Madde Detay

Hayatı hakkında fazla bilgi yoktur. Mora civarındaki Dehişte’de doğdu. Doğum tarihi bilinmemektedir. Asıl adı Abdülaziz’dir. Mühründe adı Abdülaziz Dehiştevî olarak geçmektedir. Şeyh Hasan Sezaî Efendi’nin akrabalarından ve Râtip Ahmed Paşa’nın yakınlarındandır. Divan’ından iyi bir öğrenim gördüğü, Arapça ve Farsça'ya hâkim olduğu anlaşılmaktadır. 1151/1738-1739 yılında Mora’da öldü. Mezarı Mora’dadır.

Dîvân: Bir nüshası İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi TY 294 numarada kayıtlıdır. 1500 beyitlik bu Divan’da 219 gazel, yüz altmış dört beyitli bir mesnevi, 8 kıt‘a, 1 tarih, biri Arapça iki nazım yer almaktadır (İKTYK 1959: 702). Yapı Kredi Sermet Çifter Kütüphanesi 637 numarada kayıtlı 37 yapraktan oluşan divançesinde gazelleri bulunmaktadır (Çeltik 2008: 33). Divan’ındaki manzumelerden 55’i Farsça olarak kaleme alınmıştır.

Azîz mahlasını kullandı. Divan’ından hareketle klasik şiirin klişelerini başarıyla kullandığını, çoklukla âşıkâne ve şuhâne söyleyişleri tercih etmekle birlikte yer yer hikemî söyleyişlere de başvurduğunu, hatalar yapmış olsa da aruzu genelde başarıyla kullandığını söylemek mümkündür. 

Azîz. Divan-ı Azîz. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi TY. 294.

Çeltik, Halil (2008). Divan Sahibi Rumeli Şairlerinin Şiir Dünyası. Ankara: MEB Yay. 33.

H. Yılmaz (2002). “Azîz”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 8. Ankara: AKM Yay. 104-105.

İstanbul Kütüphaneleri Türkçe Yazma Divanlar Kataloğu (1959). “Aziz”. C. 2. İstanbul: Maarif Basımevi Yay. 702.

Kurnaz, Cemâl ve MustafaTatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî, Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. I-II. Ankara: Bizim Büro Yay. 671-672.

Müstakîm-zâde Süleyman Sa’deddin Efendi (2000). Mecelletü’n-Nisâb (Tıpkıbasım). Ankara: KB Yay. vr. 318a.

Tal‘at-ı âyinede bir meh-i tâbân oldu

Ruhının her birisi bir gül-i handân oldu

Açılıp tükmesinin her biri gonca gibi

Sînesi güllü karanfilli gülistân oldu

Gördü nahvet-zede ser-mest görünen kesmiş ecel

Pâyına düşdü anın yoluna kurbân oldu

Tıfl iken gülşen-i hüsn içre o nahl-i tâze

Şimdi görsen ne ‘aceb serv-i hırâmân oldu

Bezm-i ‘işretde basılmış gibi bintü’l-‘inebin

Âb-rûyı dökülüp dâmeni hep kan oldu

Muhtesib ki mey(i) teftîş ederdi her-bâr

Mest olup deyr-i harâbâtda rehbân oldu

Zâhid-i zühd-perest anı görünce ser-mest

Döndü pervâne gibi şu‘leye sûzân oldu

Katre katre dökülen hûn-ı sirişk-âlûdum

Destim âhır ‘Azîz sübha-i mercân oldu

(Azîz. Divan-ı Azîz. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi TY. 294. vr. 48b.)

Bize bu gevher-i İslâm Hak’dan bir emânetdir

Anı hıfz etmemek sandûka-i dilde hıyânetdir

Bizi temyîz için hayvân-ı gayr-ı nâtıkından Hak

Bize teklîf-i îmân eyledi gör ne sa‘âdetdir

Fenâ mülkünde bâkî kim kalır şâh u gedâlardan

Selâmet ister isen belki sultânlık ‘ibâdetdir

Bu tünd-bâd-ı pür-şûr-ı havâdisden emân olmaz

Halâs ile ‘ibâdet keşti-i Nûh’a selâmetdir

Riyâ vü ‘ucbı terk et ‘arsa-i kibre ayak basma

Der-i Hallâk-ı Bârî’de bu makbûl istikâmetdir

Mukîm ol merkez-i şer‘-i şerîfden inhirâf etme

O şer‘-i pâke ancak ihtirâm ‘ayn-ı diyânetdir

Ümîdin kesme ‘isyân ile gufrân-ı İlâhî’den

Hudâ’ya ‘afv ‘Azîzâ kullara ‘isyân ‘âdetdir

(Azîz. Divan-ı Azîz. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi TY. 294. vr. 20a.)