Madde Detay

Havva Hanım ile garson Ahmet İzgü’nün oğlu olan Muzaffer İzgü 29 Ekim 1933 tarihinde Adana’da doğdu. İnönü İlkokulu’nda üç yıl okuduktan sonra dördüncü sınıfı Gazipaşa İlkokulu’nda, bu okulun depremde zarar görmesi üzerine de beşinci sınıfı İstiklal İlkokulu’nda okuyarak mezun oldu. Daha sonra Adana Tepebağ Ortaokulu’nu bitirdi. Orta ikinci sınıfta öğrenci iken Adana bölgesine büyük bir kültür hizmeti verdi, daha çocuk yaşta Adana köylerine bir elinde sinema makinesi bir elinde lüks lambası ile gezici sinemacı olarak gitti. İzlettiği filmler karşılığında aldığı yumurtaları bakkala satarak para kazanmaya çalıştı. Yoksul bir ailenin çocuğu olduğu için bir yandan çalışıp bir yandan okumak zorunda kalan İzgü, garsonluk, sinemalarda gazoz satıcılığı, bulaşıkçılık, seyyar satıcılık gibi çeşitli işlerde çalıştı. Yatılı olarak okuduğu Diyarbakır Öğretmen Okulu’ndan 1952 yılında mezun oldu ve öğretmenliğe başladı. 1953 yılında Günsel Hanım ile evlenen yazar, askerden döndükten sonra Diyarbakır Silvan’da daha sonra Aydın’da Akçaova ve Cincin köylerinde, Aydın merkezindeki yetiştirme yurdunda, Güzelhisar İlkokulu´nda eşiyle birlikte ilkokul öğretmenliği yaptı. İlkokul öğretmeniyken eğitim enstitüsü sınavlarını dışardan vererek ortaokul Türkçe öğretmeni oldu (Aral 1995; Tekin 1999: 492; Necatigil 2007: 233; Yalçın 2010: 554). Aydın Gazipaşa Ortaokulu'nda Türkçe öğretmenliği yaptı.

Muzaffer İzgü, yazmaya 1959 yılında Aydın’da yerel bir gazete olan Hüraydın gazetesinde başladı. Zorlu şartlar altında dolaştığı Aydın’ın köylerinde köylülerle yaptığı röportajlarını İzmir’deki Demokrat İzmir ve İstanbul’daki Akşam gazetelerinde yayımladı. Demokrat İzmir gazetesinde köşe yazarlığı yapan İzgü, aynı gazetede pazar günleri birer gülmece öyküsü yayımladı. 1962 yılında Akbaba mizah dergisine yazmaya başladı ve dergi kapanıncaya kadar burada öyküleri yayımlandı. 1966 yılından itibaren Milliyet gazetesinin pazar eklerinde mizah öyküleri yayımlandı. Dönemeç, Milliyet Sanat, Yansıma, Çivi dergileri ile Demokrat İzmir, Yeni Asır, Milliyet ve Cumhuriyet gazetelerinin mizah sayfalarında öyküleri yayımlandı. Aydın’da ortaokulda Türkçe öğretmeniyken 1978’de kendi isteğiyle emekliye ayrıldı (Özkırımlı 2004: 737) ve İzmir’e yerleşti. Senaryosu öykülerinden oluşan “Öğretmen”, aynı adlı romanından uyarlanan “Üç Halka Yirmi Beş” ve yaşamöyküsünü yazdığı “Zıkkımın Kökü” filme uyarlandı. 1978 yılında TV’de yayımlanan “Halo Dayı ve İki Öküzü” ve 1979 yılında da “Mahmut Mangal” dizilerinin senaryolarını yazdı. İzgü’nün yüzden fazla radyofonik öykü ve skeçleri TRT radyolarında yayımlandı.

Muzaffer İzgü, TYS, PEN Yazarlar Derneği ve Tiyatro Yazarları Derneği üyesi oldu.

1977 yılında Akşehir Nasrettin Hoca ve Turizm Derneği’nin açtığı Ulusal Gülmece Öyküsü Yarışması’nda Hıdır Baba öyküsüyle üçüncülük kazandı.

1977 yılında Anayasa Hangi Yasa öyküsü Milliyet Sanat dergisinin açtığı Gülmece Öyküsü Yarışması’nda ikincilik ödülünü kazandı.

