SİYAHİ-ZÂDE/SİPAHİ-ZÂDE, Mehmed Efendi

(d. ?/? - ö. 997/1588)
divan şairi, müderris, kadı
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Bursa’da doğdu. Asıl adı Mehmed’dir. Siyahî-zâde ya da Sipahî-zâde sanıyla tanındı. Ali Efendi’nin oğludur. Eğitimini tamamladıktan sonra bazı medreselerde ders verdi. Bağdat ve İzmir’de kadı olarak görev yaptı. Şair, 997/ 1588 yılında vefat etti ve İzmir’de medfundur (Kurnaz-Tatcı 2000: 65,66). Üç dilde yazılmış fakat basılmamış mensur ve manzum eserleri vardır.

Eserleri

1. Enmûzecü’l-fünûn: Sadrazam Sinan Paşa’ya takdim edilen ve mevzû‘at-ı ulûm tarzında olan bu eser tefsîr, hadîs, kelâm, fıkıh, ferâ’iz, meâni, tıp ve hey’et gibi ilimlerden bahseder.

2. Hâşiye-i Şerh-i Tecrîd: Nasır-i Tûsî’nin eserinin şerhidir. Kelam ilmi üzerine olan bu eser altı kısımdan oluşur.

3. Hâşiye ‘alâ Şerhi Hikmetü’l-ayn: Nasır-i Tûsî'nin talebelerinden olan Kâtip Kazvînî’nin eserinin şerhidir.

4. Evzahü’l-mesâlik ilâ Ma‘rifeti’l-büldân ve’l-memâlik: Şairin asıl şöhretini kazanmasına sebep olan bu eser Arapça olup coğrafya ile alakalıdır. Lûgat-ı Tarihiyye ve Coğrafya tertibindedir. Eserin başlıca kaynağı, Ebu'l-Fidâ'nın Takvîmü'l-büldân'ı ile Safiyyüddîn Abdülmü'min-i Bağdadî'nin Mu'cemü'l-büldân'ın özeti niteliğinde olan Merâsıdü'l-Ittılâ adlı eseridir. 980/1572 yılında tamamlanan eser Sultan III. Murâd'a takdim edilmiştir. Daha sonra Mehmed Efendi, eserini özetleyerek Osmanlıca'ya aktarmış ve Sokullu Mehmed Paşa'ya sunmuştur. Bu eser dilimizde Lûgat-ı Tarihiyye ve Coğrafya tarzında yazılan eserlerin ilkidir.

Nazım ve nesirde başarılı olan şairin bir mesnevisi olduğu da kaynaklarda belirtilmektedir (Kurnaz-Tatcı 2000: 66).

Kaynakça

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2000). Bursalı Mehmed Tahir. Osmanlı Müellifleri ve Ahmet Remzi Akyürek Miftahu’l-Kütüb ve Esami-i Müellifin. C. 3. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî. Ankara: Bizim Büro Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. ŞERİFE ÖRDEK
Yayın Tarihi: 09.10.2014
Güncelleme Tarihi: 10.12.2020

Eserlerinden Örnekler


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1İLÂHÎ-ZÂDE, Ali Efendid. ? - ö. 1618Doğum YeriGörüntüle
2Cemal Ertemd. 1927 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3DU’ÂYÎd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4İLÂHÎ-ZÂDE, Ali Efendid. ? - ö. 1618Doğum YılıGörüntüle
5Cemal Ertemd. 1927 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6DU’ÂYÎd. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7İLÂHÎ-ZÂDE, Ali Efendid. ? - ö. 1618Ölüm YılıGörüntüle
8Cemal Ertemd. 1927 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9DU’ÂYÎd. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10İLÂHÎ-ZÂDE, Ali Efendid. ? - ö. 1618MeslekGörüntüle
11Cemal Ertemd. 1927 - ö. ?MeslekGörüntüle
12DU’ÂYÎd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
13İLÂHÎ-ZÂDE, Ali Efendid. ? - ö. 1618Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Cemal Ertemd. 1927 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15DU’ÂYÎd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16İLÂHÎ-ZÂDE, Ali Efendid. ? - ö. 1618Madde AdıGörüntüle
17Cemal Ertemd. 1927 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18DU’ÂYÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle