ŞERANÎ, Sönmez Doğan

(d. 15.01.1960 / ö. -)
âşık, memur
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Sönmez Doğan, 15 Ocak 1960 tarihinde Erzurum’un Şenkaya ilçesine bağlı Çatal Elma [Nüsüng] köyünde altı çocuklu çiftçi bir ailenin ikinci çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Baba adı Durak, ana adı Bağdagül’dür. İlkokulu köyünde okur ve ilkokuldan 1971'de mezun olur. Ortaokula Erzincan’da başlar, ancak maddi problemler ve ailevi nedenlerle okulu bırakıp köyüne dönmek zorunda kalır. Bir müddet sonra Şenkaya’nın Gaziler bucağında tekrar başladığı ortaokul eğitimini 1977'de tamamlar (Vural 2012: 379; Vural 2012, 2019). Askerlik görevini 1980-1982 yılları arasında İzmir Gaziemir Ulaştırma Okulu Komutanlığında yapar. Askerlik dönüşü İstanbul’da PTT kurumunda memuriyete başlar. 1988'de, Şenkaya’nın Çermik köyünden Halide Hanım’la evlenir. Bu evlilikten iki oğlu dünyaya gelir. Sönmez Doğan, 2000'de tayin nedeniyle memleketi Erzurum’a döner. Lise öğrenimini Erzurum’da açık öğretim programı kapsamında aldığı eğitimle tamamlar. 2010'da Kırıkkale’nin Sulakyurt ilçesine tayin olur (Vural 2012: 379; Vural 2012). PTT, Posta Telgraf Teşkilatında başladığı memuriyet görevini bir müddet de İzmir Bayraklı şubesinde devam ettirir. 2018 yılının ağustos ayında memuriyetten emekli olur. Hâlen İzmir Bayraklı’da yaşamaktadır (Vural 2019).

Yöredeki birçok halk şairi gibi, Sönmez Doğan da halk şiiri ve âşıklık geleneğini çok küçük yaşlarda tanıma imkânı bulur. Hem yaşadığı dönemde hem de ölümünden sonra, edebiyat çevrelerince âşıklık geleneğinin önemli bir ismi olarak kabul edilen Mevlüt İhsanî’nin Sönmez Doğan üzerinde ciddi bir etkisi olmuştur. Çocukluğunda hem Mevlüt İhsanî ve hem de köylerine gelip giden başka âşıklar vasıtasıyla oluşan âşıklar meclislerini yakından tanıma imkânına kavuşur. Bu kültür ve sanat ortamları Sönmez Doğan’ın şiir ve sanata yönelmesine zemin hazırlar (Vural 2019).

Çocukluğundan itibaren edindiği bilgi ve tecrübelerin ışığında, askerlik ortamının gurbet ve hasret duygularını etkileyen duygu yoğunluğu ile ilk şiirlerini askerde yazmaya başlar. Âşık Tarzı Halk Şiirini benimseyip örnek almıştır. Doğa, insan, insan ilişkileri ve sosyal deformasyon şiirlerinde en çok ele aldığı temalardandır. Çeşitli konularda yazan Sönmez Doğan’ın şiirlerinde zamanla soyut kavramların ön plana çıktığı görülür (Vural 2012: 380; Doğan 2019). Kendi köylerine ait yaylada, çeşitli etkinliklerin tertip edildiği “Şerandüz” adı verilen mevki için yazdığı şiirini çok beğenen Mevlüt İhsanî kendisine “Şeranî” mahlasını verir. Şiirlerinin bir kısmında bu mahlası kullanır (Doğan 2019). Mevlüt İhsanî’den sonra en çok etkilendiği şairlerden biri de Abdurrahim Karakoç’tur (Vural 2012:380). Şiirlerinde bu iki şairin etkilerini görmek mümkündür.

Sönmez Doğan’ın “Âşık Tarzı Halk Şiiri” kurallarına bağlı kalarak yazdığı 250’nin üzerinde şiiri mevcuttur. Şiirleri yayımlanmak üzere hazırlanmaktadır (Vural 2019).

Kaynakça

Sönmez Doğan, 1960 Erzurum/Şenkaya doğumlu, emekli memur, şair [Temel Vural’a 15.05.2012’de elektronik ortamda gönderdiği bilgi notları ve çeşitli tarihlerde yapılan telefon görüşmeleri. 27.04.2019 tarihinde yapılan telefon görüşmesi, bu görüşmede kaydedilen notlar. Görüşme kayıtları ve gönderilen bilgi notları Temel Vural'ın arşivindedir].

Vural, Temel (2012). Sümmânî'den Günümüze Oltu Havzası Şairleri. Ankara: Bizim Büro Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: TEMEL VURAL
Yayın Tarihi: 06.06.2019
Güncelleme Tarihi: 11.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1MA'DEN/KEMÎNE, Adine Muhammedd. 1761 - ö. 1838Doğum YeriGörüntüle
2ÖKSÜZ OZAN, Ahmet Yıldırımd. 05.05.1964 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3FERMAN BABA, Fermani Kızılateşd. 1922 - ö. 1996Doğum YeriGörüntüle
4MA'DEN/KEMÎNE, Adine Muhammedd. 1761 - ö. 1838Doğum YılıGörüntüle
5ÖKSÜZ OZAN, Ahmet Yıldırımd. 05.05.1964 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6FERMAN BABA, Fermani Kızılateşd. 1922 - ö. 1996Doğum YılıGörüntüle
7MA'DEN/KEMÎNE, Adine Muhammedd. 1761 - ö. 1838MeslekGörüntüle
8ÖKSÜZ OZAN, Ahmet Yıldırımd. 05.05.1964 - ö. ?MeslekGörüntüle
9FERMAN BABA, Fermani Kızılateşd. 1922 - ö. 1996MeslekGörüntüle
10MA'DEN/KEMÎNE, Adine Muhammedd. 1761 - ö. 1838Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11ÖKSÜZ OZAN, Ahmet Yıldırımd. 05.05.1964 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12FERMAN BABA, Fermani Kızılateşd. 1922 - ö. 1996Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13MA'DEN/KEMÎNE, Adine Muhammedd. 1761 - ö. 1838Madde AdıGörüntüle
14ÖKSÜZ OZAN, Ahmet Yıldırımd. 05.05.1964 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15FERMAN BABA, Fermani Kızılateşd. 1922 - ö. 1996Madde AdıGörüntüle