Madde Detay

Manisa'nın Alaşehir ilçesine bağlı Piyadeler köyünde doğdu. Gökçeada Atatürk Öğretmen Lisesi’nden mezun olduktan sonra Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nden mezun oldu. Bir süre öğretmenlik yaptıktan sonra İzmir’e yerleşti. TRT İzmir Bölge Müdürlüğünde çalışmaya başladı. Aynı kurumda belgesel program yapımcılığı ve yönetmenliği görevini sürdürdü. Bu görevleri sırasında tarihi odağına alan çeşitli belgesel filmleri izleyiciyle buluşturdu. Filmleriyle başladığı anlatım dünyasını 2005 yılından itibaren yazdığı kitaplar yoluyla hedef kitlesine sunmaya başladı. Yazar, özellikle bu dönemden sonra tarihsel içerikli çocuk kitaplarıyla edebiyat dünyasında yer almaya başladı. İlk romanı 2005 yılında Çocuk ve Gençlik Yayınları Derneği (ÇGYD) tarafından “Yılın Çocuk Kitabı” olarak seçilen yazar daha sonraki dönemlerde, gençlik ve yetişkinlik dönemlerini de hedefleyen çalışmalara imza attı. Özellikle belgesel dünyasındaki yetkinliği sebebiyle birikimini aktarma fırsatı buldu. Kitaplarını zaman içerisinde kurgusal bir tarih düzleminde farklı alanlara yönlendirme fırsatı buldu. Anadolu merkezli bir tarih kurgusunu tercih eden yazar, yakın dönem tarihine yönelik çalışmalarda da bulundu. Çalışmalarını sürdüren yazar, hâlen eşi ve iki çocuğuyla beraber İzmir'de yaşamaktadır.

İsmet Bertan, kültürel ve eğitim odaklı birçok faaliyetin içerisinde bulunmuş, çalışmalarını hâlen devam ettirmekte olan bir yazardır. TRT’de çok sayıda eğitim, kültür ve belgesel programının yapımcılığını ve yönetmenliğini üstlenen Bertan’ın Hızlı Tosbi adlı ilk çocuk romanı, İlk Kitabını Kendin Boya serisinden çocuklar için çıkan Minik Tosbi Evini Arıyor çalışmasıyla birlikte yayımlandı ve bu eser, 2005 yılında Çocuk ve Gençlik Yayınları Derneği (ÇGYD) tarafından “Yılın Çocuk Kitabı” seçildi. Bu kitap, özellikle barındırdığı karakterlerle çocuk edebiyatının önemli işlevlerine de vurgu yapmıştır. Bu işlevlerden birisi çocuğa olumlu davranışlarla rol model olmadır. İyi yönde değişim geçiren bir karakter, özdeşim yoluyla çocuğa rehberlik edebilir. Çocuk, karakter yoluyla kendisini tanıyabilir ve ondan yola çıkarak kendi hayatında olumlu yönde değişimler yapabilir (Çiçek ve Aksoy 2016: 119). Hızlı Tosbi de bu anlamda ön plana çıkmış ve yazarın en çok bilinen kitapları arasında yer almıştır. Bu kitabı, yazara hem çocuk edebiyatı dünyasına adım atma hem de nitelikli ve verimli bir çalışma sahası sunmuştur.

Bertan, öykülerini topladığı Muhteşem İkili’yi 2006 yılında kaleme aldı. Bu kitabında insanların hayvanlarla olan ilişkilerini ilgi çekici bir akış tekniğiyle sunan yazar, doğa ve insanın gerçekliklerini gözlemleri aracılığıyla aktardı. Çocuklar için evrensel bir konunun kurgulanması ve hedef kitle olan çocuğa aktarılması açısından önemli bir yerde bulunan bu çalışma, yazarın gelenekselle çağdaşı buluşturduğu bir eser olarak da okuyucusunun karşısına çıktı. Aynı şekilde, geleneksel masalları kendine has bir tarzla yorumladığı romanı Şaşkın Cengâver’i 2009’da yazdı. Bertan, bu kitapta, Türk masal geleneğine bir nevi nazire sayılabilecek unsurlara yer verdi. 2012'de yayımladığı, sahiplenildikten sonra tekrar sokağa salınan bir yavru köpeği anlattığı Hödük, Güdük, Bir de Bıdık, Rap Rap Rap! adlı romanı çocuklarda bilinç uyandırmak için yazdı. Bu öyküde her ne kadar çocukları hedef kitle almış gibi görünse de yazar, çevreye ve hayvanlara karşı sorumluluk sahibi olunmasının önemini genele hitap edecek biçimde ortaya koymuştur.

