ŞÎRÎ, Hersek-zâde

(d. ?/? - ö. ? 16. yy./?)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Ali’dir. İstanbul’da doğdu. Beyazid ve Yavuz devri sadrazamlarından Hersekoğlu Ahmed Paşa’nın oğludur. Hz. Ali soyundan geldiği söylenmektedir. Latîfî, adı Ali olduğu için “Şîrî” mahlasını aldığını söyler. Âşık Çelebi’nin bildirdiğine göre Yavuz Selîm, istikbal vaat ettiğini düşündüğü Ali Bey’i harîm-i hâsına alarak eğitimiyle bizzat ilgilendi. Yavuz Sultan Selîm’in sancak verdiği gözde yiğitlerinden biriydi. Âşık Çelebi bizzat padişahın himayesinde yetiştirildiğini kaydetmektedir. Yavuz Sultan Selîm devrinde kapıcıbaşılıktan sancakbeyliğine terfi etti. Genç yaşta yakalandığı nikris hastalığı sebebiyle devlet umurundan çekilmek zorunda kaldı. Mısır’da tekaüd sancağı verdiler. Birkaç yıl Mısır’da kaldıktan sonra Kanunî döneminde şaire çok sıkıntı çektiren bu hastalıktan öldü. Âşık Çelebi, şairin, hastalık nedeniyle çok zayıfladığını ifade ettiği “Nahîf cismümi döndürdi âh u zâr neye / Görün beni neye dönderdi rûzgâr neye” beytini tezkiresine aktarmıştır. Ölüm tarihi belli değildir. Ancak Sehî Bey’in “Alî Beg aleyhü’r-rahme” diye bahsetmesine nazaran Heşt Bihişt’in yazıldığı 1538 tarihinde hayatta olmadığı anlaşılmaktadır. Târîh-i Feth-i Mısır adlı bir eseri vardır (Nüshası: Topkapı Sarayı Kütüphanesi, EH Nu. 1433/2). Mesnevi tarzında kaleme alınan bu eserde II. Beyazid devri, Yavuz’un cülusu, İran ve Mısır seferleri anlatılmaktadır. Sehî Bey, “ahlâkı güzel ve kendisi bî-bedel” dediği Şîrî’nin mesnevi üzerinde çok çalıştığını bildirmektedir. Tezkireci yazarlarının bir kısmının sanatı hakkındaki değerlendirmeleri hemen tamamen olumlu ve mahlasına uygun kalıplaşmış övgü cümlelerinden ibarettir. Edirneli Nazmî’nin Mecma’u’n-Nezâ’ir’inde ve Pervâne Bey Mecmuası’nda şiirleri yer almaktadır.

Kaynakça

Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzemâ. Ankara: AKM Yay.

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.

Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf.

Köksal, M. Fatih (2007). “Şîrî”. Türk Dünyası Edebiyatçılar Yazarlar ve Şairler Ansiklopedisi. C. 8. Ankara: AKM Yay. 119.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ’ilî. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.

Sehî (1325). Tezkire-i Sehî. Matbaa-i Âmidî. İstanbul. 36.

Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: Kültür Bakanlığı e-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83502/beyani----tezkiretus-suara.html [erişim tarihi: 20.03.2013]

Şemseddîn Sâmî (1314). Kâmûsu’l-A’lâm. İstanbul: Mihrân Matbaası.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET FATİH KÖKSAL
Yayın Tarihi: 07.09.2013
Güncelleme Tarihi: 28.10.2020

Eserlerinden Örnekler

 GAZEL 

 Merdüm-i çeşm-i siyeh-pûşun bizümle yagıdur

 Hây efendim rahm kılursan kuluna çagıdur

 Kanlu yaşum göz kenârında habâb olmış durur

 Yâ ho sultân-ı hayâlünün kızıl otagıdur

 Milket-i cismümde dâg ile elifler sanmanuz

 Leşker-i derd ü belânun yaragı yasagıdur

 Bu kaşum köprisinün altında gözlerden akan

 Biri ciger kanıdur biri belâ ırmagıdur

 Şîriyâ didüm ki vasl umam mı ol cânâneden

 İşidüp dil-ber didi kim ol yılan ayagıdur

Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli NazmîMecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf.618.


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Işıl Kocaoğland. 1984 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Halil Gökkayad. 5 Mayıs 1969 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Hakan Bıçakçıd. 27 Şubat 1978 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Işıl Kocaoğland. 1984 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Halil Gökkayad. 5 Mayıs 1969 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Hakan Bıçakçıd. 27 Şubat 1978 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Işıl Kocaoğland. 1984 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8Halil Gökkayad. 5 Mayıs 1969 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9Hakan Bıçakçıd. 27 Şubat 1978 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10Işıl Kocaoğland. 1984 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Halil Gökkayad. 5 Mayıs 1969 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Hakan Bıçakçıd. 27 Şubat 1978 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Işıl Kocaoğland. 1984 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Halil Gökkayad. 5 Mayıs 1969 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Hakan Bıçakçıd. 27 Şubat 1978 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Işıl Kocaoğland. 1984 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17Halil Gökkayad. 5 Mayıs 1969 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18Hakan Bıçakçıd. 27 Şubat 1978 - ö. ?Madde AdıGörüntüle