Madde Detay

Baki mahlasını kullanan, Âşık Baki olarak da tanınan Âşık Baki Yıldırım, 1 Aralık 1945 tarihinde Adana’nın Ceyhan ilçesinin Muradiye mahallesinde tek odalı bir gecekonduda dünyaya gelir. Âşığın babası Şevket Yıldırım, Marangoz Şevket Usta olarak da tanınır. Dedesi, Darende’nin Gökyar mahallesinden, Hanifioğulları’ndan Abdullah Efendi’dir. Babaannesi, Erbaalı Altunzadelerden Fadime Hanım’dır. Bunlar, Ceyhan’ın Nazımbeyyeniköyü’ne göç ederler. Annesinin babası, Darende’nin Beybağı mahallesinden Şükür Çavuşlardan Çerçi Alaaddin Efendi’dir. Anneannesi, aynı mahalleden, Göboylardan Eşefatma Hanım’dır. Annesi ise Hatice Erez’dir. Âşığın babası Şevket Yıldırım, annesi Hatice Hanım ile 1936 yılında evlenir. Bu evlilikten Nazif, Cumali, Sabahat, Fatma, Mahmud Şevket ve Baki adlı dört erkek, iki kız olmak üzere altı çocukları olur (Ünlütaşkıran 2009: 8).

Âşık Baki Yıldırım, ilköğrenimine 1952 yılında Cumhuriyet İlkokulu’nda başlar. İlkokuldan mezun olan Baki, henüz 11 yaşındayken babasını kaybeder ve öğrenimini bırakarak erken yaşta iş yaşamına başlar. 27 Mayıs 1965 tarihinde askere giden âşık, Isparta 58. Er Eğitim Tugayı’nda mağduriyeti nedeniyle kısa dönem -6 ay- askerlik yapar. Âşık Baki Yıldırım, öğrenimi süresince berber, kunduracı, köşker, demircilik mesleklerinde çıraklık; kahvede garsonluk, lokantada bulaşıkçılık, sinemada gazoz, çekirdek satıcılığı yapar. İlkokuldan sonra mobilyacılık mesleğinde çıraklık yapar. Ağabeyi Nazif Yıldırım’ın pamuk çapası işçiliğinde yüksek yevmiye alacağını söylemesi üzerine o, “Ben çapa işçisi değil, sanatkâr olmak istiyorum.” diyerek ağabeyinin teklifini geri çevirir. Bir tesadüf sonucu, Ceyhan’da Foto Tanış unvanıyla bilinen Fotoğrafçı Musa Tanış’ın yanına, dayısı Turan Erez tarafından çırak olarak verilen Baki Yıldırım, kendini ilerleyen yıllarda geliştirir ve bir fotoğraf stüdyosu açıp daha sonra bunu da genişletir. Bu arada Baki Gençler Orkestrası adında bir grup kurarak sahne hayatına atılır. Orkestra eşliğinde şiir programları sunan Âşık Baki Yıldırım, düğün salonu ve çay bahçesi işletmeciliği de yapar (Ünlütaşkıran 2009: 8-9). 1999 yılında kurulan Ceyhan Şairler Ozanlar Yazarlar Derneği’nin de kurucu üyesi olan Âşık Baki, bir süre de bu derneğin ikinci başkanlığını yapar. 2000 yılında hem sanat hayatını hem Fotoğrafçılar Odası’ndaki görevini sürdüremeyeceğini anlayarak Fotoğrafçılar Odası Başkanlığından istifa eder (Ünlütaşkıran 2009: 9).

Âşık Baki Yıldırım, 20 Kasım 1966 tarihinde Müzeyyen Hanım ile evlenir. 1968 yılında Şevket Selçuk, 1971 yılında Şehlin, 1974 yılında Ahmet, 1980 yılında Atakan, 1982 yılında ise Samet adında dört oğlu ve bir kızı olmak üzere beş çocuğu dünyaya gelir (Ünlütaşkıran 2009: 10).

Âşık, şiirlerini herhangi bir tarikat ya da zümreye bağlı kalmadan, içinden gelerek ve taraf tutmadan yazdığını belirtir (Ünlütaşkıran 2009: 10). 1961 yılında arkadaşlarıyla oturduğu kahvede Âşık Veysel'i izlemesi üzerine, ondan etkilenerek âşık olmaya karar verir. Radyoda anlatılan hikâyelerin ve annesinin söylediği manilerin kendisini teşvik ettiğini söyler. Tabiatı, güzeli, aşkı, sevgiyi, hayatı, toplumu ve toplumsal sorunları ele aldığı şiirlerindeki samimiyet tatlı bir yaşanmışlık ve kendine has deyişler ön plandadır. Kültür Bakanlığı’nın düzenlediği sınav sonucunda “halk ozanı” unvanını alan sayılı âşıklardan biridir. Saz çalamayan usta âşıklardandır. Ustası olmadığı gibi çırağı da yoktur. Badesiz âşıklardandır. Birçok teşekkür, takdir ve onur belgesine sahiptir (Ünlütaşkıran 2009: 11-12).

8, 11ve 14’lü hece ölçüleri ile söylediği şiirlerinde; yarım, tam, zengin ve tunç uyak kullanır. Ayrıca yer yer nasihate, hitabete ve tahkiyeye başvurur. Tekrir, telmih, teşbih, istiare, kişileştirme, irsal-i mesel, tezat, nida gibi edebî sanatları başarıyla kullanmıştır. Şiirlerinde yerel dil ve halk söyleyişlerine yer vererek atasözlerine ve deyimlere başvurur (Ünlütaşkıran 2009: 21). Yıldırım’ın beşeri aşk ve sosyal konulu şiirleri güzelleme, nasihat, taşlama ve sosyal konulu olmak üzere dört ana başlıkta toplanabilir (Ünlütaşkıran 2009: 21).