TEVFÎK, Tarsuslu Cûdî-zâde Seyyid Mehmed Efendi

(d. 1289/1873 - ö. ?/?)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Mehmed Tevfîk Efendi’dir. Seyyid Mehmed Efendi sanıyla tanındı. Tarsus’ta 1289/1873 yılında doğdu. Tahsilinin ardından Zabtiye Nezâreti İdare Komisyonu Kaleminde kâtip olarak görev yaptı. Vefat tarihi bilinmemektedir.

Cûdî-zâde Mehmed Tevfîk’in bilinen eserleri şunlardır:

1. Menâsim-i Aşk: Mehmed Tevfîk’in şiirlerinden oluşan kitap, 1302 yılında İstanbul’da basılmıştır. Eser, 45 sayfadır. Menâsim-i Aşk’ta; 1 terkib-i bend, 1 tahmis (Şeyhülislam Ebu’s-su’ûd Efendi’nin Firâk-nâmesi’ne), 2 terci-i bend (Ziya Paşa ve Abdullah Râmiz Paşa’nın Terci'-i Bend’ine nazire), 1 müseddes, 26 gazel, 1 nazm, 6 tarih bulunmaktadır. Mehmed Tevfîk eserin başındaki mukaddime bölümünde, kitabındaki şiirlerinin gençlik çağından başlayarak on beş yıl içinde yazdığı şiirlerden oluştuğunu söylemektedir.

2. Nuhbetü’l-Hakîka fî Îcâbati’l-İnsâniyye (el-Cild-i Evvel): 1302 yılında İstanbul'da basılmıştır. 96 sayfadır. Tevfîk, eserin mukaddimesinde eserin altı cilt olacağını söylese de diğer ciltlerin basılamadığı anlaşılmaktadır. Kitabın başında Hakkâri Vilayeti Mektupçusu Tal’at Bey’in bir takrizi bulunmaktadır. Eser; iman, ihlas ve niyet konusunda nasihatlar içeren bir ahlak kitabıdır.

3. Nevber: Çoğunluğu münacat ve na'tlardan oluşan Nevber, 1314 yılında İstanbul’da basılmıştır. 27 sayfadır. Eser 1 mesnevi, 1 terci'-i bend, 1 terkib-i bend, 21 gazel, 1 müseddes, 1 muhammes, 1 nazmdan oluşmaktadır.

Tarsuslu Cûdî-zâde Mehmed Tevfîk, eserlerinde ağırlıklı olarak dinî ve ahlaki konulara yer vermiştir. Yaşadığı dönemde pek dikkat çekmemiş olacak ki mevcut kaynaklarda hayatı ve eserlerine dair pek bilgi bulunmamaktadır. Bu yüzden şair hakkındaki bazı bilgilere ancak eserlerinden yola çıkılarak ulaşılabilmektedir.

Kaynakça

Cûdî-zâde Mehmed Tevfîk (1314). Nevber. İstanbul: Mahmûd Beg Matbaası.

Tarsuslu Cûdî-zâde Tevfîk (1302). Menâsim-i Aşk. İstanbul: Mahmûd Beg Matbaası.

Tarsuslu Cûdî-zâde Tevfîk (1302). Nuhbetü’l-Hakîka fî Îcâbati’l-İnsâniyye (el-Cild-i Evvel). İstanbul: Mahmûd Beg Matbaası.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. HAKAN YEKBAŞ
Yayın Tarihi: 26.11.2014
Güncelleme Tarihi: 29.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Âsiyâb-ı tende çarha devr içün fırsat mı var

Seyl-i hicrân etmedik tahrîb bir âlet mi var

Dâne-çîn olmak içün azm eyledik hâmûna lîk

Mezra-ı ikbâlde sûr-ı hûşe-i himmet mi var

Sarf-ı tedbîr ü mesâî etmeden vaz gel gönül

Hatt-ı levh tagyîrine sende yed-i kudret mi var

Neş’e-i câm-ı kaderden kâm alan mestâneyi

Gülşen-i ni’met müheyyâ külhan-ı zillet mi var

Sabr u teslîm ü tevekkülle rızâ-yı Hak yeter

Bundan artık maksada hîç bâ’is-i vuslat mı var

Pûte-i aşk içre kal ol Tevfîkâ safvetlenip

Sîm-i tab'ında bugün yoksa senin kıymet mi var

(Tarsuslu Cûdî-zâde Tevfîk (1302). Menâsim-i Aşk. İstanbul: Mahmûd Beg Matbaası. 31.)

Nuhbetü’l-Hakîka fî Îcâbati’l-İnsâniyye’den

Bundan dahi anladığınız yâ Allâh-ı azîmü’ş-şânın nezd-i uluhiyetinde makbûl olan dîn, dîn-i İslâm olup dîn-i İslâm’ın usûlü beşdir ve o beş usûl üç usûle mübtenîdir ki birincisi îmân, ikincisi ihlâs üçüncüsü niyyetdir ve bu üçü olmaz ise a’mâl-ı beşeriyye sahîh olmaz ve insânım diye tafra-fürûşluk edenler insân sayılmaz…

Tarsuslu Cûdî-zâde Tevfîk (1302). Nuhbetü’l-Hakîka fî Îcâbati’l-İnsâniyye (el-Cild-i Evvel). İstanbul: Mahmûd Beg Matbaası. 9.


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1SELMAN BABAd. 1809 - ö. 1893Doğum YeriGörüntüle
2Haşmet Zeybekd. 1948 - ö. 10 Ekim 2013Doğum YeriGörüntüle
3REFÎK, Mehmed Refîk Efendi, Tarsuslud. 1880 - ö. 1909 ds.Doğum YeriGörüntüle
4AZİZ TOPRAKd. 1873 - ö. 1946Doğum YılıGörüntüle
5AVNÎ, Avni Konukd. 1873 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6HULUSİ (ŞEYH HULUSİ)d. 1873 - ö. 1935Doğum YılıGörüntüle
7AZİZ TOPRAKd. 1873 - ö. 1946Ölüm YılıGörüntüle
8AVNÎ, Avni Konukd. 1873 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9HULUSİ (ŞEYH HULUSİ)d. 1873 - ö. 1935Ölüm YılıGörüntüle
10AZİZ TOPRAKd. 1873 - ö. 1946MeslekGörüntüle
11AVNÎ, Avni Konukd. 1873 - ö. ?MeslekGörüntüle
12HULUSİ (ŞEYH HULUSİ)d. 1873 - ö. 1935MeslekGörüntüle
13AZİZ TOPRAKd. 1873 - ö. 1946Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14AVNÎ, Avni Konukd. 1873 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15HULUSİ (ŞEYH HULUSİ)d. 1873 - ö. 1935Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16AZİZ TOPRAKd. 1873 - ö. 1946Madde AdıGörüntüle
17AVNÎ, Avni Konukd. 1873 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18HULUSİ (ŞEYH HULUSİ)d. 1873 - ö. 1935Madde AdıGörüntüle