YAKÎNÎ, Kadı İmâd Sinan-zâde

(d. ?/? - ö. 976/1568/69)
divan şairi, kadı
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Kadı İmad Sinan’nın oğludur. Bozanzâde’den mülazım ve kadı oldu. Ahdî’de şairin İstanbullu olduğu belirtilir (Sungurhan 2009: 450). Bunun dışında Edirne Selimiye Kütüphanesi Ahmed-i Bâdî Efendi Bölümü 4760 numaradaki yazmanın başındaki “Dîvân-ı Yakînî-i Edrinevî” kaydından yola çıkarak şairin Edirneli olduğunu düşünmek de mümkündür. Yakînî, Riyâzî’nin verdiği bilgiye göre İmad Sinan’ın en küçük oğludur. Kaynaklar şairin bilgisi, olgunluğu ve yeteneği ile kardeşleri arasında en seçkini olduğunu belirtmektedir (Zülfe 2009:16).

İlmiye sınıfına mensup bir aileden gelen Yakînî, medrese eğitimi gördü. Beyânî, daha gençlik yıllarında kendisini yetiştirmeye başladığını söylerken, Ahdî onun çalışkanlığından ve ilim, irfan yolundan bir an olsun ayrılmadığından söz eder. Âşık Çelebi, benzersiz bir danişment olduğunu dile getirir ve Gelibolulu Mustafa Âlî de şairi, ilim ehli olarak vasıflandırır. Bu bilgilerden yola çıkarak şairin iyi bir eğitim aldığını söyleyebiliriz.

Yakînî, 976/1568-69 tarihinde Cezayir-i garb’da kadılık yaptığı sırada genç yaşta öldü ve Edirnekapı civarındaki Emir Buharî yakınına gömüldü (Sungurhan 2009: 450). Şair Cinânî (ö.1595), ölüm yılını gösteren şu tarih kıt’asını söylemiştir:

Reh-i ‘ukbâya ‘azm itdi yakînî

Göçüp ser-menzil-i mülk-i fenâdan

Cinânî didi pes fevtine târîh

Yakînî gitdi dehr-i bî-vefâdan (Zülfe 2009:18)

Yakînî’nin bir divanı vardır. Gazelleri güzel ve ahenklidir. Divanındaki beyitler yalın bir üslupla dile getirilmiştir. Hece vezniyle yazdığı şiirleri mevcuttur. Şair, bazı beyitlerinde kendisini Hassân bin Sâbit’e benzetmektedir (Zülfe 2009:23-24).

Kaynakça

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

İpekten, Haluk vd. (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KB Yay.

İsen, Mustafa (hzl.) (1994). Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay.

Kayabaşı, Bekir (1997). Kaf-zâde Fâ’izî’nin Zübdetü’l Eşâr’ı. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Aşık Çelebi, Meşâirü'ş-Şuarâ. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i NâilîDîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.

Solmaz, Süleyman (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şuarâsı. Ankara: AKM Yay.

Sungurhan Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü'ş-Şuarâ. Ankara: Kültür Bak. Yay. E-kitap:http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-215416/h/giris.pdf [erişim tarihi: 17.02.2014]

Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara:Kültür Bakanlığıe-kitap:http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-219121/h/girishc.pdf [erişim tarihi 17.02.2014]

Zülfe, Ömer (2009). Yakînî Divanı (İnceleme-Metin ve Çeviri-Açıklamalar-Sözlük) Ankara: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10661, girismetinpdf.pdf?0 erişim tarihi 17.02.2014]

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. FİLİZ KILIÇ
Yayın Tarihi: 08.03.2014
Güncelleme Tarihi: 22.08.2021

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Yine verd-i ruhına bir lebi cân-perverdün

Sad-hezâr âh ile ey bülbül-i dil cân virdün

 

Ber-murâd eylemez insânı cihân-ı bî-minnet

Er isen çekme dilâ minnetin ol nâ-merdün

 

Maraz-ı ‘ışk ile dirdün ki figân eylemiyem

Şimdi dehri iniletdün nedür ey dil derdün

 

Bezm-i mihnetde Yakînî bes idi efgânum

Bir yana sen de çü ney nâle kılup n’eylerdün

(Zülfe, Ömer (2009). Yakînî Divanı (İnceleme-Metin ve Çeviri-Açıklamalar-Sözlük) Ankara: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10661, girismetinpdf.pdf?0 erişim tarihi 17.02.2014]. 213)