1978 yılında Donumdaki Para ile Türk Dil Kurumu Öykü Ödülü’nü,

1978 yılında Dayak Birincisi adlı çocuk romanı Bulgaristan Altın Kirpi ve Sviştov Ödülü’nü aldı.

1978 yılında Akşehir’de düzenlenen 5. Uluslararası Nasreddin Hoca Şenliği Gülmece Öyküsü Yarışması’nda Dayak Birincisi öyküsü birincilik kazandı (Karaalioğlu 1982: 290).

1979 yılında Uçtu Uçtu Ali Uçtu İstanbul Çocuk Kitapları Fuarı Masal Birincilik Ödülü’nü aldı.

1997 yılında TÖMER’in düzenlediği En Başarılı Çocuk Kitapları Yarışması’nda ikinci oldu.

1997 yılında bütün yapıtlarıyla İzmir Ödülü’nü aldı.

2009 Adana Kitap Fuarı Onur Konuğu.

Zıkkımın Kökü eserinden Memduh Ün ve Macit Koper’in senaryolaştırdığı, İzgü’nün yaşam öyküsünden oluşturulan film, yurtiçi ve yurtdışında çeşitli ödüllere değer bulunarak 1993-1995 yılları arasında Hindistan Udaipur Festivali´nde Altın Fil Ödülü, Tokyo Film Festivali´nde Asya´nın En İyileri, Paris´te Cine Junior, İspanya´da En İyi Yönetmen Ödülü, Kültür Bakanlığı Ödülü´nün yanı sıra, Adana Altın Koza Film Festivali´nde beş ödül birden olmak üzere toplam 17 kadar ödül kazandı (Necatigil 2007: 234; Yalçın 2010: 555; Yeni Adana Gazetesi 03/10/2017).

Günsel Hanım’la evli, Sevin ve Nevin adında iki kızı ve Ahmet Şahin adında bir oğlu olan, üç çocuk babası Muzaffer İzgü, Ağustos ayının ilk haftasında İzmir Katip Çelebi Atatürk Eğitim ve Araștırma Hastanesi'ne kaldırıldı. Safra kesesinden karaciğerine kadar sıçrayan kanser hastası olduğunu öğrendikten sonra evine dönmek isteyen ve tedaviyi kabul etmeyen ünlü yazar, 26 Ağustos 2017 tarihinde İzmir Karabağlar’daki evinde vefat etti. İzmir Alsancak’ta bulunan Hocazade Camii’nden öğleyin kılınacak namazı ardından Doğançay Mezarlığı'na, 2016 yılında kaybettiği eși Günsel İzgü’nün mezarının yanına defnedildi. İzgü, öldükten sonra kendisi için “Muzaffer İzgü doğdu, okudu, düşler kurdu, yazdı ve gitti” denilmesini istemiştir.

Muzaffer İzgü’nün yazar kimliğini kazanmasında çocukluğunda yaşadığı iki önemli olay büyük rol oynamıştır. Bunlardan ilki 1942 yılında babasının siyasîleri eleştirdiği, pahalılıktan yakındığı bir şiirinin gazetede yayımlandıktan sonra babasının başına gelenlerden çok etkilenmesidir. Muzaffer İzgü, daha o gün yazar olmaya ve yöneticilerden korkmadan yazmaya karar vermiştir. İkincisi ise babasının akşamları kendilerine kitap okumasından etkilenerek kitap okuma arayışına girmesidir. Nereden kitap bulup okuyacağını araştıran Muzaffer İzgü, bir arkadaşının tavsiyesi üzerine de Adana Halkevi kitaplığına gitmeye başlamış ve yazar, kitap okuma alışkanlığını edindiği Adana Halkevi kitaplığının kendisini yetiştiren, Muzaffer İzgü olmasını sağlayan tek şey olduğunu belirtmiştir (Aral 1995).

1959 yılında yerel bir gazete olan Hüraydın gazetesinde yazmaya başlayan Muzaffer İzgü, Demokrat İzmir ve Akşam gazetelerinde yayımlanan yazılarının, öykülerinin ardından mizah yazarı olabilmek ve tanınmak için mutlaka Akbaba mizah dergisinde yazmak gerektiğini bildiği için kırk iki hafta boyunca dergiye öykülerini göndermesine rağmen hiçbiri yayımlanmayınca “Akbaba kadrosuna girinceye dek biliniz ki posta, İzgü’den Ortaç adına çalışacaktır.” şeklinde Yusuf Ziya Ortaç’a bir telgraf çekmiştir. Bunun üzerine çalışanlarına bu kişinin kim olduğunu soran Ortaç, öyküleri uygun olmadığı için kendisine getirilmediğini öğrenince, İzgü’nün öykülerini incelemiş ve çok beğenmiştir (Aral 1995). Böylelikle 1962 yılından itibaren İzgü’nün öyküleri Akbaba mizah dergisinde yayımlanmaya başlamış ve dergi kapanıncaya kadar burada öyküleri yayımlanmıştır.

