TURABÎ, Temel Şahin

(d. 25.03.1966 / ö. -)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Temel Şahin, Erzurum ilinin Oltu ilçesinin Ünlükaya (Nefsinarman) köyünde 25 Mart 1966'da Hatice ve Cemal Şahin’in dördüncü çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Behice Ayten, Sevgi Taner ve Özkan adlı kardeşleri olan âşık, 1972'de başladığı Ünlükaya İlkokulunu 1977'de bitirir. Daha sonraki dönemlerde işi gereği Bursa’nın Karacabey ilçesine göçen Temel Şahin, 14 Eylül İlköğretim Okulu’nun ikinci kademesini dışarıdan girdiği sınavlarla kazanarak “Ortaokul diploması”nı alır. Bür süre ara verdikten sonra Bursa Açık Lisesine devam ederek eğitim hayatını tamamlar. Küçük yaşlarında köy hayatının şartları gereği çiftçilik ve hayvancılık yapar. 1986'da Bolu Komando Tugayı’nda acemi er olarak başladığı askerlik görevini, 1988'de Denizli 11. Piyade Tugayında tamamlar. Askerlik dönüşü köyüne dönerek hayvancılık ve çiftçilikle uğraşan âşık, 1989'da Ayşe Yaman ile evlenir ve dört çocuk sahibi olur. Çocuklarının adları Yasemin, Muharrem, Mustafa ve Taha Furkan’dır. Küçük denilecek yaşta şiire ve saza ilgi duymaya başlayan Temel Şahin, sesinin güzel olması ve çevresinin baskısıyla on bir yaşında bağlama çalmayı öğrenir. Temel Şahin’e göre, âşıklık geleneğindeki bade “ilahi bir rüzgârdır, bir sevgidir; Allah’ın vermiş olduğu tattır.” Annesine göre ona âşıklık gücünü veren olay, mevsimi olmamasına rağmen bebekken suyunu emdiği bir dilim portakalda aranmalıdır. Temel Şahin’e, Turabî mahlasını Eyube’l Ensarî adında bir hoca verir. Mahlasın verilme sebebi de Sivas’ta yaşadığı söylenen Turabî adlı bir âşığın hatırasını yaşatmak arzusudur. Âşıklığının oluşmasında 19. yüzyıl âşıkları Narmanlı Sümmâni ve Çıldırlı Âşık Şenlik’in yanı sıra yaşayan Erzurum âşıkları; Nusret Torunî, Âşık Yaşar Reyhanî, Âşık Mustafa Ruhanî, Âşık Mevlüt İhsanî ile radyodan parçalarını dinlediği Âşık Veysel’in “Türküz türkü çağırırız”, “Uzun İnce Bir yoldayım”, “Dost dost diye nicesine sarıldım” türküleri etkili olmuştur. Ayrıca Temel Şahin, “usta-çırak” geleneği dairesinde Nusret Torunî’ye de çıraklık da yapmıştır. 1992'de Bursa PTT Başmüdürlüğüne işçi olarak göreve başlar. Burada bir buçuk yıl kadar çalıştıktan sonra açılan kurum içi sınavında başarılı olup Bursa'nın Karacabey ilçesinin PTT’sinde koruma güvenlik görevlisi olur. 2005'te Yıldırım Belediyesi Kültür Daire Başkanlığı bünyesinde göreve başlayan âşık, hâlen aynı yerde görevine devam etmektedir.

Şiirlerinde halk şiiri tür ve şekillerinin hemen hemen bütün örneklerini vermiştir. Onun şiirleri sade ve anlaşılır olmanın yanında Türkçe kökenli kelimelerin kullanılması bakımından da dikkati çeker. Bununla beraber az da olsa Erzurum ağzından kelime ve kavramlara rastlanır: “Gavut, puhag, kimin, kartol, pişi, evelik, suvak, ahmış, istemirem. "Ayrıca klsaik benzetmelerin yanı sıra kirpik kadayıfa, gözler üzüme ve kiraza, kaşlar kamaya, fikir yargıca, duygu davacıya dünya güle, srıma saçlar, dikenli tele benzetilmektedir" (Alptekin 2002: 14). Temel Turabî’nin şiirlerinde bir sanat endişesi yoktur, çünkü o sanatı, sanat için değil toplum için yapar. Şiirlerinde güncel ve sosyal konulara ağırlık verir. 1999 Marmara depremi, Kosova’da ve Bosna'da yapılan insanlık dışı katliamlar, IMF, Avrupa Birliği, kültürel erozyon sonucunda geleneksel kültür yapısının bozulması, terör, bilhassa devlet dairelerinde her geçen gün artan ekmek israfı vb. konulara yer verir. Küçük denilecek yaşta memleketinden ayrılması, yoksulluk, cahillik, artan terör karşısında dinî ve millî konularda dik durulması gereği, teknolojiden uzak kalmanın verdiği sıkıntılar onun şiirlerinde işlediği diğer konu başlıkları olarak kabul edilebilir.

