Bülent Habora

N. Sel, Nedim Sel, Güner N. Artamlı, B. İlker, Birkut, B. Solmaz, Beyhan Solmaz, S. Demir, Ali Aydın
(d. 28 Şubat 1940 / ö. 1 Mayıs 2014)
Gazeteci-Yazar, Yayımcı
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Tam adı Ahmet Bülent Habora. İstanbul’da dünyaya geldi. Sabiha Ragibe Hanım ve yüksek mühendis Nizamettin Habora’nın oğlu. Adana Erkek Lisesi’ni bitirdikten sonra bir süre Ankara Hukuk Fakültesi ve İstanbul Edebiyat Fakültesi Felsefe bölümünde okudu ve öğrenimini yarıda bıraktı. Yazarlık hayatına ilk olarak 1954 yılında, Adana’da Bugün ve Yeni Adana gazetelerinde başladı. Yazıları 1955 yılından itibaren çeşitli gazete ve dergilerde yayımlandı. Yazdığı şiir, hikâye, roman, eleştiri, röportaj, deneme ve incelemeleriyle edebiyat alanında dikkat çekti. 1965 yılında Habora Yayınevi’ni kurdu ve 1992 yılına kadar buranın yöneticiliğini üstlendi. Yeni Gerçekler’in kurucuları arasında yer aldı; Çağdaş Bakırköy’ü yönetti (1987-1989). Evrensel gazetesinde “Palmiyealtı” isimli köşesinde uzun yıllar yazdı. Otuz yılı aşkın süren yayımcılığı süresince yayımladığı ve yazdığı çok sayıdaki eserle Türk-Bulgar dostluğuna katkıda bulunduğu gerekçesiyle 1978 yılında, Bulgaristan’ın en büyük kültür ödülü olan “Kiril-Metodiy I. Derece Madalya ve Nişanı”yla ödüllendirildi. Bir süre sinemayla da ilgilendi. Yazılarının dışında, 1961 yılında Türk-Alman ortak yapımı olan “Silahlar Konuşuyor” adlı filmde yönetmen yardımcılığı ve “Ayvaz Kasap” adlı filmde oyunculuk yaptı. 1994-1996 yıllarında İzmir’de sahaflık yaptı. Yine o yıllarda, İzmir Radyo Fon ve İstanbul Çevre Radyo’da politika, edebiyat, mizah, anı içerikli müzikli radyo programları hazırladı (1997-1998). Hacı Antonius’la Saba Melikesi Bacı’nın Son Tangosu, yönetmen M. Esatoğlu tarafından radyoya uyarlandı. 1992’de Bodur Başkanın Anıları ve Bodur Başkanın Öteki Dünya Anıları adlı kitapları nedeniyle hakkında dava açıldıysa da daha sonra bu dava geri çekildi. Türkiye Yazarlar Sendikası, PEN Yazarlar Derneği ve Edebiyatçılar Derneği üyesi ve son dönemlerin ünlü gazeteci-yazarlarından olan Bülent Habora, kanser hastalığına yenik düşerek, 1 Mayıs 2014’te İzmir'de vefat etti. Cenazesi İstanbul'a götürülerek Ümraniye Hekimbaşı Mezarlığı’nda toprağa verildi (Yalçın 2010: 497; http://www.biyografya.com).

Bülent Habora, lise yıllarında edebiyata ilgi duydu. İlk yazısı, 1954 yılında Adana’daki Bugün gazetesinde çıktı. Daha sonra Evrensel, Hür Gerze gazeteleri ile İnsancıl dergisinde yazdı. 1955 yılından itibaren yazıları, öykü ve şiirleri, Adana’da çıkan Bugün ve Yeni Adana gazeteleri ile Salkım, Sel, Meşale dergilerinden başlayarak Yelken, Ataç, Pazar Postası, Papirüs, Yeni Ufuklar, Yeditepe, Forum, Soyut, Gerçek Sanat gibi dergilerde yer aldı. Sinema yazıları Ses, Artist, Pazar; politik mizah alanındaki yazıları da Gerçek gibi dergilerde; ayrıca çeşitli yazıları Yeni Tanin, Yön, Ant, Türk Solu, Yeni Konya, Bünya, Cumhuriyet, Emek, Hürriyet gibi gazetelerde yayımlandı (Yalçın 2010: 497; http://www.biyografya.com).

