Madde Detay

Tam adı Hatice Seza Kutlar Aksoy’dur. Asiye Kutlar ile yargıç Ali Rıza Kutlar’ın kızı, yazar Onat Kutlar’ın kardeşi olarak Gaziantep’te doğdu. 1963'te İstanbul Kız Lisesi'ni bitirdi. İstanbul Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü'ne bir süre devam etti, tamamlamadan ayrıldı. 1968-1970 yılları arasında Devlet Planlama Teşkilatı Çeviri Bürosu’nda çalıştı. Daha sonra İstanbul’a taşındı. TYS üyesi, Çocuk Yayınları Derneği yönetim kurulunda ve Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği'nin çocuk bölümünde görev yaptı. Evli ve iki çocuk annesidir.

1980 yılından beri çocuk ve gençler için roman ve öyküler yazmaktadır. İlk çocuk romanı Arsa 1981'de yayımlandı. Öyküleri Kırmızı Fare, Doğan Kardeş, Milliyet Çocuk dergilerinde yer aldı. 2003 yılında Virgül dergisi için çocuk edebiyatı eleştiri yazıları yazdı. 1990'da daha sonra Büyülü Bahçe’de yayımlanan "Dünya Kendi Ekseni Etrafında Döner", "Mutluluk Ülkesi" ve "Dost Uçurtma" adlı öykülerinin yer aldığı Sıtkı Dost’la Çocuk Öyküleri yarışmasında mansiyon ödülü aldı. 1992 yılında Büyülü Bahçe ile yayımlanmamış öykü kitabı dalında Kırmızı Fare Öykü Yarışması'nda büyük ödül, 2007'de Tudem Yayınları tarafından düzenlenen Okul Öncesi Kitap Yarışması’nda çizerliğini Saadet Ceylan’ın yaptığı Noktacık adlı kitabıyla birincilik ödülü, 2009'da TMMOB (Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği) Roman Yarışması’nda birincilik ödülü, 2010'da Çocuk ve Gençlik Yayınları Derneği tarafından düzenlenen Yılın Kitabı seçkisinde çizerliğini Serap Deliorman’ın yaptığı Yolculuk kitabıyla jüri özel ödülünü aldı.

2011 yılında uluslararası ALMA (Astrid Lindgren Memorial Award) Çocuk Edebiyatı Yarışması’nda ÇGYD (Çocuk ve Gençlik Yayınları Derneği) tarafından Türkiye adayı olarak seçildi. TEDA projesi kapsamında Almancaya çevrilen Tomurcuk ve Pembe Kedi adlı romanı Almanya'da yayımlandı. 2004'te yayınlanan Aşk Kalır adlı eseri ise Avrupa Komisyonunca destekledi ve Peach (Çocuk ve Gençler için tarih aracılığı ile Avrupa Yayınları) projesi çerçevesinde yayınlandı.

Seza Kutlar Aksoy’un bir öyküsünden oyunlaştırılan Mavi Kuş, Tiyatrom grubu tarafından sahnelendi. 2000 yılında “Memo’nun Serüvenleri” adlı program TRT Türkiye’nin Sesi yurtdışı yayınlarında on bölüm olarak yayınlandı.

Seza Kutlar Aksoy, yapıtlarında seslendiği okur kitlenin özelliklerini bilen bir sanatçıdır. Çocukların ilgi ve gereksinimlerine uygun bir anlayışla konuyu yapılandırır, çocuk gerçekliği ilkesine bağlı kalarak düş ve düşünce üretmelerine olanak sağlar. Selahattin Dilidüzgün, Seza Kutlar Aksoy’un yapıtları için şu belirlemede bulunmaktadır:

“Çocuk yazınımızın en büyük sorunlarından biri olan çocuk bakışının yeterince ele alınamayışı Seza Aksoy’un kitabında aşılmış görünüyor. Çünkü yazarın dili, gerek biçimi, çocuklaşmadan, basitliğe kaçmadan çocuksu dünyayı getiriyor gözlerimizin önüne.”

