Madde Detay

Asıl adı Mehmet Galip olan âşık 10Temmuz 1923'te Kırşehir'de doğmuştur. Babası ve annesi Kırşehirli olan âşığın babası Şekerci Mehmet Ağa, annesi ise Selamoğulları’ndan İlhamiye Hatun’dur. İlkokulu Ankara’da bitiren âşık, ortaokulu ise saza merakı dolayısıyla altı yılda tamamlayabilmiştir. Daha sonrasında öğrenimine devam edememiştir.

28 Ekim 1942 tarihinde Mardin Jandarma Okulu ikinci bölüğünde askerliğe başlayan âşığa daha sonra Ankara’da telefon santralinde görev verilmiştir. Askerliği süresince saz çalmayı daha da ilerletmiştir. Askerliğini bitirip Kırşehir’e döndüğünde Kırşehir Defterdarlığında memur olma imkânı bulmasına rağmen aradan geçen altı ay içinde görevinden istifa ederek yeniden Ankara’ya gitmiştir (Ülgen 1995: 26).

Ankara’da Atatürk’ü karşılayan seğmenlerden olan Yağcının Fehmi Efe ve Ankaralı Genç Osman Efe ile tanışmıştır. Ününü günden güne arttırarak tanınan bir kimse hâline gelmiştir. Çeşitli gazino ve meyhanelerde sanatını icra ederken ünlü ud üstadı Zeki Duygulu ile tanışıp konser grubuna dâhil olan âşık, Ankara dışında turnelere katılmaya başlamıştır. Kırıkkale, Karabük ve Zonguldak’a giderek konserler vermiştir. Zonguldak’ta kaldığı süre zarfında Zonguldak Halkevi bünyesinde saz dersleri vermiştir. Kısa sürede yetmiş kadar öğrenci yetiştirmiştir. Bu sırada Muzaffer Sarıözen ile tanışmıştır (Ülgen 1995: 26).

Aldığı teklif üzerine âşık, İzmir’de İsmet Gazinosu'na gelmiştir. Burada Mustafa İpek adlı bir saz ustasının kızı Münevver Hanım ile evlenmiştir. Kısa bir süre sonra 1950 yılında İstanbul’a yerleşmiştir. Geceleri Taksim’de gazinolarda çalışırken gündüzleri ise saz ve saz malzemeleri satmaya başlamıştır. Çok geçmeden bir saz yapımevi ve atölyesi kurmuştur. Burası bir yanda saz ve tel yapımevi, diğer yandan ise âşıkların toplanıp buluştuğu, atıştığı bir uğrak yeri hâline gelmiştir.

Âşık, 1966 yılında Konya Âşıklar Bayramı’na katılmış ve söylemiş olduğu “Muradım” destanıyla birincilik ödülünü kazanmıştır. Canan, Kenan, Sinan ve İnan adında dört çocuk sahibi olan âşık, 10 Temmuz 1994'te Çanakkale’de vefat etmiş ve buraya defnedilmiştir (Ülgen 1995:31).

Âşık, özgün tarzı ile çok sayıda deyiş ve türkü yazmıştır. Şiirlerinde atasözlerinden oyunlara, eğlencelerden mutfak kültürüne kadar halk kültürüne dair pek çok unsura rastlamak mümkündür. Şiirlerinde Kırşehirli Âşık Şemsi Yastıman, Şemsi, Şemsi Yastıman ve Ozan Şemsi Yastıman mahlaslarını kullanmıştır.

Atasözleriyle ilgili geniş bilgi birikimine sahiptir. Gerek şiirlerinde gerekse sohbetlerinde memleketi Kırşehir’den daima hasretle bahseden ozan, şiirlerinde Kırşehir ağzını kullanmıştır. Şiirlerinin konusu büyük ölçüde gurbettir. "Memleket Hasreti", "Muradım", "Muhabbetname", "Kırşehir Destanı", "Hatırımdasın", "Mayamız" ve "Sitem" şiirlerinde doğup büyüdüğü Kırşehir’e duyduğu özlemini dile getirmiştir.

Türk halk edebiyatı nazım şekillerinden daha çok destan, koşma ve semaiyi tercih eden Şemsi Yastıman özellikle 8’li ve 11’li hece veznini kullanmıştır. Düz kafiye ve çapraz kafiye kullanımında da oldukça başarılıdır. Çoğunlukla dörtlük nazım birimini kullansa da "Âdemname" adlı şiirinde beşli, "Yeni Yıl" ve "Bayram Kartları" ile "Ârif’ten Öğren Dersini" adlı şiirlerinde ise beyit nazım birimini kullanmıştır.

Şemsi Yastıman’ın radyo ve televizyonlarda yayınlanan çok sayıda şiiri vardır. Halk tarafından çok sevilen ve en bilinen eserleri; Kore Destanı (1950), Tahta Kurusu (1951), Zenaat Destanı (1955), Kırşehir Destanı (1959), Memleket Hasreti (1962), Muradım (1966), Harap Etti Tütün Beni (1971), Uzaylılarla Sohbet (1974), Vay Haline Vay Haline, Şemsi Yastıman’ın Zamnâmesim (1988) adlı şiirleridir.

Halk Dilinden 27 Mayıs Destanı (1960) adlı şiiri devrinde İstanbul Örfi İdare Komutanlığı tarafından iki yüz bin adet bastırılmış ve bütün Türkiye’ye dağıtılmıştır. Bu destan onun daha çok tanınmasını sağlamıştır. "Şeytan Bunun Neresinde", "Şeker Oğlan", "Keskinli Sefer’in Türküsü" ve "Biter Biter Kırşehir’in Gülleri Biter" gibi plağa okuduğu ve TRT repertuvarına kazandırdığı çok sayıda türküsü de bulunan Şemsi Yastıman’ın aşk şiirleri yanında mektup türü bayram ve yeni yıl şiirleri de vardır (Ülgen 1995: 40).

“Türkü anlamak için türkü dinlemek gerek” diyen Şemsi Yastıman hakkında pek çok röportaj, söyleşi ve yazı bulunmaktadır. Erol Ülgen, Şemsi Yastıman Hayatı ve Eserleri adlı eseri 1995 yılında yayımlamıştır. İhsan Hınçer, İlyas Sürmeli, Fahreddin Kuşçu, Abdülkadir Güler, H. Vahit Bulut gibi pek çok araştırmacı hakkında yazılar yazmışlardır.

Yastıman'ın Mehmetçilk Destanı (1946), Halk Dilinden 27 Mayıs Destanı (1960), Sazdan Bilgiler (1961, 1975), Şemsi Yastıman'dan (1964), Sözden Düzenler (1971), Sözden Türküler (1970) ve Türkten Türküler I,II,III,IV (1958, 1959, 1963, 1969) adlı eserleri vardır.