Mizah, oyun, roman, anı, gezi, şiir, eleştiri, araştırma-inceleme, çocuk kitapları, derleme gibi edebiyatın bir çok alanına çok sayıda eser kazandırdı. Mizahi yazıların yanı sıra politikayla ilgili yazılar da kaleme aldı. Çok sayıda yaptığı çeviriyle de dikkat çekti.

Yasak Kitaplar adını taşıyan ilk kitabı, 1969 yılında yayımlandı. 1975’te çıkan Milliyetçi Cephe’den sonra sırasıyla Sefaletten Rezalete İşgal Altında Türkiye, Bulgaristan’daki araştırmalarını içeren Merhaba Komşu, Güzel İşçiler, Türkiye’de İnsanlar, Bulgaristan’da Çocuklar gibi eserlerin yanında; 1980 sonrası mizah ağırlıklı kitaplar kaleme aldı. Bunlardan ilki 12 Eylülcülere 1000 Soru iken; Turgut Özal Dosyası, Elhamdulillah Müslüman, Politik Fıkralar, Lale Devrinden Papatya Devrine, Bodur Başkanın Anıları, Büyük Türk Büyükleri, Benim Başkentim Adana, Bir Yeşilköy Masalı, İzmir’de Bir İstanbullu, Dünden Sonra Yarından Önce, Recep Çelebi Seyahatnamesi, Ben Dünyayım, Yeryüzü Masalları öne çıkan eserleri arasında yer aldı (https://www.evrensel.net).

“60. Sanat Yılında” kaybettiğimiz Habora, kendi yayınevinde kendi eserlerinin dışında birçok yerli ve yabancı yazarın eserlerinin okurlara kazandırılması noktasında da yayımcı olarak özel bir görev üstlendi.

Dünden Sonra Yarından Önce adlı romanda bilimkurgu ve kara mizah öğeleri taşıyan fantastik bir öykü anlattı. Kitaba dair; “Yazar aktüaliteyi yakından izleyip olayların insanı gülümseten yanlarını okuyucuya yansıtmak gibi nadir rastlanır bir yeteneğe sahip. Kendisi her ne kadar, "Türkiye'de mizah yazarı olmak kolay," diyorsa da, en acı olayların bile gülünecek yönünü bulup çıkarmak her baba yiğidin harcı değil.

Romanın ustalıklı kurgusu, ilginç konusu ve sürprizli sonu, yazarın mizahı ciddiye aldığını gösteriyor.” yorumu yapıldı (Habora 2006).

Bülent Habora, “kendine özgü ustaca stiliyle derleyip aktardığı, gülerek ve düşünerek okunacak Yeryüzü Masalları’nda, Uzak Doğu’dan Avrupa’ya çok çeşitli ülkelerin geleneksel halk masallarını” anlattı. “Böylece, tatlı dilli bir masalcı misali, bizi uzak ufuklarda dolaştırıp dünyanın dört bir köşesine götür”dü. Halkın sağduyusunu, ince zekasını yansıtan, kıssadan hisse niteliğindeki halkın “sözlü ve yazılı geleneksel mesellerinden damıtılarak günümüze kadar gelen masallarda, anlatılan hayal ürünü olaylar arasında komiklikler, zekice düşünceler, çarpıcı çizgiler, özgün betimlemeler ve hızlı diyaloglar yer al”dı (Habora 2011: 5-6).

