Madde Detay

İstanbul’da doğdu. 1980’de Fındıkzade İlkokulundan mezun olan Özen, liseyi Büyükçekmece Lisesi’nde tamamladı, 1986 yılında kaydolduğu Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi’nden 1990’da mezun oldu. Bir süre farklı bankalarda görev yapan Özen, önce vekil, 1996 yılından itibaren de kadrolu olarak öğretmenlik yaptı. Ailevi nedenlerden dolayı öğretmenlikten istifa etmek zorunda kalan Birsen Ekim Özen, bir süre Almanya ve Rusya’ya bulunduktan sonra 2008 yılında Türkiye’ye döndü. Bir yayınevinde genel yayın yönetmeni olarak görev yaptıktan sonra 2009 yılında öğretmenliğe döndü. 6 yıl öğretmenliğin ardından görevinden istifa eden yazar, evli ve iki çocuk annesidir.

İstanbul’un tarihî özellikleri, çocukların okul, ödev ve öğretmenlerle ilgili düşünceleri, arkadaşlık, ana-baba-çocuk ilişkisi Birsen Ekim Özen’in eserlerinde sıklıkla karşılaşılan temaları oluşturur. Özellikle Çelebi Zinciri adlı kitap ve İstanbul’u Geziyorum dizisi yazarın İstanbul'u tanıtmak ve çocuk okurda tarihî eser bilinci oluşturmak amacıyla kaleme alınmış eserler olarak karşımıza çıkar. Bu eserlerde yazar, kitabın hitap ettiği yaş grubunu da dikkate alarak kurguyu oluşturur ve Sultanahmet, Galata Kulesi, Kapalıçarşı gibi şehrin tarihî değerleri hakkında bilgiler verir. Ancak Özen, bu bilgileri verirken metnin akışını bozmaz ve zaman zaman bu eserlerle ilgili çocuk okurun gözünden tespitler yapar. Örneğin Şirin, bindiği tramvay Laleli istasyonuna geldiğinde annesine lalelerin nerede olduğunu sorar (Şirin Kapalıçarşı’da, s. 22-23); Kapalıçarşı haritasını incelerken gördüğü han kelimesini padişah ve beylerin unvan olarak kullandığı han kelimesiyle karıştırır (Şirin Kapalıçarşı’da, s. 11); Mısır Çarşısı'nda gördüğü “I Love İstanbul” baskılı tişörtleri beğenmez ve “Benim İstanbul’um için hem Türkçe hem de capcanlı bir tişört hazırlanmalı!” der (Şirin Galata Kulesi’nde, s. 18). Bu bağlamda Özen’in çocuk bakışını yakalamayı başarmış bir yazar olduğunu söylemek mümkündür.

Birsen Ekim Özen, kaleme aldığı eserlerde hem 8-11 hem de 12-15 yaş grubu okurlara hitap eder. Kimi kitaplarında hitap ettiği yaş grubuyla ilgili ifadeler yer alırken kimi kitaplarında ise bu ifadelere rastlanmaz. Bununla beraber yazarın kaleme aldığı eserlerde hitap ettiği yaş grubunun özelliklerini dikkate aldığını ve kurguyu buna göre oluşturduğunu söylemek mümkündür. Örneğin Çelebi Zinciri adlı eserle İstanbul’u Geziyorum serisi aynı tema etrafında yazılmış olmalarına rağmen kurgusal bakımdan çok farklı özelliklere sahiptir. Buradan yazarın eserlerinde kurguyu oluştururken hitap ettiği yaş grubunu önceleyen bir tavır içerisinde olduğu anlaşılır.

Çocuk kitaplarında karakter kurgunun önemli bileşenlerinden birisidir. Çocuk okur, okuduğu kitaplarda yer alan ve kendine yakın bulduğu karakterleri örnek alır. Bu nedenle bu karakterlerin adeta çocuğun kendi çevresinde yer alan karakterler gibi gerçekçi resmedilmesi gerekir. Birsen Ekim Özen, eserlerindeki karakterleri resmederken bu ilkeyi göz önünde bulundurur. Karakterler, ne tamamen iyi ne de tamamen kötü olarak çizilir. Özen’in eserlerinde karakterler, arada hata yapabilirler, sorumluluklarını ihmal edebilir, kıskançlık, yanlış anlama gibi insani özellikler gösterebilirler. Ancak bu yanlış davranışlarının farkına varan karakterler bunları düzeltme erdemini de gösterebilirler. Bu çerçevede Özen’in karakter oluşturmada oldukça başarılı olduğunu söylemek mümkündür.

Birsen Ekim Özen, kaleme aldığı eserlerde hikaye ve roman türünü tercih eder. Daha çok olay ağırlıklı bir anlatım biçiminin ön planda olduğu bu türler, aynı zamanda yazara çocuk okur için öncelikli olan serüven temelli bir kurgu oluşturma imkanı da verir. Yazarın eserleri genellikle 90-200 sayfa aralığındadır. Bu sayı, eserin hitap ettiği yaş grubuna göre değişiklik gösterir. Bu noktada yazarın bilinçli bir tercihte bulunduğu görülür.

Çocuklar için kaleme alınan eserlerde doğrusal zaman kullanımı önem taşır. Yani olayların belirli bir sıra dahilinde ilerlemesi gerekir. Özen, kaleme aldığı eserlerde doğrusal bir zaman çizgisi benimser. Yani kurgularda olaylar öncelik-sonralık sırasına göre başlar, ilerler ve biter. Geri dönüşlere yer verilmez. Bu bağlamda yazarın bilinçli ve yerinde bir tutum benimsediğini söylemek mümkündür. Özen’in mekan tercihlerinde gerçekçi bir tercih bir tavrı öncelediği görülür. Eserlerinde gerçek ya da gerçeğe yakın mekanlar kullanan Özen, böylece çocuk okurda kurgunun gerçekliğine ilişkin algının sağlamlaşmasını sağlar.

Birsen Ekim Özen, kaleme aldığı eserlerde 8-14 kelime uzunluğunda cümleler tercih eder. Yazarın eserlerinde cümleleri oluştururken hitap ettiği kitleyi yani çocuk okuru göz önünde bulundurması olumlu bir durum olarak karşımıza çıkar. “Birkaç denemenin sonunda bayrağın renkli dijital kopyası elimizdeydi.” (Çelebi Zinciri, s. 113) gibi cümleler bunu örnekler. Bunun yanında yazarın günlük dilde kullanılan kelimeleri tercih ederek rahat okunabilen bir üslubu tercih ettiği de gözden kaçmaz.

Özen’in kaleme aldığı eserlerde genellikle 13,5X19,5 cm ölçüsünün tercih edildiği görülür. Bu, hem çocuk okur tarafından rahatlıkla taşınıp okunabilmesi hem de kitaplığında durabilmesi açısından önemlidir. Kitapların fiziksel özellikleri bağlamında dikkat çeken bir diğer nokta da kimi kitapların iç sayfalarında görsel kullanımının ağırlıkta olmasıdır. Özellikle İstanbul’u Geziyorum serisi ve Patlak Zeka Cem Can serisinde yoğunlukta olan bu tercih, beraberinde çocuk okurun kurguyu okuyarak değil görsellerle takip etmesini getirmekte ve metnin dokusunu gevşetip edebi yönünün zayıflamasına neden olmaktadır.

Farklı yaş grupları için kaleme aldığı eserleriyle Birsen Ekim Özen, çocuk edebiyatımızın verimli ve önemli yazarlarından birisidir.