Madde Detay

Zülfikar Akgün, Mayadağ çevresinden göç etmiş muhacir bir ailenin çocuğu olarak 1928’de Tekirdağ’ın Şarköy ilçesi Tepeköy’de doğmuştur. Daha çok Zülfikar Divanî adıyla bilinen ve 17 yaşında bâde içip rüyasında gördüğü Bursalı bir kıza âşık olan âşık, o günden sonra saza ve söze yönelmiştir. Ortaokul mezunu olup saz çalmayı kendi kendine öğrenen ozan, ilk gençlik yıllarını Tekirdağ’da geçirmesine rağmen; daha sonraları kendini tanıtmak ve diğer âşıklarla atışmak için memleketin çeşitli bölgelerinde bulunmuştur. Askerlik çağına kadar tarlalarda ve üzüm bağlarında çalışan Akgün, 1950 yılında tamamladığı askerlik görevinden sonra İstanbul’a yerleşmiştir. Burada da geçimini sağlamak için çeşitli kol işlerinde çalışan ozan, şiirlerinden bazılarının çeşitli gazete, dergi ve halk edebiyatı araştırma kaynaklarında yayımlanmasının ardından geniş çevrelerce tanınmaya başlamıştır.

Âşıklar arasında sazı ve irticali söyleyiş gücüyle öne çıkan ozan, özellikle 1969 ve 1985 yılları arasında Konya’da düzenlenen Âşıklar Bayramı’na defalarca katılmış, birçok kez de ödül kazanarak kendini usta olarak kabul ettirmiştir. Çeşitli şenliklere konuk sanatçı olarak davet edilen ozan Akgün, Almanya turnesinde ses sanatçısı Hamiyet Yüceses ile sahne almıştır (www.haberturk.com). 15 Ocak 1985 tarihinde Beyoğlu İstiklal Caddesi’nde satın aldığı bir mekânda meyhane işletmeciliğine başlamış ve burada saz çalarak müzisyenlik yapmıştır.

1964 yılından itibaren 16 adet sinema filminde sazı, sesi veya oyunculuğuyla yer almıştır. Bunlar; Döner Ayna (1964), Avare Yavru ve Filinta Kovboy (1964), Kasımpaşalı Recep (1965), Aşk ve İntikam (1965), Malkoçoğlu (1966), Malkoçoğlu Kurt Bey (1972), Rabia (1973), Aç Gözünü Mehmet (1974), Bedrana (Kâhya-1974), Kara Çarşaflı Gelin (1975), Ben Bir Garip Keloğlanım (1976), Güneşli Bataklık (1977), Maden Dağı (1978), Divane (Kâhya-1979), İnsan Sevince (Misafir Oyuncu-1979), Türkiyem (1983) filmleridir (www.tsa.org.tr). Ayrıca ozan bu tarihlerde, İstanbul’dayken 3 plak ve 1 de kaset doldurmuştur.

Zülfikar Akgün, iki kızı ve torunlarıyla birlikte hayatının son dönemlerini Şarköy’de geçirmiştir. Yaşlılığı ve kanser hastalığı sonucu yaşadığı rahatsızlıklar yüzünden birçok davete katılamayan ozan, 31 Aralık 2009 tarihinde vefat etmiş ve Şarköy’ün Eriklice köyünde toprağa verilmiştir.

Erken yaşlardan itibaren saz çalmaya ve irticalen şiir okumaya başlayan Zülfikar Akgün, badeli âşıklardandır. İlk dönem şiirlerinde toplumsal olaylara ağırlık veren ozan, sıklıkla cumhuriyet, Atatürk ve vatan sevgisi ile Türkçülük, aşk, sevgi, dostluk ve tabiat temalarına yer vermiştir. Bu dönemde çeşitli yayın organlarında yayımlanan şiirleriyle tanınmaya başlayan ozan, irticalen şiir söyleme gücü ve muamma çözmedeki başarısıyla âşıklar arasında da usta olarak kabul görmüştür. İstanbul’a geldikten ve geniş çevrelerce tanınmaya başladıktan sonra toplam 7 kitabı yayımlanan ozan, son dönem şiirlerinde tasavvufî söyleme yönelmiştir. Tasavvufî eğiliminin izlerini daha eser adlarından başlayarak şiir ve söylemlerinde görmek mümkündür.

20. yüzyılın önemli saz şairlerinden biri olan Zülfikâr Akgün (Divanî), devrinin siyasi, sosyal ve bilimsel gelişmelerine açık bir anlayışa sahiptir. Çağı takip eden ozanın şiirlerinde “ten”, “can” “kadeh”, “mey/meyhane” gibi tasavvufî ve “tanrı”, “ölüm”, “ruh”, “kader” gibi metafizik kavramların yanı sıra “Güneş”, “feza”, “Jüpiter”, “Neptün” gibi çağın yeni kavramları da yer almaktadır. Ozanın geniş kelime yelpazesi, onun aydın kimliğini göstermesinin yanında farklı ve orijinal imgelere ulaşmasına da vesile olmaktadır.

Türk milliyetçiliği ve birliği konusunda duygulu ve istekli olan ozan, milletinin tarihiyle gurur duyar. Tüm Türkistan halklarının soy birliğine inanan ozan, özellikle yakın dönem Türk tarihi ve siyaseti açısından önem arz eden cumhuriyet rejimine karşı sevgi ve hayranlıkla bağlıdır. Şiirlerinin birçoğunda cumhuriyet ideolojisinin olumlu yanlarını ve yenileşme hareketlerini över. Aynı zamanda Atatürk hayranı olan ozan, onun şahsında Türk askerinin yiğit, mağrur ve kararlı duruşunu görür. Şiirlerinde, özellikle, Atatürk’ün liderlik vasfını, komutanlığını ve cesaretini işler, inkılaplarını ön plana çıkarır.

Ozan birçok şiirinde epik ve didaktik bir üslûba sahiptir. Ama özellikle tasavvufî şiirleri ve muammalarında hikmetli söyleyiş özellikleri görülür. Âşık şiirinin tüm unsurlarını deneyen ve ustalık gösteren ozan, semai ve koşmalarının yanı sıra âşıklık geleneğinde önemli yer tutan destan türünde de onlarca örnek vermiştir.

Âşık söyleyişinde ustalık göstergesi olan lebdeğmezde başarılı örnekler veren ozan, şiirlerinde “Divanî” mahlasını kullanırken; bazı şiirlerinde, ölçü gereği, “Zülfikâr Divanî” şeklinde mahlasını değiştirmektedir. Katıldığı yarışmalarda kullandığı büyük divan sazından dolayı bu mahlası almıştır. Kendi kendini yetiştiren âşık, bilindiği kadarıyla, herhangi bir âşıklık koluna veya bir ustaya intisap etmemiştir. Çeşitli şiirlerine antolojilerde ve alanla ilgili bilimsel çalışmalarda yer verilen ozanın 50’den fazla bestelenmiş türküsü bulunmaktadır. Ozan için yörede “Trakya’nın Âşık Veysel’i” ifadesi kullanılmaktadır.