Gazel

Kaddüñe meyyâl olaldan serve istignâ gerek

Râstî tab‘-ı bülendün himmeti a‘lâ gerek

 

Mürde-diller hây u hû kılsun saçun’çün sînede

Tekyede lâ-büd şeb-i kadr olıcak ihyâ gerek

 

Mürde-diller bir yire dirilsün iy şeyh-i ecel

Gam şebidür tekyegâh-ı ‘ışkda ihyâ gerek

 

Tâlib-i sâgar olan esrâr-ı vahdâniyyete

Ârif-i mecmû‘a-i mâhiyyet-i eşyâ gerek

 

Rûşen olmaz kasr-ı şevk olmayıcak câm-ı şarâb

Nûr u fer bulmaga meclis sâgar-ı sahbâ gerek

 

Tâc u tahta bir hasîr-ile sifâli virmezin

Başdan ehl-i ‘ışk olanlar bî-ser ü sâmân gerek

 

Bulma bârân-ı havâdisden keder seyl-âb-veş

İy yakînî merdüm-i ‘âlî-nazar deryâ gerek

(Zülfe, Ömer (2009). Yakînî Divanı (İnceleme-Metin ve Çeviri-Açıklamalar-Sözlük) Ankara: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10661, girismetinpdf.pdf?0 erişim tarihi 17.02.2014]. 208.)


Gazel

Şol gelen gonca-leb ol verd-i mutarrâ ancak

Salınan nâz-ile ol serv-i dil-ârâ ancak

 

Gark ider bahr-ı gama fülk-i dil-i ‘uşşâkı

Işk-ı dilber be gönül bir ulu deryâ ancak

 

Kimisi lâle didi ‘ârızuna kimisi gül

Ötesin bilmezin ammâ katı ra‘nâ ancak

 

Turmayup lu‘b-ıla ‘uşşâkı tavâf eylerler

Kûy-ı dilber be gönül ka‘be-i ‘ulyâ ancak

 

Şehr-i ‘ışk içre gezer vâlih ü şûrîde olup

İy yakînî deli gönlüm katı şeydâ ancak

Zülfe, Ömer (2009). Yakînî Divanı (İnceleme-Metin ve Çeviri-Açıklamalar-Sözlük) Ankara: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10661, girismetinpdf.pdf?0 erişim tarihi 17.02.2014]. 205.


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ENVER BEY, İstanbullud. 1876 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2BELİĞ, Güreşçi-zâde / Kirişci-zâde Hâfız Abdullah Efendid. ? - ö. Mayıs-Haziran 1716Doğum YeriGörüntüle
3VAK’Î, Okçu-zâde Ahmed Vak’î Efendid. ? - ö. 1650Doğum YeriGörüntüle
4ENVER BEY, İstanbullud. 1876 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5BELİĞ, Güreşçi-zâde / Kirişci-zâde Hâfız Abdullah Efendid. ? - ö. Mayıs-Haziran 1716Doğum YılıGörüntüle
6VAK’Î, Okçu-zâde Ahmed Vak’î Efendid. ? - ö. 1650Doğum YılıGörüntüle
7ENVER BEY, İstanbullud. 1876 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8BELİĞ, Güreşçi-zâde / Kirişci-zâde Hâfız Abdullah Efendid. ? - ö. Mayıs-Haziran 1716Ölüm YılıGörüntüle
9VAK’Î, Okçu-zâde Ahmed Vak’î Efendid. ? - ö. 1650Ölüm YılıGörüntüle
10ENVER BEY, İstanbullud. 1876 - ö. ?MeslekGörüntüle
11BELİĞ, Güreşçi-zâde / Kirişci-zâde Hâfız Abdullah Efendid. ? - ö. Mayıs-Haziran 1716MeslekGörüntüle
12VAK’Î, Okçu-zâde Ahmed Vak’î Efendid. ? - ö. 1650MeslekGörüntüle
13ENVER BEY, İstanbullud. 1876 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14BELİĞ, Güreşçi-zâde / Kirişci-zâde Hâfız Abdullah Efendid. ? - ö. Mayıs-Haziran 1716Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15VAK’Î, Okçu-zâde Ahmed Vak’î Efendid. ? - ö. 1650Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ENVER BEY, İstanbullud. 1876 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17BELİĞ, Güreşçi-zâde / Kirişci-zâde Hâfız Abdullah Efendid. ? - ö. Mayıs-Haziran 1716Madde AdıGörüntüle
18VAK’Î, Okçu-zâde Ahmed Vak’î Efendid. ? - ö. 1650Madde AdıGörüntüle