Madde Detay

Güner Sümer, Mustafa ve Emine İsmet Sümer’in oğlu olarak Ankara’nın Nallıhan ilçesinde 18 Mart 1936’da doğdu. Adalet Ağaoğlu’nun kardeşidir. Ankara Atatürk Lisesi’nde okudu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde okumaya başladıysa da öğrenimini tamamlayamadı. İçlerinden biri de Sermet Çağan olan bazı sanatçılarla Sahne 2 isimli tiyatro topluluğunu kurdu. 1960’ta ise tiyatro üzerine eğitim görmek için Paris’e gitti. Önce Charles Dullin Tiyatro Okulu’nda, 1961’den sonra Odeon Tiyatrosu’nda eğitimini sürdürdü. Paris’te Jean Vilar ve George Wilson gibi yönetmelerin yanında çalıştı (Teker 2018: 37).

İstanbul’a döndükten sonra Asaf Çiyiltepe’nin öncülüğünde kurulan Arena Tiyatrosu’nda görev aldı. 1963’te ise yine Asaf Çiyiltepe ile Ankara Sanat Tiyatrosu’nun (AST) kuruluşunda rol aldı. Tiyatroda önce Sermet Çağan’ın Ayak Bacak Fabrikası, Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç isimli eserleri, sonra kendisinin kaleme aldığı Bozuk Düzen adlı eseri sahnelendi. Brendan Behan’ın The Hostage adlı eserini Gizli Ordu adıyla çevirerek sahneye koydu. Tüm bu oyunların yanında Godot'yu Beklerken ve Jean Paul Sartre’ın Mezarsız Ölüler oyunları da tiyatroda sahnelenen önemli eserlerden oldu. Asaf Çiyiltepe’nin vefatının ardından AST’ın sanat yönetmeni oldu. Bu görevi üç yıl sürdürdükten sonra tiyatrodan ayrıldı. Bu ayrılığın ardından İstanbul’a giden Sümer, İstanbul Sanat Tiyatrosu’nu kurmuş olsa da bu tiyatro sanat dünyasında varlık gösteremedi. Türkiye İşçi Partisi üyesi olan Sümer, Ayak Bacak Fabrikası oyunu ile 1965 Ankara Sanatsevenler Derneği En İyi Yönetmen Ödülü’nü kazandı. Sümer, 27 Nisan 1977’de vefat etti.

Güner Sümer, 1952-1956 yılları arasında Ahmet Oktay, Ferit Edgü, Demir Özlü, Hilmi Yavuz, Yılmaz Gruda ve Ece Ayhan ile beraber Mavi dergisini çıkarttı. İlk şiiri “Karanlıkta Bir Adam” (Temmuz 1954) ve “Bir Hikâye Sarhoş Oldu”, “Sokağa Dökülen Kan yahut Uzaklarda Olmak” ve “Bir Avuç Eylül” adlı öyküleri de burada yayımlandı. Şairler Yaprağı, Yelken, AST Tiyatro Dergisi, Kent Oyuncuları, Hürriyet Gösteri ve Yeni Ufuklar dergilerinde de öyküleri, denemeleri, eleştirileri yayımlandı.

Güner Sümer öykülerinde ve tiyatro eserlerinde bireyi odak noktasında tuttu ve toplumdan ayrı düşünmedi. Eserlerinde toplumsal gerçekçiliği işledi. Adalet Ağaoğlu, onun sanat anlayışını “Günlük siyasete ve günübirlik ilişkilere ayak uydurmaya, bunlardan çıkar elde etmeye değil, kendini bugünden yarına aktarabilecek dayanıklı bir sanatı, edebiyatı gerçekleştiren bir dünyanın üyesi olmaya çaba harcamıştır. Yaptıklarıyla, yazdıklarıyla değil sadece yaşamıyla da. Yani kendi kendisiyle tutarlı kaldı. Her önüne gelenin, sopanın ucuyla dürterek o yana bu yana doğru yönlendiremediği aydın kimliklerine saygı duydu. Yaratılmış değerlere ve yaratılacak olanlara saygı duydu. Ekmek kavgası peşindeki adama saygı duydu. Bunalana, sıkılana, bunu gizlemeyene; kimsenin kafasını şişirmeden bunu yaşayana ve buna yaşamanın her eylemiyle karşı çıkana saygı duydu. İnsana verilmiş bir yaşama büyük bir saygı duydu” (1983: 12) cümleleriyle anlattı.

Güner Sümer’in tek romanı Adı Nalan, yarım kalmış bir eser olup, romanın son kısmı Adalet Ağaoğlu tarafından tamamlandı. Tiyatrolarından Bozuk Düzen 1965’te H. Dormen yönetmenliğinde; Yarın Cumartesi de 1988’de B. Olgaç yönetmenliğinde sinemaya uyarlandı.