Seza Kutlar Aksoy’un yapıtları insan, doğa ve yaşam gerçekliğini anlama üzerine kurulmuştur. Çocuklarda oluşturmak istediği temel duyarlığı metnin dokusuna sindirerek görsel ve dilsel bir düzenleme içinde okura sunmaya çalışmaktadır. Başka bir deyişle anlamın oluşması için çocuklardan katkı bekleyen bir anlayışı yapıtlarında egemen kılmaya çalışan bir yazardır. Onun yapıtlarında dikkati çeken en önemli ögelerden biri düş ve düşünce üretme sorumluluğunun okur olan çocuğa bırakılmasıdır.

Okul öncesi çocukları için yazdığı kitaplarda ele aldığı konuyu yalın bir biçimde çocuklara aktarır. Çocukların kavramsal gelişimini destekleyecek, kişilik gelişimine katkıda bulunacak bir anlayışı yapıtlarında egemen kılmaya çalışır.

Seza Kutlar Aksoy okur olarak seçtiği hedef kitlerin gelişim ve anlama düzeylerine uygun olarak yalın bir dil ve anlatım kullanır. Yapıtlarında anlatım duru ve içten cümlelerle yapılandırılmıştır. Türkçe sözcükler genel olarak anlatımda egemendir. Kitaplar, Türkçenin sözvarlığına, çocuk okurların dilsel düzeylerine uygun olarak kavramsal gelişimlerini destekleyecek biçimde oluşturulmuştur.

Aksoy’un çocuk edebiyatı alanında verdiği eseler, çevreyi korumanın öneminden dostluğa, kıskançlıktan demokrasiye dek geniş bir çerçevede hayal gücüyle eğitimi birleştiren bir anlayışla kurgulanmıştır. Örneğin Güvercin’in Saati eseri eğitim sistemine yönelik bir eleştiri de sunar. Dedesi tarafından hediye edilen saat Güvercin’in kafası çalıştıkça işlerken, Güvercin okula başladığında saat de, ezberci eğitimin körelttiği Güvercin’in öğrenme yetisiyle birlikte durur.

Şişko Patates adlı kitabında ise aile içi kadın erkek eşitsizliğine dikkat çeker. Aksoy, kimi zaman Almanya’da yaşayan çocuk karakterler de yaratarak onların kendilerini keşfetmelerine olanak sağlar. Yoksulluk da yazarın zaman zaman değindiği temalardan biridir. Aynı şekilde dostluk her metninin öne çıkan iletisidir. Yapıtlarında, temel çocuk karakterleri büyülü hayal güçlerine sığınırlar. Masal okumak, resim yapmak gibi yöntemlerle mutluluğu yakalar ve böylece karşılaştıkları sorunların üstesinden gelmeyi bilirler.

Nun Gelince, bencillikten uzaklaşmayı, çevreyi bozan tutum ve davranışlarımızı değiştirmeyi; coşku, sevinç, başarı duygusunu, yardımlaşmayı ve bunların getirdiği mutluluğu anlatan fantastik bir çocuk romanıdır. “Oku, düşün, tartış, üret!” bölümleriyle düşünen, araştıran, tartışan, üreten zihinlerin oluşumunu desteklemek amacıyla kaleme alınmış bir romandır.

Güvercin’in Saati, Güvercin adlı bir kız çocuğunun gözünden, çocukluğu coşkulu enerjisiyle soru sormayı, gerçeğe uygun yanıt aramayı, düşünmeyi, akıl yürütmeyi, yaşam olayları içinde anlatan fantastik bir romandır.

Büyülü Bahçe adlı öykü kitabı "Anne Sevgisi", "Mutluluk Ülkesi", "Dünya Kendi Etrafında Döner", "Dost Uçurtma", "Tik Tak", "Güneş Ana" adlı öyküleriyle çocuklara öykünün içinde geçen kavramları tanıtan, öte yandan edebiyat ürünlerinin okuru düşündüren yanına odaklanan bir yapıttır. Yarı fantastik kurgusuyla dikkati çeken kitap, çocuklarda hayvan sevgisi, çevre duyarlığı gibi konularda farkındalık oluşturmayı hedefler. Başarılı olmak için çok çalışmak gerektiği örtük bir biçimde okura sunulur. Yine Büyülü Bahçe’de sanat olgusu da ele alınan olaylar dizisinde sorgulanır. Hem öğretici hem de düşsel ögeleriyle Büyülü Bahçe çocukların yaşam ve insan gerçeğini tanımalarında da kılavuz bir rol üstlenmektedir.

