SİYAHİ-ZÂDE/SİPAHİ-ZÂDE, Mehmed Efendi

(d. ?/? - ö. 997/1588)
divan şairi, müderris, kadı
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Bursa’da doğdu. Asıl adı Mehmed’dir. Siyahî-zâde ya da Sipahî-zâde sanıyla tanındı. Ali Efendi’nin oğludur. Eğitimini tamamladıktan sonra bazı medreselerde ders verdi. Bağdat ve İzmir’de kadı olarak görev yaptı. Şair, 997/ 1588 yılında vefat etti ve İzmir’de medfundur (Kurnaz-Tatcı 2000: 65,66). Üç dilde yazılmış fakat basılmamış mensur ve manzum eserleri vardır.

Eserleri

1. Enmûzecü’l-fünûn: Sadrazam Sinan Paşa’ya takdim edilen ve mevzû‘at-ı ulûm tarzında olan bu eser tefsîr, hadîs, kelâm, fıkıh, ferâ’iz, meâni, tıp ve hey’et gibi ilimlerden bahseder.

2. Hâşiye-i Şerh-i Tecrîd: Nasır-i Tûsî’nin eserinin şerhidir. Kelam ilmi üzerine olan bu eser altı kısımdan oluşur.

3. Hâşiye ‘alâ Şerhi Hikmetü’l-ayn: Nasır-i Tûsî'nin talebelerinden olan Kâtip Kazvînî’nin eserinin şerhidir.

4. Evzahü’l-mesâlik ilâ Ma‘rifeti’l-büldân ve’l-memâlik: Şairin asıl şöhretini kazanmasına sebep olan bu eser Arapça olup coğrafya ile alakalıdır. Lûgat-ı Tarihiyye ve Coğrafya tertibindedir. Eserin başlıca kaynağı, Ebu'l-Fidâ'nın Takvîmü'l-büldân'ı ile Safiyyüddîn Abdülmü'min-i Bağdadî'nin Mu'cemü'l-büldân'ın özeti niteliğinde olan Merâsıdü'l-Ittılâ adlı eseridir. 980/1572 yılında tamamlanan eser Sultan III. Murâd'a takdim edilmiştir. Daha sonra Mehmed Efendi, eserini özetleyerek Osmanlıca'ya aktarmış ve Sokullu Mehmed Paşa'ya sunmuştur. Bu eser dilimizde Lûgat-ı Tarihiyye ve Coğrafya tarzında yazılan eserlerin ilkidir.

Nazım ve nesirde başarılı olan şairin bir mesnevisi olduğu da kaynaklarda belirtilmektedir (Kurnaz-Tatcı 2000: 66).

Kaynakça

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2000). Bursalı Mehmed Tahir. Osmanlı Müellifleri ve Ahmet Remzi Akyürek Miftahu’l-Kütüb ve Esami-i Müellifin. C. 3. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî. Ankara: Bizim Büro Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. ŞERİFE ÖRDEK
Yayın Tarihi: 09.10.2014
Güncelleme Tarihi: 10.12.2020

Eserlerinden Örnekler


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Nurefşan Çağlaroğlud. 15 Mart 1968 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2ÂRİF, Beytülmâlemîni-zâde Mehmedd. ? - ö. 1677-78Doğum YeriGörüntüle
3MECDÎ, Manav-zâde Mustafa Efendid. 1666-67 - ö. 1738-39Doğum YeriGörüntüle
4Nurefşan Çağlaroğlud. 15 Mart 1968 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5ÂRİF, Beytülmâlemîni-zâde Mehmedd. ? - ö. 1677-78Doğum YılıGörüntüle
6MECDÎ, Manav-zâde Mustafa Efendid. 1666-67 - ö. 1738-39Doğum YılıGörüntüle
7Nurefşan Çağlaroğlud. 15 Mart 1968 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8ÂRİF, Beytülmâlemîni-zâde Mehmedd. ? - ö. 1677-78Ölüm YılıGörüntüle
9MECDÎ, Manav-zâde Mustafa Efendid. 1666-67 - ö. 1738-39Ölüm YılıGörüntüle
10Nurefşan Çağlaroğlud. 15 Mart 1968 - ö. ?MeslekGörüntüle
11ÂRİF, Beytülmâlemîni-zâde Mehmedd. ? - ö. 1677-78MeslekGörüntüle
12MECDÎ, Manav-zâde Mustafa Efendid. 1666-67 - ö. 1738-39MeslekGörüntüle
13Nurefşan Çağlaroğlud. 15 Mart 1968 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14ÂRİF, Beytülmâlemîni-zâde Mehmedd. ? - ö. 1677-78Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15MECDÎ, Manav-zâde Mustafa Efendid. 1666-67 - ö. 1738-39Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Nurefşan Çağlaroğlud. 15 Mart 1968 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17ÂRİF, Beytülmâlemîni-zâde Mehmedd. ? - ö. 1677-78Madde AdıGörüntüle
18MECDÎ, Manav-zâde Mustafa Efendid. 1666-67 - ö. 1738-39Madde AdıGörüntüle