Madde Detay

 

Kalender mahlasının kullanan şairin 1747  yılında Afganistan’ın Belh şehrine bağlı Kunduz köyünde doğduğu ve 19. yüzyılın başlarında öldüğü tahmin edilmektedir (Utuk vd. 2006: 18-19; Yüsüp 1995: 2). Ancak şair Hoten’de yaşadı ve şiirlerini burada kaleme aldı ve müderrislik görevinde bulundu. Ne zaman ve nerede öldüğü ise bilinmemektedir.

Arap ve Fars dilini çok iyi bilen şairin tek eseri Dîvân'ıdır. 1221/1806-07  yılında yazıldığı tahmin edilen eserin el yazması Uygur Otonom Bölgesi Müzesi’nde bulunmaktadır (Ömer 1998: 27; Yüsüp 1995: 1). Eserde, 185 gazel, 25 muhammes ve “Hoten-nâme” isimli bir kaside yer almaktadır. 1795-1796 yıllarında yazılan Hoten-nâme'de mensur kısımlar da vardır. Manzum kısım ise 153 beyitten oluşmaktadır. İki kısımdan oluşan eserin birinci bölümü, Hoten’in medhine ayrılmıştır. İkinci kısımda ise Hoten halkının özellikleri anlatılmıştır (Utuk vd. 2006: 21-23).

Osman, Ğayretcan, O. İsmail, T. Savut (hzl.) (2005). Uyğurlarnin Kedimki Edebiyati 2. Ürümçi: Şincañ Maarip Neşriyatı. 

Ömer, Şeripidin (1998). XIX. Esirdiki Uyğur Edebiyatı Tarihi 1. Ürümçi: Şincan Üniversitesi Neşriyatı.

Utuk, İmincan Ehmidi, M. Mirziehmet, H. Abdusalam, Ş. Elahun, M. Muhemmet (2006). Uyğur Edebiyatı Tarihi 3. Pekin: Milletler Neşriyatı. 

Yüsüp, İsrapil (hzl.) (1995). Divan-ı Kalender. Ürümçi: Şincañ Halk Neşriyatı.

 

Hoten-nâme

İşit erzimni sen ey merd-i âkil

Sözümni añla obdan bolma ğâfil

Men erdim şehrim içre hurrem u şâd

Ğem u mihnetdin irdi köñlüm azâd

İşim erdi hemîşe eyş u işret

Cehânda bilmes irdim bâr mu mihnet

Yarânlar birle dâim dershânlik

Kişige kilmas irdim hiç yamânlik

Bar irdi meşrebimde nâz u ni’met

Musâhiblar bari ehl-i muhebbet

Kitâb u neğme vü satar ü kalun

Hesed helki bolur irdi ciger-hûn

Hudâniñ bergenige kilmadim şükr

Yiyişim boldi ğerur teğmân birle sukr

Kişi köprak aytsa şükri rehmân

Tapar hem devlet ü ni’met ferâvân

Kişi ger dimese şükr ey berâder

Kiter kolidaki devlet ser-â-ser

Be-nâgâh olturup irdim bi-hesret

Ki tüşti başime sevdâ-yi ğurbet

(Yüsüp, İsrapil (hzl.) (1995). Divan-ı Kalender. Ürümçi: Şincañ Halk Neşriyatı. 281).

Gazel

Ey perizâde zemânim cân bilen kul men saña

Gülşen-i hüsniñdeki bir deste sünbül men saña

Ey gül ü gülzâr-ı cennet dilber-i sâhib-cemâl

Gül yüziñniñ otida bir heste bülbül men saña

Bardurur hüsniñ seniñ Bilkıs u Yusufdin füzûn

Mey içer bolsañ nigârâ sâğer-i mey men saña

Yastanip men işikiñni cân u dil birla müdâm

Saklasañ kul men sana ger herç kil pul men saña

Kil Kalenderğe nigârâ lütfidin bir iltifât

Müddeti bolupdurur ey dil-rebâ kul men saña

(Yüsüp, İsrapil (hzl.) (1995). Divan-ı Kalender. Ürümçi: Şincañ Halk Neşriyatı. 9).