Temel Turabi’nin âşıklığı dışında halk hikâyeciliği yönü de bulunmaktadır. Necip ile Telli, Yaralı Mahmut, Ercişli Emrah, Âşık Garip, Tahir ile Zühre, Köroğlu ve Kolları onun meclislerde ustasından öğrendiği ve anlattığı halk hikâyeleridir. Göçebe Yusuf, Ülber Sultan, Sultan ile Abdullah ise kendi tasnif ettiği halk hikâyeleridir.

Türkiye içinde ve dışında pek çok âşık toplantısına katılarak değişik dereceler almış, “Bir dili konuşan iki devlet var/ Biri Azerbaycan biri Türkiye” adlı türküsüne Azerbaycan’da klip çekilmiş ve Sumgayt (Azerbaycan) Valiliği tarafından bir evle ödüllendirilmiştir. Âşık toplantılarına katılmanın dışında ulusal (TRT, Kanal 6, Star TV) ve mahallî televizyon kanallarında (Sivas TV, ART TV, KON TV, SUN TV, OLAY TV) âşık programları da yapmıştır. Hakkında üniversitelerde yapılan (Kılıç 2000; Yünal 2000) iki bitirme tezi ve (Alptekin 2002; Saran ve Soysal 1988) iki kitap hazırlanmıştır.

Kaynakça

Alptekin, Ali Berat (2002). Begim / Âşık Temel Turabî. Bursa: Mir Ofs.

Alptekin, Ali Berat, Saim Sakaoğlu (2008). Türk Saz Şiiri Antolojsi (14-21. Yüzyıllar). Ankara: Akçağ Yay.

Halıcı, Feyzi (1992). Âşıklık Geleneği ve Günümüz Halk Şâirleri Güldeste. Ankara: AYK Yay.

Kaya, Doğan (2000). Âşık Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Kitabevi Yay.

Kılıç, Hüseyin (2000). Âşık Temel Turabi. Lisans Tezi. Yozgat: Bozok Üniversitesi.

Saran, Şevket, İsmail Soysal (1988). Âşık Temel Turabî. Karacabey: Tunalı Mat.

Tanrıkulu, Nazım İrfan (1998). Âşıklar Divanı. İstanbul: yyy.

Yünal, Kâmil (2000). Erzurumlu Âşık Temel Turabî. Lisans Tezi. Çanakkale: Çanakkale 18 Mart Üniversitesi.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. ALİ BERAT ALPTEKİN
Yayın Tarihi: 03.01.2019
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1FİRKATÎ, Mustafa Alkand. 1946 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Handan Deryad. 01 Temmuz 1948 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3MEHMED ÂRİF BEY, Erzurumlud. 1845 - ö. 1897Doğum YeriGörüntüle
4FİRKATÎ, Mustafa Alkand. 1946 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Handan Deryad. 01 Temmuz 1948 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6MEHMED ÂRİF BEY, Erzurumlud. 1845 - ö. 1897Doğum YılıGörüntüle
7FİRKATÎ, Mustafa Alkand. 1946 - ö. ?MeslekGörüntüle
8Handan Deryad. 01 Temmuz 1948 - ö. ?MeslekGörüntüle
9MEHMED ÂRİF BEY, Erzurumlud. 1845 - ö. 1897MeslekGörüntüle
10FİRKATÎ, Mustafa Alkand. 1946 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11Handan Deryad. 01 Temmuz 1948 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12MEHMED ÂRİF BEY, Erzurumlud. 1845 - ö. 1897Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13FİRKATÎ, Mustafa Alkand. 1946 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14Handan Deryad. 01 Temmuz 1948 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15MEHMED ÂRİF BEY, Erzurumlud. 1845 - ö. 1897Madde AdıGörüntüle