Madde Detay

Burhanî, 19. asır Bektaşi şairleri arasında olup hayatı hakkında çok kapsamlı bir çalışma yoktur. Burhanî Sinoplu olup asıl adı “Mehmed Ali”, şöhreti “Hacı Osman Oğlu”dur. Şiirlerinde Burhanî adını almıştır. Burhanî’nin orta boylu, cılız bünyeli, çok şen ve bulunduğu her meclise neşe saçan bir “Hacı Bektaş fıkarası” olduğu, tarikat arkadaşları tarafından söylenmektedir. Burhanî, bayağı bir deyimle pişkin bir akşamcı olduğu gibi, hayatının son zamanlarında da bir afyon düşkünlüğü olmuştur. M.1855 (H.1252) yılında doğmuş ve M.1908 (H. 1327)’de yetmiş beş yaşlarında olduğu hâlde ölmüştür. Mezarı Sinop’ta “Meydan Eteği” adıyla anılan kabristan içindedir. Söylentiye göre mezar taşının yazıtını kendi yazmış ve bunu ölümünden az bir süre önce, askerde bulunan büyük oğluna göndererek taşa kazılmasını vasiyet etmiştir (Ülkütaşır 1980: 5; TDEA 1977: 477).

Burhanî’nin tespit edilen şiirleri, kırk kadar Bektaşi şairinden seçilmiş parçaları ihtiva eden bir cönkte, perakende olarak yazılı bulunmuştur. Ülkütaşır burada bunlardan ancak birkaçını yazmakla yetinir. Burhanî’nin şiirlerinden iki nefes-ki Ülkütaşır tarafından verilmiştir- Sadeddin Nüzhet’in Bektaşi Şairleri'nde yazılıdır (Ülkütaşır 1980: 5). Burhanî’nin ayrıca “Böyle gamkini dil olmak irfaneliğinden/ Bilir de söyler mi acep mestaneliğinden” beyti ile başlayan güzel bir kalenderisi olduğu gibi kendisi için yazdığı mezar taşı yazıtı da mevcuttur (Ülkütaşır 1980: 6).

Burhani çok az eğitim görmüş ve kendi kendini yetiştirmiştir. Tespit edilen şiirlerine bakıldığında, orta derecede bir yeteneğe sahip olduğu ve yazı dilinin de oldukça pürüzsüz olduğu dikkat çekicidir. Şiirlerini genellikle hece ölçüsüyle yazmıştır. Şairin bir divanı olduğu, şu kadar ki, bu divanın Birinci Dünya Savaşı içinde meydana gelen büyük bir yangın sırasında, saklı kitapları ile birlikte yandığı, ailesi arasında yaptığımız savuşturmadan anlaşılmıştır. Şairin, bağlama, cura gibi sazları büyük bir ustalıkla çaldığı, hele muamma düzenleme ve çözümünde kendine özgü ve zekâ ve yetenek sahibi olduğu söylenmektedir. Hatta, Burhanî’nin muamma çözmekteki bu yeteneği dolayısıyla o yıllarda Sinop’a Anadolu’nun türlü yerlerinden gelip uğrayan her saz şairi, mutlaka kendisini bulur ve bu alanda heyecanlı yarışmalar düzenlermiş (Ülkütaşır 1980: 5; Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi 1977: 477).

Ülkütaşır, Şakir (1980). “Sinoplu Bürhani ve Rasim”, Türk Folkloru.  Şubat. 7: 5-6.

“Burhanî, Mehmed Ali” (1977). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 1. İstanbul: Dergâh Yay. 477.

Koşma

Halime rahmeyle nazenin dildar

Arttı firkatınla efganım benim

Bu aşkın ateşi çünkü bende var

Gerçi teskin olmaz suzanım benim

Vuslatı dildarı kılarken arzu

Hele bak müyesser kıldı rûberû

Zahmi hicranınla ey keman ebrû

Demadem artmakta nalânım benim

Gûşi mengûş eden ârifi dânâ

Hakikat remzini eyledi peyda

Hatıra geldikçe “Bürhanî” geda

Der mi nerde kaldı cananım benim

Ülkütaşır, Şakir (1980). “Sinoplu Bürhani ve Rasim”, Türk Folkloru.  Şubat. 7: 5. 

Koşma

İsmi var cismi lâmekân âleme

Geçti lâmekânla devranım benim

Velekad kerremna beni âdeme

Tâ kalûdan illâ ikrarım benim

Mayei aslı ilâhi sende var

Hizmetinde kusur edüp gezme dar

Gûşuna olan pendi tutgıl her bar

İdrâk edene bu esrarım benim

Çün hali olmaz erenler meydanı

Kendidir bulan can gene cananı

Hem sana seni bildiren “Bürhanî”

Sehavet sahibi keremim benim

Ülkütaşır, Şakir (1980). “Sinoplu Bürhani ve Rasim”, Türk Folkloru.  Şubat. 7: 5-6.