Yazar, bahsedilen eserleri kaleme alırken bir yandan tarihselliğe yöneldi. Buna bağlı olarak sonraki dönemlerde belgesel, tarih ve eğitim disiplinlerini odağına alan çalışmalara ağırlık verdi. Belgeseli andıran tarihsel roman dizisi Anadolu’da Bir Zamanlar ise yazarın, eski dönemlerden bu yana gelen anlatıları, yeni bir kurguyla sunduğu ve birçok ayrıntıyla bezediği bir çalışma olarak okuyucularıyla buluştu. 2006-2014 yılları arasında yayımlanan bu dizide Anadolu merkezli olmak üzere çok sayıda uygarlığın izleri konu edildi. Bu yıllar içerisinde, Eski Kapadokya’ya tarihlenen ve dostluk temalı Golat Kalesi Tutsağı, Karadeniz Amazonları’nı anlatan Kaplan Kraliçe, Hititler dönemindeki Anadolu’yu anlatan Kralın Elçisi, Frigya ve Eski Mısır’da yaşayan dört genci odağına alan Midas ve Sihirbaz, Toroslarda yapılan bir Türkmen göçünü anlatan Boğa Güreşçisi, 15.yüzyılda Piri Reis’in de kahramanı olduğu Korsan Kızlar ve son olarak Van Gölü’nün arkaik bir mekân olarak kullanıldığı, Urartu dönemini anlatan Altın Köle yazarın bu koleksiyonunu oluşturdu. 2011'de bu kez yakın tarihten bir konuyu ele alan İfiyenya Sevda: Ege'nin İki Yakasında Aşkın Ateşten Günleri romanını yayınladı. Bu roman Aydınlı Rum bir ailenin kızıyla Yörük Ali Efe’nin oğlunun sevda hikâyesini anlatan ve Yanya’ya kadar uzanan macerasıyla yazarın yönelimlerini çeşitlendirdiği bir eser olarak okurun karşısına çıktı. Yazarın edebî çalışmalarının seyri ilk dönemlerinde çocuklar için yazdığı kitapları ilerleyen dönemlerinde gençlik eserlerine evirmesiyle farklı bir aşamaya geçmiştir. Özellikle Anadolu’yu merkez alan ve büyüme çağındaki bireylere eğlenceli bir öğrenme ortamı sunan yazar, tarihsel odaklı çalışmalarıyla da gençliğe olduğu kadar yetişkinlere de hitap etmiştir.

İsmet Bertan, yazarlığının yanı sıra TRT çalışanı olarak belgesel yönetmenliği ve yapımcılığı da yapmaktadır. 1991’de Anadolu Höyükleri, 1993’de 26 Ağustos Zafere Doğru 30 Ağustos, 2002’de Mudanya Mütarekesi, 2005’te Kadayıf Üstü Kaymak çalışmaları, yazarın kitaplarıyla paralel ve anlatmak istediklerini ortaya çıkarma anlamında da etkileşim içerisindedir.

Bertan, hedef kitle olarak ilk dönemlerinde ilkokul çağına yönelik meydana getirdiği eserlerini, her yaş dönemine olumlu etki edecek şekilde düzenlemiştir. Yerel ve evrensel konuları hem geleneksel hem de çağdaş bakış açısıyla yorumlayan yazar, aynı zamanda eserlerini zaman içerisinde çeşitlendirerek çalışmalarını tekdüzelikten kurtarabilmiştir. Bununla birlikte İsmet Bertan'ın eğitimci yönü, kitaplarının oluştururken pedagojik ögeleri kullanmasını kolaylaştırmış ve bireylerin dönemsel özelliklerini bilimsel bakış açısıyla şekillendirebilmesinin yolunu açmıştır.