Madde Detay
ŞÎRÎ, Hersek-zâde
(d. ?/? - ö. ? 16. yy./?)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı Ali’dir. İstanbul’da doğdu. Beyazid ve Yavuz devri sadrazamlarından Hersekoğlu Ahmed Paşa’nın oğludur. Hz. Ali soyundan geldiği söylenmektedir. Latîfî, adı Ali olduğu için “Şîrî” mahlasını aldığını söyler. Âşık Çelebi’nin bildirdiğine göre Yavuz Selîm, istikbal vaat ettiğini düşündüğü Ali Bey’i harîm-i hâsına alarak eğitimiyle bizzat ilgilendi. Yavuz Sultan Selîm’in sancak verdiği gözde yiğitlerinden biriydi. Âşık Çelebi bizzat padişahın himayesinde yetiştirildiğini kaydetmektedir. Yavuz Sultan Selîm devrinde kapıcıbaşılıktan sancakbeyliğine terfi etti. Genç yaşta yakalandığı nikris hastalığı sebebiyle devlet umurundan çekilmek zorunda kaldı. Mısır’da tekaüd sancağı verdiler. Birkaç yıl Mısır’da kaldıktan sonra Kanunî döneminde şaire çok sıkıntı çektiren bu hastalıktan öldü. Âşık Çelebi, şairin, hastalık nedeniyle çok zayıfladığını ifade ettiği “Nahîf cismümi döndürdi âh u zâr neye / Görün beni neye dönderdi rûzgâr neye” beytini tezkiresine aktarmıştır. Ölüm tarihi belli değildir. Ancak Sehî Bey’in “Alî Beg aleyhü’r-rahme” diye bahsetmesine nazaran Heşt Bihişt’in yazıldığı 1538 tarihinde hayatta olmadığı anlaşılmaktadır. Târîh-i Feth-i Mısır adlı bir eseri vardır (Nüshası: Topkapı Sarayı Kütüphanesi, EH Nu. 1433/2). Mesnevi tarzında kaleme alınan bu eserde II. Beyazid devri, Yavuz’un cülusu, İran ve Mısır seferleri anlatılmaktadır. Sehî Bey, “ahlâkı güzel ve kendisi bî-bedel” dediği Şîrî’nin mesnevi üzerinde çok çalıştığını bildirmektedir. Tezkireci yazarlarının bir kısmının sanatı hakkındaki değerlendirmeleri hemen tamamen olumlu ve mahlasına uygun kalıplaşmış övgü cümlelerinden ibarettir. Edirneli Nazmî’nin Mecma’u’n-Nezâ’ir’inde ve Pervâne Bey Mecmuası’nda şiirleri yer almaktadır.
Kaynakça
Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzemâ. Ankara: AKM Yay.
Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.
Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf.
Köksal, M. Fatih (2007). “Şîrî”. Türk Dünyası Edebiyatçılar Yazarlar ve Şairler Ansiklopedisi. C. 8. Ankara: AKM Yay. 119.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ’ilî. Ankara: Bizim Büro Yay.
Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.
Sehî (1325). Tezkire-i Sehî. Matbaa-i Âmidî. İstanbul. 36.
Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: Kültür Bakanlığı e-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83502/beyani----tezkiretus-suara.html [erişim tarihi: 20.03.2013]
Şemseddîn Sâmî (1314). Kâmûsu’l-A’lâm. İstanbul: Mihrân Matbaası.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: PROF. DR. MEHMET FATİH KÖKSAL
Yayın Tarihi: 07.09.2013
Güncelleme Tarihi: 28.10.2020
Eserlerinden Örnekler
GAZEL
Merdüm-i çeşm-i siyeh-pûşun bizümle yagıdur
Hây efendim rahm kılursan kuluna çagıdur
Kanlu yaşum göz kenârında habâb olmış durur
Yâ ho sultân-ı hayâlünün kızıl otagıdur
Milket-i cismümde dâg ile elifler sanmanuz
Leşker-i derd ü belânun yaragı yasagıdur
Bu kaşum köprisinün altında gözlerden akan
Biri ciger kanıdur biri belâ ırmagıdur
Şîriyâ didüm ki vasl umam mı ol cânâneden
İşidüp dil-ber didi kim ol yılan ayagıdur
Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf.618.
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Mehmet Abut | d. 24 Ağustos 1915 - ö. 2 Şubat 2002 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | VASSAF, Osmanzâde Hüseyin Vassaf | d. 08.03.1872 - ö. 22.10.1929 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Zeynep Cemali | d. 1950 - ö. 26 Kasım 2009 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Mehmet Abut | d. 24 Ağustos 1915 - ö. 2 Şubat 2002 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | VASSAF, Osmanzâde Hüseyin Vassaf | d. 08.03.1872 - ö. 22.10.1929 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Zeynep Cemali | d. 1950 - ö. 26 Kasım 2009 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Mehmet Abut | d. 24 Ağustos 1915 - ö. 2 Şubat 2002 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | VASSAF, Osmanzâde Hüseyin Vassaf | d. 08.03.1872 - ö. 22.10.1929 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Zeynep Cemali | d. 1950 - ö. 26 Kasım 2009 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Mehmet Abut | d. 24 Ağustos 1915 - ö. 2 Şubat 2002 | Meslek | Görüntüle |
11 | VASSAF, Osmanzâde Hüseyin Vassaf | d. 08.03.1872 - ö. 22.10.1929 | Meslek | Görüntüle |
12 | Zeynep Cemali | d. 1950 - ö. 26 Kasım 2009 | Meslek | Görüntüle |
13 | Mehmet Abut | d. 24 Ağustos 1915 - ö. 2 Şubat 2002 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | VASSAF, Osmanzâde Hüseyin Vassaf | d. 08.03.1872 - ö. 22.10.1929 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Zeynep Cemali | d. 1950 - ö. 26 Kasım 2009 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Mehmet Abut | d. 24 Ağustos 1915 - ö. 2 Şubat 2002 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | VASSAF, Osmanzâde Hüseyin Vassaf | d. 08.03.1872 - ö. 22.10.1929 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Zeynep Cemali | d. 1950 - ö. 26 Kasım 2009 | Madde Adı | Görüntüle |