Madde Detay

1289/1873 yılında Yenişehir'de doğdu. Asıl adı Ali Nusret Bey'dir. Şiirlerinde Nusret mahlasını kullandı. Dedesi, Sadrazam Hüsrev Paşa'nın divan efendiliğinde bulunan Mustafa Bey, babası Plevne muharebesinde şehit olan Binbaşı Osman Şahâbeddîn Bey, annesi İsmet Hanım'dır. Şair Cenâb Şahâbeddîn'in dört yaş küçük kardeşi, şair Osman Fahri'nin ağabeyidir. Henüz üç yaşlarındayken babası Plevne'de şehit düştü. Rus bozgunundan sonra annesi ve ağabeyi ile beraber İstanbul'a gelip Tophane civarında bir eve yerleştiler. Tophane'deki Mekteb-i Feyziyye'yi bitirdikten sonra 1297'de (1881/1882) Eyüp Askerî Rüşdiyesi'ne girdi. Üç yıl burada okuduktan sonra 1303 (1887/1888) senesinde Mühendishâne-i Berrî-i Hümâyûn'a geçti. 1309/1891 senesinde istihkam mülazımlığı ile teğmen olarak mezun oldu. Aynı yıl muallim tayin olunarak göreve başladı ve Mühendishane'de Fransızca, kitabet ve tarih derslerini okuttu. 1324/1908 senesinde Kaymakam (yarbay) rütbesiyle Mareşal Yaveri oldu. Genç denecek bir yaşta Topçu Yarbayı iken kaymakamlık rütbesiyle 1326/1908 senesinde emekliye ayrıldı. Ali Nusret askerlik yaparken de çeşitli görevlerde bulunmuştur ancak daha çok öğretmenlik yapmıştır. Emekli olduktan sonra da öğretmenlik mesleğine devam etti. 1325/1909 yılından itibaren Vefa İdadisi'nde edebiyat öğretmenliği yapmaya başlamış, bunun yanında Mercan İdadisi ve Darulmuallimin'de hastalığı ağırlaşıncaya kadar edebiyat dersleri vermeye devam etmiştir. Ali Nusret devrin yaygın bir hastalığı olan vereme yakalanmış, henüz kırk bir yaşlarındayken 1331/1913 yılında İstanbul'da vefat etmiştir. Vasiyeti üzerine Fatih Camisi haziresinde Plevne müdafii Gâzi Osman Paşa Türbesi'nin önüne defnedilmiştir. Ölümü üzerine kendisi gibi şair olan kardeşi Osman Fahrî, kardeşini genç yaşta kaybetmenin acısıyla kaleme aldığı şiirlerini Mersiyeler adlı kitabında toplamıştır. Bu kitap 22 sayfa hâlinde 1329/1913 senesinde İstanbul'da yayımlanmıştır (Vahapoğlu 2010: 142-146).

Edebiyata şiirle başlayan (1302/1886) Ali Nusret'in ilk verimleri başta Saadet gazetesi olmak üzere Gülşen, Muhit, Hamiyet gibi dergilerde yayımlanır. Cenab Şahabeddin'in ilk döneminin, Muallim Naci ve Şeyh Vasfi'nin etkileri görülen bu şiirlerdeki başlıca temler aşk, ölüm, tabiat ve dindir. İlk ve tek şiir kitabı Şihâb (1306/1889-1890) için İbnülemin, "Pek gençken şiirle uğraşmışsa da bilahare vazgeçtiği, Şihâb'dan sonra bir şiir mecmuası neşretmemesinden anlaşılıyor. O mecmuaysa kendini şair addettirecek mahiyette değildir. Çünkü çocuk denilecek bir yaşta söylediği mevzun sözlerden ibarettir," (2000; 1699) der. 1314'te (1898) Servet-i Fünûn'da yayımlanan mensur şiirleriyse türün olgun örneklerindendir.

1314'ten (1908) itibaren Servet-i Fünûn, Sa'âdet, Ma'ârif, Tercümân-ı Hakîkat, Yeni Tasvîr-i Efkâr Şûrâ-yı Ümmet, Mekteplilere Arkadaş, Tedrisât-ı İbtidâiye Mecmuası, Resimli İstanbul gibi süreli yayınlarda edebiyat, tarih, askerlik, fen, dil ve eğitim konularında yazılar yazar. 1325'te (1909) II. Meşrutiyet sonrasında başlayan dilde sadeleşme, tasfiyecilik tartışmalarına Servet-i Fünûn'da yayımladığı sadeleşme ve tasfiyecilik karşıtı yazılarıyla katılır. Tarih ve edebiyatla ilgili yazılarında gerek belâgatli üslubu, gerek görüşleri dolayısıyla yoğun bir Nâmık Kemal etkisi hissedilir.

Ali Nusret kısa süren hayatında belki telif olarak az sayıda eser vermiştir ama döneminin gazete ve dergilerinde edebî, fennî, tarihî, askerî konulara, eğitim ve dille ilgili meselelere değindiği makaleleriyle geniş bir yelpazede faaliyet göstermiştir. Bu yüzden de Ali Nusret'in bir şair, bir mütercim, bir tenkitçi, bir dilci, bir eğitimci olarak farklı kimlikleri vardır (Vahapoğlu 2010: 141). Ayrıca Fransızcadan bir çocuk piyesi adapte etmiş, bir de Osmanlı elifbası hazırlamıştır. Ali Nusret, yenileşen Türk edebiyatının Ara Nesil, Servet-i Fünûn, II. Meşrutiyet gibi en hareketli dönemlerinde şiirleri, yazıları ve tercümeleriyle faaliyet göstermiştir.