Recep Çelebi Seyahatnamesi’nde yazar, gözlemlerine dayanarak kendine özgü mizah anlayışıyla seyahatname tarzında ülkenin içinde bulunduğu toplumsal sorunları, “trajikomik bir anlatımla” dile getirdi (Habora 2011).

Ben Dünyayım kitabı, “Ben Dünyayım” başlığını taşıyan ve numaralandırılan şiirlerden oluştu. Habora, bu şiirlerde kendini dünyayla özdeşleştirerek hayata dair söylemek istediği şeyleri dile getirdi.

Başmusahip Sokağı Anıları’nda “Edebiyattan politikaya, dergicilikten/ gazetecilikten yayımcılığa, sinemadan tiyatroya, danstan/ müzikten futbola, Fransa/ Bulgaristan/ Almanya/ Romanya/ Yugoslavya'dan orta ve uzak Türkiye'ye, Adana/ İstanbul/ Ankara/ İzmir'den Konya/ Zonguldak/ Urfa/ Tunceli'ye, yazarlardan artistlere, olaylar ve insanlar...” üzerinden anılarını kaleme aldı. (Habora 2004).

Benim Başkentim: Adana adlı kitabında, ikinci kez doğduğunu düşündüğü, hayatına dair birçok ilkleri yaşadığı ve kendisini var eden bir şehir olarak gördüğü Adana’ya dair duygu ve düşüncülerini anlattı (Habora 2009: 14).

Uzunburun Dramı adlı kitapta İzmir’in Dikili ilçesinin Uzunburun köyünde yaşamaya çalışan 60-70 kişilik bir Kürt ailesinin dramını anlattı (Habora-Kesici 2005).

Toplumsal meselelerle içli dışlı olan Habora, edebiyatta toplumdan uzaklaşmayı, belli bir kesime hitap ederek onların sözcülüğünü üstlenmeyi, burjuvaya yönelik eser yazmayı doğru bulmadı (Karaalioğlu1982: 256-257). Mizahı öne çıkardığı eserlerinde sadece dönemin toplumsal sorunlarını değil, siyasi olaylarını da özellikle Turgut Özal dönemini odak noktasına alarak eleştirel bir üslupla dile getirdi.

Bülent Habora, “Bâbıâli’nin alçakgönüllü efsane yayımcısı, kalemini de, muhalif duruşunu da hiç bırakmayan devrimci yazar” olarak nitelendirildi. “Yazdıkları ve yaşamıyla, topluma ağır bedeller ödeten “balık hafıza” setlerini yıkmaya, silkelemeye çalışan, janjanlı milliyetçi, solcu, İslamcı düşünceleri Nâzım Hikmet’in “Vatan Haini” şiiriyle yanıtlayan yazar, 60. Sanat Yılında Bülent Habora ve ardında bıraktığı beş anı kitabı; The Arabesk Türkiye, Benim Başkentim: Adana, Bir Yeşilköy Masalı, Başmusahip Sokağı Anıları, İzmir’de bir İstanbullu ile özlemle" anıldı (https://www.kulturservisi.com).

Habora’yla Gerçek ve Evrensel’de birlikte yazan İhsan Çaralan, “Halkçı Bir Kültür İnsanı Bülent Abi” başlıklı yazısında “Türkiye’nin kültür yaşamını Habora’nın da yaşadığı son 60 yılını onun anlatımından okumak, ondan dinlemek, mutlaka ki çok başkadır. Çünkü o sanat ve kültür dünyamıza, onun önemli figürlerine, halkın tarafından bakar ve halk için önemli olanı, onun tarafından görünenin ardındakileri anlatır” değerlendirmesini yaptı. Osman Bozkurt ise “Başmusahipli Bülent Habora” başlıklı yazısında, “bu örnek kalem işçisinin sınıflı sömürücü düzene karşı söz-yazı-eylem bütünlüğünü bozmadan nasıl karşı durduğunu” anlattı. Henüz hayatta iken genç kuşak dostları Osman Bozkurt, Kadir İncesu ve Çağlar Mirik, 60. Sanat Yılında Bülent Habora adlı kitabı yayıma hazırladı (https://www.kulturservisi.com).