Muzaffer İzgü’ye göre gülmecenin görevi yalnızca güldürmek olmayıp asıl görevi geniş bir kitleyi ilgilendiren bir olaya değinmektir. Yazar, gülme öğesini okuyucuyu düşündüren bir araç olarak görmüştür (Uyguner 2005). Kara mizahı sonunda umut olmayan mizah olarak tanımlayan İzgü, sonunda umut olan mizahı ise acı mizah olarak kabul etmiş, acı ve mizahın içiçe olduğu eserler yazmıştır. Rıfat Ilgaz, Aziz Nesin ile birlikte gülmecenin son üçlüsünü oluşturan Muzaffer İzgü, eserlerinde ele aldığı konuları genellikle yaşadığı hayattan seçmiştir.

Güçlü bir gözlem gücüne sahip olan, toplumu ve sorunlarını iyi gözlemleyen ve bu gözlemlerini değerlendirmesini bilen, olayların ilginç, esprili yanlarını en can alıcı noktasından yakalayan Türk edebiyatının ünlü ismi Muzaffer İzgü, yüzlerce esere imza atmıştır. Eserlerinde hayvan ve doğa sevgisini, çocukların okuma alışkanlığını nasıl geliştireceğini, sıkılmadan öğrenmelerini, küçük yaşlarda yetimhaneye bırakılmış, anne-baba sevgisinden uzak, çevresi ve toplum tarafından dışlanan bir çocuğun yaşadıklarını, hem okuyan hem de yazları çalışmak zorunda kalan çocukların yaşadıklarını, annesi ve babası Almanya’ya çalışmaya giden bir çocuğun aile özlemini, gençleri yarış atına çeviren aile, çevre ve eğitim baskısını, bilgisizliğin, yaşama hazırlıksız olmanın, yokluğun ve deneyimsizliğin insanın başına neler getirdiğini, hemen her gün karşılaştığımız olayları, toplumun refahı için gereksinilen 'kahraman'ın nasıl yaratıldığını, polisleri, insan haklarını, devlet kapısından ekmek yemek isteyen bir memurun yaşadıklarını, zamları, ekonomik sıkıntıları, demokrasiciliği, rüşvetin evrensel boyutlara ulaşmasını, haksızlıkları, yanlışlıkları, yalan dolanı, karalamayı, vurgunları talanları, hortumları, mafyaları, düşünmenin suç, düşünmemenin erdem sayıldığı bir toplumda geleceklerini fallara, medyumlara bağlayan yöneticileri, vergi yüzsüzlüğünün olduğu bir ortamda vergiyi kutsal sayıp, bu görevini yerine getirmeye çalışan ama bazılarınca engellenen insanları, son yıllarda bir yara haline gelen, toplumun cinsel açlığını, kötülerin cezalandırılmasını, siyasî, sosyal ve kültürel traji-komiklikleri, toplumun alt sınıflarında yaşanmakta olan acı gerçekleri, yoksulluğu, sefilliği, iyilik yapmanın önemini ele almıştır.

Öyküleri ve romanlarıyla Türk çağdaş gülmece edebiyatına çok değişik ve kendine özgü bir hava getiren Muzaffer İzgü, yazınsal ilkesinde büyükleri düşündürmeye yöneldiğini vurgulamış; sürekleyici öykülerle dolu çocuk kitapları serisinde de çocuklar için başta Atatürk ilkeleri olmak üzere paylaşma, güçsüzden yana olma, emek, üretme, ülkesini sevme, doğayı sevme gibi tematik ilkelere dikkat etmiştir. İzgü, çocuklara da mizahın olanaklarını sunarak onlara okumayı sevdirecek güler yüzlü kitaplar yazmıştır. Doğan Hızlan, İzgü’nün öykücülüğü hakkında “sağlam bir hikâye tekniği, konu çeşitlemesi var. Hikâye anlatımındaki yalınlık, Türkçesinin kendine özgülüğü de İzgü’yü iyi bir mizah hikâyecisi olarak değerlendirmemiz için yeterli oluyor.” değerlendirmesini yapmıştır (Hızlan’dan aktaran Özkırımlı 2004: 737).