Küçük Prenses ve Kardelen adlı masal kitabı içinde yer alan "Masal Cadısı", "Kum Saati", "Ay Dede", "Uç Uç Böceğim", "Küçük Prenses ve Kardelen", "Aç Gözlü Dev"le çocukları yaşamın zorlukları karşısında yılmadan uğraşmak, çabalamak gerektiğini; aydınlığın emekle kazanılacağını anlatan; fantastik kurgusuyla çocukları düşsel bir serüvene çıkaran bir kitaptır.

Akıllı Anka, yabancı bir ülkede, başka uluslardan kişilerle birlikte olmanın getirdiği güçlüklerin yanı sıra kattığı çeşitlilik ve zenginliği gözümüzde canlandıran, çabayla kendini geliştirme ve yenilemenin öykülendiği bir çocuk romanıdır. Yaşamı, varolmayı, çalışmayı, üretmeyi, dostluğu, kardeşliği anlatan roman, çocuk okurda insana ve yaşama ilişkin farkındalık oluşturacak özellikler taşımaktadır.

Aşk Kalır romanı, yazarın gençlik sorunlarını ele aldığı bir yapıttır. Aksoy, Deniz’in, Umut’un, Bahri’nin, Laura’nın ve Erik’in maceralarını ‘melodik’ bir dille anlatırken öte yandan kültürlerarası bir ortamda müziğin, gençliğin, aşkın, tarihin ve edebiyatın gençler üzerindeki yansımalarını son derece içtenlikle ve herhangi bir öğretiden uzak durarak okura aktarır.

Çevirimiçinde Şerafettin’de Şerfettin adlı çocuğun derece ile girdiği yeni okulunda karşılaştığı güçlükler anlatılır. Şerfettin, çevreye uyum sağlarken sorunların üstesinden gelmek için verdiği uğraşla, yaşıtlarının öykünebileceği bir karakter modeli çizer.

Düşler Tramvayı ile yazar, okurları beş farklı çocuğun çocukça dünyasına doğru renkli bir yolculuğa çıkarır. Yere göğe bakınan ama hayatındaki eksikliği bir türlü bulamayan Mutlu’nun arkadaşlarına anlattığı hüzünlü öykü ile okurlarının yüreğine seslenen yazar, ekran kafalı Serin’in gördüğü sıra dışı rüyalar ile okuru bir serüvenin içine çeker. Yazar, öyküsünde Fadime ile birlikte kiraz kırmızısı bir tramvayın arkasına asılarak Tünel'den Taksim'e doğru kıpkırmızı bir yolculuğa okuru çıkarırken öte yandan okuru kahramanın sevinciyle ortak bir paydada buluşturur. Küçük İlker’in insanlık uğruna yaşadığı şaşırtıcı olay karşısında okuru düşünmeye iter.

Nil Soru Soruyor, Seza Kutlar Aksoy’un okul öncesi çocukları için yazdığı bir öykü kitabıdır. Yazar, çocuk gerçekliğinden yola çıkarak çocukların dünyayı keşfetmesine, öğrenmesine olanak sağlar. Nil, kişilik özellikleriyle hedef kitlenin öykünebileceği bir karakteri sergilemektedir. Akranları gibi soru sormayı çok seven Nil, neden minnoş bir kedi ya da renkli bir çiçek olmadığını sorgularken çocuksu duygu ve düşüncelerle kendi kişisel özelliklerini de okura sezdirir. Nil Soru Soruyor, çocukları eğlenceli bir düşsel serüvene çıkarırken öte yandan okuru düşünce üretmeye yönelten özelliğiyle de dikkati çekmektedir.