Kaynakça

Habora Bülent (2004), Başmusahip Sokağı Anıları, İstanbul: Yar Yayınları.

Habora Bülent (2011), Yeryüzü Masalları (Yayınevinin notu), İstanbul: Yar Yayınları.

Habora Bülent-Adnan Kesici (2005) Uzunburun Dramı, İstanbul: Yar Yayınları

Habora, Bülent (2009), Benim Başkentim: Adana, İstanbul: Heyamola Yayınları.

Habora, Bülent (2006), Dünden Sonra Yarından Önce, İstanbul: Yar Yayınları.

Habora, Bülent (2011), Recep Çelebi Seyahatnamesi, İstanbul: Yar Yayınları.

http://www.biyografya.com/biyografi/1519

https://www.evrensel.net/haber/83415/bulent-haborayi-kaybettik

https://www.kulturservisi.com/p/halkci-bir-kultur-insani-bulent-habora/

Karaalioğlu, Seyit Kemal (1982), Resimli Türk Edebiyatçılar Sözlüğü, (Genişletilmiş 2. basım), İstanbul: İnkilâp ve Aka Yayınevi, 256-257.

Yalçın, Murat (ed.) (2010), Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi, C.1, (Genişletilmiş 3. baskı), İstanbul: YKY., 497-498.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. SELMA BAŞ
Yayın Tarihi: 15.11.2019
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Yasak KitaplarHabora / İstanbul1969Araştırma
Milliyetçi CepheHabora / İstanbul1975Araştırma
Faşizmden Sosyalizme: KoprivştitsaHabora / İstanbul1976Araştırma
Bir Kooperatif: Maritza PapzkHabora / İstanbul1978Araştırma
Güzel İşçilerHabora / İstanbul1979Araştırma
Bulgaristan'da Elektrik: Maritza İztokHabora / İstanbul1980Araştırma
Türkiye'de İnsanlar, Bulgaristan'da ÇocuklarHabora / İstanbul1980Araştırma
Sefaletten Rezalete İşgal Altındaki TürkiyeHabora / İstanbul1987Araştırma
12 Eylülcülere 1000 SoruHabora / İstanbul1988Araştırma
Turgut Özal DosyasıHabora / İstanbul1988Araştırma
12 Eylül Lideri Kenan Evren Ne Dedi? Ne Oldu?Habora / İstanbul1989Araştırma
Elhamdülillah MüslümanHabora / İstanbul1989Araştırma
Kaymak Tabakanın Bereket Tanrıçası, Halkın GaddarDüşmanı: ANAPHabora / İstanbul1990Araştırma
Semra Özal'a 333 SoruHabora / İstanbul1990Araştırma
Lale Devri'nden Papatya Devri'neHabora / İstanbul1991Araştırma
Büyük Türk BüyükleriHabora / İstanbul1993Araştırma
Bir Yeşilköy MasalıYar / İstanbul2014Araştırma
Uzunburun DramıB. Habora / İstanbul2005Araştırma
Merhaba KomşuHabora / İstanbul1976Gezi Yazısı
Karnaval İmparatorluğu Julyus Durgutyanus SezalHabora / İstanbul1991Tiyatro
Hacı Antonius'la Saba Melikesi Bacı'nın Son TangosuHabora / İstanbul1997Tiyatro
Dünden Sonra Yarından ÖnceYar / İstanbul2007Roman
Bodur Başkanın AnılarıHabora / İstanbul1991Roman
Bodur Başkan'ın Öteki Dünya AnılarıHabora / İstanbul1991Roman
En Güzel Politik FıkralarYaprak / İstanbul1991Mizah
Şu Bizim Tansu ve Neşeli ArkadaşlarıHabora / İstanbul1995Mizah
Esselamünmorning Tesettürlü Fırıldaklar KumpanyasıYaprak / İstanbul1996Mizah
Anneme Yalıların Başbakanı Olduğumu Söylemeyin Çünkü O Beni Hâlâ Ciddi Bir Adam SanıyorB. Habora / İstanbul1996Mizah
Recep Çelebi SeyahatnamesiYar / İstanbul2011Mizah
Dünya Çocuk ÖyküleriGendaş Çocuk / İstanbul1990Hikâye
Yeryüzü MasallarıYar / İstanbul2011Masal
4 Kasım 1995 İzmir Sel Felaketini Yaşadım ve Devlet'in Güçsüzlüğünü Yine Gördüm? / ?1995Hatıra
The Arabesk TürkiyeB. Habora / İstanbul1995Hatıra
Yazarlığının 40. Yılı Anıları? / ?1995Hatıra
Başmuhasip Sokağı AnılarıYar / İstanbul2004Hatıra
Yazarlığının 50. Yılı Üzerine Tüm Anıları? / ?2005Hatıra
Benim Başkentim AdanaHeyamola / İstanbul2009Hatıra
İzmir Anıları? / ?2012Hatıra
NatachaHabora / İstanbul1966Çeviri
Büyük MücadeleHabora / İstanbul1970Çeviri
İsyanHabora / İstanbul1972Çeviri
Fidel Castro KonuşuyorHabora / İstanbul1974 (3. basım)Çeviri
Seni Halk Adına Ölüme Mahkum EdiyorumHabora / İstanbul1975Çeviri
PartizanHabora / İstanbul1976Çeviri
Partizanın KızıHabora / İstanbul1977Çeviri
Partizanlar ÖlmezHabora / İstanbul1978Çeviri
Oğlumun Hikayesi Korkak Titrer Cesur SavaşırYar / İstanbul1978Çeviri
1941-1944 Silahlı SavaşımıYar / İstanbul1978Çeviri
Özgürlük Savaşında Düşenler ÖlmezYar / İstanbul1979Çeviri
Leibzig DuruşmasıHabora / İstanbul1979Çeviri
Parti SırrıHabora / İstanbul1979Çeviri
Yaşadım Diyebilmek İçinHabora / İstanbul1988Çeviri
Aşk Dilekleri KitabıYel Değirmeni / İstanbul2004Çeviri

