Madde Detay

Reşit Emre Kongar İstanbul’da doğar. Öğreniminin ilk iki yılını Balipaşa İlkokulu'nda (Tomanbay, 2008: 906) üçüncü sınıftan itibaren de ilkokul, ortaokul ve liseyi Şişli Terakki Lisesi’nde yatılı olarak tamamlar. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Maliye-İktisat bölümünden 1963’te mezun olur. Michigan Üniversitesi Sosyal Çalışma Yüksekokulu’nda 1966’da yüksek lisans, Hacettepe Üniversitesi’nde 1969’da doktora eğitimini tamamlar. İdarecilik de yaptığı Sosyal Çalışma ve Sosyal Hizmetler bölümüne 1976’da doçent ve 1981’de profesör olarak atanır. Bir taraftan Ankara Üniversitesi’nde Sanat Sosyolojisi dersleri verirken, çeşitli bakanlıklarda komisyon üyeliği ve danışmanlık görevlerinde bulunur. 1983’te üniversitedeki görevinden istifa eder. Akabinde Hürriyet gazetesine danışmanlık yapar, kamuoyu araştırması üzerine bir şirket kurar, müsteşarlık ve vakıf müdürlüğü gibi görevlerde bulunur. 1996’dan sonra yeniden Hacettepe, Yıldız Teknik ve İstanbul üniversitelerinde öğretim üyesi olarak çalışır ve 2000 yılında emekli olur. TRT, NTV, CNN Türk, TELE 1 kanallarına tartışma programı hazırlar, üniversiteler ve çeşitli kurumlarda dersler verir. 1996’dan günümüze değin Cumhuriyet gazetesinde köşe yazarlığı yapmaya ve politika üzerine araştıma-denemelerini yayımlamaya devam eder.

Kültür Bakanlığı Müsteşarlığı sırasında yaptığı kültürel işbirlikleri dolayısıyla 1996’da Federal Almanya, İtalya ve Polonya devletlerinden sırasıyla Üstün Hizmet Madalyası Büyük Liyakat Haçı, Commondatore Madalyası ve Commandor Nişanı ile mükafâtlandırılır. 1998’de Sosyal Bilimler alanında Nokta Dergisi tarafından “Doruktakiler” ve İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi’nden de “Yılın İletişimcisi” ödüllerini alır. Milliyet Gazetesi’nin Abdi İpekçi Barış ve Dostluk, Haldun Taner Öykü ödüllerinde jüri üyesi olarak yer alır. Halen Gazeteciler Cemiyeti Sedat Simavi Sosyal Bilimler ve Cumhuriyet Gazetesi Yunus Nadi Sosyal Bilim ödülleri jürisinde görev almaya devam eder.

Emre Kongar, 1950-60 kuşağının toplumbilimlerdeki diğer temsilcileri gibi kendi uzmanlık alanının dışında sanatın dünyadaki ve ülkemizdeki seyriyle yakından ilgilenir (Cemal Süreya, 2010: 65). Milliyet, Milliyet Sanat, Gösteri ve Cumhuriyet’te edebiyat, sanat, kültür ve politika üzerine denemeler yazar. Akademik çalışmaları yanı sıra da roman, hatıra ve biyografi türlerinde eserler kaleme alır.

Emre Kongar’ın deneme ve araştırma eserlerinde Türkiye’nin geçirdiği siyasal, toplumsal ve kültürel değişmeler yakından takip edilir. Yazıları Türkiye’nin siyasi tarihi, ideoloji ve düşünce akımları, devrimler, toplumsal değişme modelleri, modernleşme olgusu, darbeler, üniversitelerin yapı ve sistemleri, kent olgusu, gecekondu kültürü, göç, tüketim alışkanlıkları, küreselleşme, küresel terör, sanat ve edebiyat tartışmaları, sanatsal gelişmeler, kültür sorunsalı, eğitim, Türkçe’nin doğru kullanımı, medyadaki dil yanlışlıkları başlıkları altında toplanabilir. Yazarın toplumsal-kültürel sorunların çözümü noktasında yöntem ve kuramsal alt yapı sunması akademik kimliğinden kaynaklanır. Ayrıca denemelerinde hiciv ve gülmece unsurlarını kullanır.

Hocaefendi’nin Sandukası yazarın roman türünde kaleme aldığı tek eserdir. Otuz üç âdet mektup/rapordan oluşur. Yazar kitabın önsözünde romanın yazılış hikâyesini anlatır. Buna göre 1968’de İstanbul’da tanıdığı bir sahafa gider. Sahafın yazara verdiği d’Abussion de Calevela’nın Osmanlıca el yazması metni de romanı oluşturur. Yazarın söylediklerine göre Calevela Osmanlı İmparatorluğu’nda İngilizler adına casusluk yapan bir İspanyol Yahudisi’dir. Mektupları da yakalanma korkusundan dolayı Raşid adında genç bir medrese öğrencisi ağzından yazar (Kongar, 1991: 7-19). Kongar mektupları günümüz Türkçesine çevirip düzenleyerek yayımlar. Yazarın söylediğine göre mektuplar eksiktir. Tür olarak tarihi romandır.

Ben Müsteşarken, Kızlarıma mektuplar: Yaşamdan Satırbaşları ve Babam, Oğlum, Torunum: 100 Yıllık Öykü anı türünde yazılmıştır. Ben Müsteşarken yazarın Kültür Bakanlığı Müsteşarlığı döneminde başından geçen ilginç ve komik olayları anlatır. Bürokrasideki tartışmalar, mevkidaşlar arası çekişmeler, kadrolaşma, siyasi ve sosyal gelişmeler yazarın gözünden trajikomik şekilde işlenir. Kızlarıma mektuplar, Kongar’ın yurtdışındaki iki kızına baba duyarlılığıyla yazdığı mektuplardan oluşur. Aşk, sevgi, cinsellik, yaşam, aile, davranış biçimleri ve hayattaki sorunlarla baş etme konularında yazar görüşlerini aktarır. Babam, Oğlum, Torunum’da da yüz yıllık aile öyküsü Türkiye’nin toplumsal dönüşümü içerisinde anlatılır. Eserde hem yazarın oğul, baba ve dede kimliklerinde bakış açısı hem de toplum-ailenin yakından ilişkisi gösterilir.