Madde Detay

İstanbul'da doğan ve tam adı Ali Halim Neyzi olan yazar, 1946 yılında Robert Kolej'i bitirmiştir. 1949 yılında askerlik görevini yapmış, 1950 yılında ise evlenmiştir. 1955 yılında Harvard Üniversitesi İşletme Bölümü'nden mezun olmuştur. Okulu bitirdikten sonra Amsterdam'da işçilik, BBC radyosunda Türkçe çevirmenliği ve sunuculuk, TRT Ankara Radyosu'nda İngilizce çevirmenliği ve sunuculuk yapmıştır. 1950'den sonra sigortacılık işiyle uğraşan Ali Halim Neyzi, çocukluk döneminden ölümüne kadar yazıyla iç içe olmuştur. Henüz 12 yaşındayken yazdığı ilk romanı Sibirya Ormanlarında (1939), kendisinden habersiz bir şekilde dedesi Mehmet Ali Aynî tarafından yayımlanmıştır (Yalçın 2010: 755). Dönemin ünlü edebiyat dergilerinden Pazar Postası ve Vatan gazetesinde tiyatro eleştirileri yayımlanan yazar, Lyle Kessler'den yaptığı Çıkmaz Sokak Çocukları adlı çalışmasıyla Ankara Sanat Sevenler Derneği ödülünü, Damdakiler adlı oyunu ile ise İnönü Vakfı ödülünü almıştır. 1998 yılında eşinden ayrılmış ve Antalya'ya yerleşmiştir. Türkiye Yazarlar Sendikası üyeliği de yapan Neyzi, 26 Haziran 2005 tarihinde vefat etmiştir (Işık 2004: 1325).

Roman, tiyatro, anı, şiir olmak üzere çeşitli türlerde eserler veren ve çok yönlü bir edebî şahsiyete sahip olan Ali Halim Neyzi, eserlerinde genellikle anılarından beslenen bir yazardır. Hüseyin Paşa Çıkmazı No. 4 adlı romanında çocukluğunun İstanbul'unu ailece yaşadıkları köşk merkezinde anlatır. Köşkte yaşayan sekiz kişi ve köşk çalışanlarının yaşamları, duygu ve düşünceleri yaşanmışlıklardan esinlenmiş olmanın da etkisiyle sıcak ve samimi bir üslûpla işlenir. Yazarın anılarından beslenen bir diğer eseri Neyzi ile Meyzi'de, anne ve babasının yaşadığı aşk anlatılırken Osmanlı'dan Cumhuriyet'e geçiş sürecinde yaşanan sosyal değişimlere tanıklık edilir. Pafe'de çocukluğunun geçtiği köşkteki evlatlıkları, bir evlatlığın ağzından romana dönüştürür. Ali H. Neyzi'nin köy hayatını anlattığı, ağalık ve eşkıyalık konusunu işlediği Çoban romanı, yazarın sadece kent insanını değil, köy insanını da başarılı bir şekilde anlattığını gösteren eseridir. Gökdelen romanı zengin bir iş adamının hayatının evrelerini, beklentilerini, amaçlarını irdeleyen bir eserdir. Bir İstanbul romanı olan Işık, İstanbul'un zengin semtlerinden yoksul semtlerine birçok çevreden çok çeşitli insan manzaralarının ve bu insanlar içinde bir kadının ruhsal çöküşünün derinlemesine tahlil edildiği bir romandır. Dadı'da iki kadın arasında kalan bir erkeğin aşk çıkmazını, nehir roman tarzında yazdığı ve iki ciltten oluşan Beyzade-Paşazade romanında 1890'lardan başlayarak yaklaşık bir asırlık süreci, sosyal ve kültürel değişim/dönüşümler merkezinde bireylerin iç dünyalarını anlatır. Alma Mater, yazarın İkinci Dünya Savaşı yıllarına denk gelen Robert Kolej dönemini ve ilk gençlik yıllarını; Dost Mektupları ise Alma Mater'in devamı olarak kolejden mezun olan gençlerin hayata tutunma çabalarını içerir.

Uzatmalı Sevgiliye Mektuplar adlı yazarının denemelerinin toplandığı kitap daha çok aşk, ve sevgi izlekleri üzerine yoğunlaşır. Ali H. Neyzi, Alas Hatun oyununu Dede Korkut hikâyelerinden esinlenerek yazar. Tek kişilik bir oyun olan Mektuplar'da iki aktristin birbirlerine yazdıkları mektuplar aracılığıyla hayatlarına yer verilir. Yazarın Robert Kolej günlerinde tanıdığı Mme. Bella ve eşi Allen'in anlatıldığı eser anıların beslediği bir oyundur. Üç ciltten oluşan Lara Feneri serisi yazarın anılarından meydana gelir. Söz konusu eser 20. yüzyıl Türkiye'sinin toplumsal değişim sürecine ayna tutar. Ali H. Neyzi, Shakespeare'in V. Henry, Aşkın Çabası Boşuna, Kral 3. Richard, Kral John, Titus Andronicus adlı oyunlarını; Michael Almaz'ın Kafka'nın Kadınları, Mark Rozovsky'nin Kafka: Baba ve Oğul, Alan Benett'in Kafka'nın Şeyi ve David Mamet'in oyunlarını Türkçeye kazandırmıştır.

Yazar kimliğiyle ön plana çıkan Ali H. Neyzi'nin şiirleri de mevcuttur. Bölüm Bölüm: Şiirler adını taşıyan kitapta bir araya getirilen şiirlerde, romanlarda olduğu gibi geçmişe özlem teması ön plandadır. Tabiat ve aşk ise geçmişe özlemden sonra en çok işlenen temalardır. Şiirler genellikle serbest nazımla kaleme alınmıştır.

Ali H. Neyzi, eserlerinde günlük konuşma dilini, zengin çağrışımlar, eserdeki kişilerin sosyal statüsü ve işlenen tema gereğince şekillendirerek kullanmıştır. Eserlerinin ana kaynağını anıların oluşturması üslubu etkilemiş, okuyucuyu hemen etkisi altına alan, içten bir üslup benimsenmiştir. Özellikle romanlarında bilinç akışı tekniğine sıklıkla başvurulur.