörüntüle
8SETTARİ HİDMETİd. 1965 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9ALİ, Ali Karadağlıd. 24.03.1952 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10MAHMUD ŞEBÜSTERÎd. 1288 - ö. 1320Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11SETTARİ HİDMETİd. 1965 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12ALİ, Ali Karadağlıd. 24.03.1952 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13MAHMUD ŞEBÜSTERÎd. 1288 - ö. 1320Madde AdıGörüntüle
14SETTARİ HİDMETİd. 1965 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15ALİ, Ali Karadağlıd. 24.03.1952 - ö. ?Madde AdıGörüntüle