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Yusuf Algazid. 03 Ocak 1950 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Uğur Arsland. 03 Ağustos 1972 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Emine Erbaşd. 16 Ocak 1935 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4SÜLEYMAN, Süleyman Yücekayad. 1940 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Sinan Uğurlud. 07 Mayıs 1940 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6NURETTİN KURBANOVd. 1940 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7İhsan Ürend. 24 Ağustos 1939 - ö. 12 Ekim 2014Ölüm YılıGörüntüle
8AYVAZOĞLU, Köksal Ayvazoğlud. 1958 - ö. 17.04.2014Ölüm YılıGörüntüle
9İsa Kayacand. 10 Eylül 1943 - ö. 16 Ekim 2014Ölüm YılıGörüntüle
10Erdal Özd. 26 Mart 1935 - ö. 06 Mayıs 2006MeslekGörüntüle
11Ahmet Sırrı Arvasd. 05 Mayıs 1972 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Vedat Günyold. 16 Mart 1911 - ö. 9 Temmuz 2004MeslekGörüntüle
13Mitat Çelikd. 1966 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Bekir Şakir Konyalıd. 03 Şubat 1976 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Cahit Obrukd. 28 Ekim 1921 - ö. 1982Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Mehmet Solmazd. 05 Mart 1977 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17ERGANÎ, Erol Aydınd. 10.08.1954 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18ALİ BAŞTUĞd. 1955 - ö. ?Madde AdıGörüntüle