Madde Detay

Halit Aşan, 1928 yılında Şanlıurfa’nın Kısas köyünde (bugün merkez Haliliye ilçesine bağlı mahalle) dünyaya gelmiştir. Âşık Mıço’nun oğlu pehlivanlığı ile meşhur Hüseyin ile âşıklığıyla meşhur Köçek Ahmet’in kızı Fatma’nın evliliklerinden dünyaya gelen âşık, dört kardeştir. Kılolar sülalesindendir. Soyadı kanunu zamanında âşık olacağı düşünülen soyadlarının Aşan olarak yazıldığı sonradan öğrenilmiştir. İlkokul üçüncü sınıfa kadar okumuş çobanlık ve çiftçilik yapması için okuldan alınmıştır. 1948 yılının mayıs ayında İstanbul 23.Tümen 109. Piyade Alayı 2.Tabur 1.Bölüğü’ne askere alınan Aşan, otuz aylık askerliğinin ardından 1950 yılının mayıs ayında terhis olmuştur. Âşık Halit Aşan yaşlılığının getirmiş olduğu rahatsızlıklardan dolayı 26 Ocak 2013'te Kısas’ta vefat etmiş ve Kısas Cemevi’nde yapılan törenin ardından aile mezarlığına defnedilmiştir (www.youtube.com; Atılgan 1992: 121-122; İlhan 2018).

Küçük yaşlardan itibaren Cemlere katılmış ve âşıklık ile saz merakı burada oluşmuştur. Âşık bir aileden gelmektedir. Dedesi Âşık Mıço’dur (Âşık Mustafa). Ancak kendisi dedesini görememiştir. Âşık Kul Biçare’nin (Abdurrahman Bediroğlu/Türkmen) eğitiminden geçmiş bağlama çalmayı ise kendisinin göremediği dedesinin öğrencisi aynı zamanda amcasının oğlu olan Nakla Bektaş, bilinen ismi ile Kılo Bektaş’tan öğrenmiştir. Âşıklık bilgisi sık sık gittiği Cemevinde genişler ve derinleşir (www.youtube.com; İlhan 2018).

Zorunlu askerlik görevini yaptıktan sonra Kısas’a dönen Âşık Halit Aşan, 1962 yılında Urfa Emniyet Müdürlüğü’nde gece bekçisi olarak çalışmıştır. İki yıl sürdürdüğü bu görevinin ardından istifa edip misafir işçi sırasına yazdırdığı ismine sıra gelmesi nedeniyle 1964 yılında Almanya’ya işçi olarak gitmiştir. Heidelberg şehrinde cam fabrikası ve araba yedek parça fabrikasında çalışmıştır. 1974’te geri dönmüştür (Atılgan 1992: 121; İlhan 2018). Erken yaşlardan itibaren köy uğraşılarının yanında âşıklığını icra eden Âşık Halit Aşan 1944 yılında amcasının kızı olan Aynızeliha ile evlenmiştir. Bu evlilikten Hatice, Hüseyin, Cuma, Mehmet, Hasan, Sevgi adında dört erkek iki kız çocuğu dünyaya gelmiştir (İlhan 2018).

Âşık Halit Aşan, birçok Cem ve âşıklık icra ortamında bulunmuştur. Kendisinden sonraki Kısaslı âşıklar neslinin nerdeyse tamamına yol gösterici ve ilham olmuştur. Örneğin Âşık Sefâî (Mehmet Acet) Âşık Halit Aşan’ı bağlamada ustası olduğunu ifade etmiştir (www.youtube.com). Aşan, Kılo Bektaş’a çıraklık yaparak âşık olmuştur. Badeli bir âşık değildir. Kendi deyişleri yoktur ve usta malı okumuştur. Saz çalmayı ve deyiş okumayı öğrenmiştir. Mahlas kullanmamıştır. Şelpe tekniğine benzer bir tekniği kullanmış olan âşık, uyguladığı tekniğe şelpe değil zahma demiştir. Sazında kendine has bir yorumu vardır. Cemlerde icra edilen Cezayir Havası’nı (Cezayir Müziği) onun kadar iyi ve farklı çalanın olmadığı ifade edilir. Alevi-Bektaşi geleneğinin deyiş makamlarının büyük bölümü Âşık Halit Aşan’ın aile silsilesi ile ulaşmıştır. Bugün başka yörelerin müzikleri ve deyişleri olarak repertuarlara geçmiş birçok eser Âşık Halit Aşan vesilesiyle yayılmıştır (www.youtube.com; İlhan 2018).

TRT repertuvarındaki iki deyişte kaynak kişi odur. İsmi yanlışlıkla Halit Kaçan olarak kayda geçirilmiştir. Derleyen ve notaya alan Mehmet Özbek’tir. Sözleri Teslim Abdal’a müziği Kısas’a ait olan “Kalk gönül yola gidelim/ Yolumuzdan bilen yoktur/ Arz edelim halımızı/ Halımızdan bilen yoktur” (TRT Rep. Sıra No: 3077) ve sözlerinin ilk kim tarafından zikredildiğine ulaşamadığımız “Eğildim bir dolu içtim/ Dost elinden pîr elinden/ Dertsiz idim derde düştüm/ Dost elinden pîr elinden” (TRT Rep. Sıra No: 3073) deyişleri Âşık Halit Aşan’dan derlenmiştir. Âşıklığı hakkında bilgiye temel olarak iki kitapta yer verilmiştir (Atılgan 1992; Atılgan ve Acet 2001). Hikâye anlatmada da ustadır.