Zamanla, röportaj ve öykülerin yanı sıra tiyatro oyunu yazmaya da yönelen İzgü, özel tiyatrolarda oynanan, radyolarda yayınlanan oyun ve skeçleriyle ün yapmıştır. Özel tiyatrolarda sahnelenen komedileri ve gülmece öyküleriyle tanınan Muzaffer İzgü’nün yazdığı ilk oyun, Nejat Uygur için yazdığı İnsaniyettin'dir. Tiyatro eserlerinde duvar ören iki işçi arasında örülen duvarın, bir cezaevi duvarı olacağının anlaşılması üzerine yaşanan tartışma, yaşlılık ve yalnızlığın traji-komik yoksunluğu, evlerinden, sevdiklerinden uzakta, silahların gölgesinde, ülkelerinin sınırını korumakla görevlendirilmiş iki komşu ülkenin askerleri arasında yaşananlar, kara mizah öğeleriyle yüklü, savaş karşıtı bir şekilde işlenmiştir.

Muzaffer İzgü´nün yaşamındaki sanatsal ve yazınsal yönden diğer önemli bir olay da Halkevi Tiyatrosu´nda yerdeki bir kasanın üzerinde Kral Lear oyununu izlemesi olmuştur. Yazar, daha sonra kendisinin yazdığı tiyatro eserlerinde, sekiz yaşında izlediği Kral Lear oyununun etkili olduğunu belirtmiştir. Böylece, yazarın kendisinin oyunlar yazması da oyun yazarlığına katkı sağlamıştır.

Romanlarında aşkı, şehirleşmenin sıkıntılarını, Anadolu’nun çok çeşitli görünüşlerini, Anadolu insanının saf, ezik ve sevecen dünyasını veren, köy-kent çelişkisinin gülmece ile iç içe bütünleştiği, öküz parası için İstanbul'a giden Halo Dayı ve oğlu İdris'in serüvenlerini, toplumsal olayları, oluşumları ele almış, yaşamı bütün boyutlarıyla, bütün renkleriyle aktarmış, bunu yaparken de gülmecenin/mizahın gücünden yararlanmıştır.

Usta mizahçı Muzaffer İzgü, kendine has üslubuyla toplumun çeşitli kesimlerinden kişileri ve olayları işlemiş; akıllı, iyi yürekli, güzel insanları, safları, ahmak insanları, kötülüğe çanak tutan açıkgözleri, üçkâğıtçıları içten, yalın ve akıcı anlatım biçimiyle ele almış, sadece güldürmek için değil aynı zamanda tanık olduğu gülünçlükleri, ülke gündemindeki sorunları gülüp geçmeden, güncelliğini yitirmeden öyküleştirmiştir. Bireysel gibi görünen bazı sıkıntıların, hangi toplumsal çöküntülerden kaynaklandığını da gülerek ve düşünerek belirleyen yazar, yalanın, dolanın, aldatmacanın, kestirmeden köşeyi dönmenin, suskunluğun erdem sayıldığı bir dönemde, ele aldığı konuların çelişkilerini, yaşamın çelişkilerini acımasızca en çarpıcı yanlarıyla öyküleştirmiştir. Her gün bir yenisinin yaşandığı trajikomik olayları, gittikçe “öteki”leştirilen bireylerin yaşamlarını ve toplumun geldiği noktayı eleştirel bir üslupla ele almıştır. Toplumsal ve siyasal gerçeklerimize tuttuğu ayna aracılığıyla güldüren, düşündüren, yazar, eserlerinde atasözleri, deyimler ve gündelik yaşamda halkın kullandığı sözcüklere de yer vermiştir.

Konularını yaşadığı hayattan, çevresinden seçen yazarın yapıtlarında acıyla sevinç, güvenle güvensizlik, varlıkla yokluk yanyana olup İzgü, sorunlarımıza ayna tutan, yeni bir görüş açısı getirici nitelikte mizahsal öyküler, romanlar, radyo ve sahne oyunları yazmıştır. Mizah öğelerinden faydalanarak, toplumun aksayan yönlerini okuyuculara aktaran yazarın bazı eserleri de TV'ye uyarlanmıştır.