Sadık Vicdani Kayıkçıoğlu

Ebu Rıdvan, Vicdani
(d. 9 Kasım 1866 / ö. 22 Ekim 1939)
Mektupçu, Gazeteci
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

9 Kasım 1866’da Safranbolu’da doğdu (Vassaf, 2015: 37; Sâdık Vicdânî 1995: 295). Ziraat Bankası Kastamonu Şubesi İdare Meclisi kâtibi Kayıkçızâde Mustafa Sâdık Efendi’nin oğludur (Ceyhan, 2008: 401). 1934’ten sonra Kayıkçıoğlu soyadını almıştır.

1880'den itibaren Kastamonu, Manastır, Basra, Ankara, Trabzon, Bursa ve Aydın gibi bölgelerde mektupçu, tahsildar, muallim, sermuharrir, vali vekilliği gibi farklı sınıflarda memurluk vazifelerini yürütmüş (Akbayrak, 1982: 237; Birinci 2001: 25-27), II. Meşrutiyet, Bursa'nın işgali gibi hadiselere bizzat şahit olmuştur (Çetişli 2002: 850). Başarılar, ödüller, iltifatlar, haksızlıklar, tutuklanmalar (Sofuoğlu 2003: 69) ve azledilmelerle dolu uzun memuriyetinden 1925'te emekli olmuş İstanbul’da vefat etmiştir. Kabri, İstanbul Zeytinburnu’nda Merkezefendi Kabristanı’ndadır.

Dinî, tasavvufî, ilmî ve edebî konularda kaleme aldığı manzum ve mensur eserleriyle tanınmıştır (Tezcan 2015: 881-882). Ciddî üslûbunun yanı sıra lâtîfe ve mizah çevresinde kurduğu metinlerinde de başarı göstermiştir (İnal, 2002: 2006; Taşkesenlioğlu 2018a: 165). Nakşî-Hâlidî tarikatına bağlılığı (Abdülkadiroğlu, 1989: 98; Ceyhan, 2008: 401) ve henüz iki yaşında iken oğlu Rıdvan’ın 27 Ekim 1890’da ölümü Sâdık Vicdânî'nin edebi kişiliğine etki eden hususlardır.

Daha çok dinî ve tasavvufî eserleri ile bilinen şairin klasik şiir etkisinde kaleme aldığı eserleri de vardır. Bu şiirlerinde aruz ölçüsünü başarılı şekilde kullanmış; özellikle Nağamât-ı Vicdâniye’de methiye, mersiye, sakiname, hicviye gibi türlerde gazel, kaside, mesnevi, murabba, şarkı, terci-i bend, tahmis, terbi ve tardiye gibi eski şiir nazım şekilleriyle güzel örnekler vermiştir (Taşkesenlioğlu 2018b: V).

Kaynakça

ABDÜLKADİROĞLU, A. (1989). “Ahmed Mâhir Efendi”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 2, İstanbul.

AKBAYRAK, N. (1982). “Kayıkçıoğlu, Sâdık Vicdânî”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 5, İstanbul.

BİRİNCİ, A. (2001). Tarihin Gölgesinde Meşâhir-i Meçhûleden Birkaç Zat. İstanbul: Dergâh Yayınları.

CEYHAN, S. (2008). “Sâdık Vicdânî”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 35, İstanbul.

ÇETİŞLİ, İ. (2002). II. Meşrutiyet'ten Cumhuriyet'e Bir Düşünce Hareketi: Meslekî Temsilcilik. Türkler Ansiklopedisi, C.17, 849-856.

Hüseyin Vassaf. (2015) Sefîne-i Evliyâ. (Haz. Mehmet Akkuş, Ali Yılmaz). C.4, İstanbul: Kitabevi Yayınları.

İNAL, İ. M. K. (2003). Son Asır Türk Şâirleri. (Haz. İbrahim Baştuğ). C.4, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay.

Sâdık Vicdânî, (1995). Tomâr-ı Turûk-ı Aliyye. (Haz. İrfan Gündüz). Enderun Kitabevi.

SOFUOĞLU, A. (2003). Osmanlı Arşiv Belgeleri Işığında İşgal Döneminde Bursa. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 19/55, 51-82.

TAŞKESENLİOĞLU, L. (2018a). Bir Mutasavvıfın Hivciyesi Sâdık Vicdâni ve Parasız Risalesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7/1, 162-175.

TAŞKESENLİOĞLU, L. (2018b). Sâdık Vicdânî Hayatı, Edebî Şahsiyeti, Eserleri ve Nağamât-ı Vicdâniye. İstanbul: Kriter Yayınevi.

TEZCAN, T. (2015). Sâdık Vicdânî ve Dînî Eserleri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4/4, 877- 895.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ LOKMAN TAŞKESENLİOĞLU
Yayın Tarihi: 14.09.2018
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
PerîşânKaspar Matbaası / İstanbul1891Derleme
Nağamât-ı VicdâniyeVilayet Matbaası / Kastamonu1896Şiir
Cennedmekân Murad Han-ı Hâmis Hazretlerinin Hapis Hali Son Vedaı- / İstanbul1910Araştırma
Berk-i FezâUhuvvet Matbaası / İstanbul1911Derleme
Fihrist-i Kur’ân-ı KerimDersaadet Matbaası / İstanbul1912İnceleme
Musahhah ve Muvazzah Tefe’ülnâme-i İmam Suhreverdî- / İstanbul1912Araştırma
Mahallât ve Kurâ Hey’at-ı İhtiyariyesinin Bâhusus Muhtarların Kavanîn-i devlet ve Evâmir-i Hükümet ile Muayyen Vezâif-i Umumîyesini Câmi ve Muvazzah Talimatnâmedir- / Ankara1913Araştırma
Sâdık Vicdânî’nin Türk Kardeşlerine Armağanı- / Ankara1913Araştırma
Neşide-i Cihad-ı Ekber- / Ankara1914Araştırma
Dâstannâme-i Vicdânî- / Ankara1914Araştırma
Gülbang-ı Cihad-ı Ekber- / Ankara1917Araştırma
Bayram Namazları- / İstanbul1919Araştırma
Cuma Namazı- / İstanbul1919Araştırma
Hitâbiyyât- / Bursa1920Araştırma
ParasızMatbaa-i Amire / İstanbul1921Şiir
Tomâr-ı Turûk-ı Aliyye, (Melâmiyye, Kadiriyye, Halvetiyye, Sufi ve Tasavvuf)Evkaf-ı İslamiye Matbaası / İstanbul1922-1924Biyografi
Hazreti Muhammed Niçin Çok Evlendi- / İstanbul1928Araştırma
İkinci Perîşân yahud Kahkaha- / --Derleme
Âdet- / --Mesnevi
İmlâ-yı Osmânî- / --Diğer
Lübbü’l-Ahzâb li-Cemîi’l-İhvân ve’l-Ahbâb- / İstanbul-Araştırma

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1NEŞÂTÎ, Neşâtî Begd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2RECÂÎ, Mustafa Recâî Efendid. ? - ö. Kasım-Aralık 1664Doğum YeriGörüntüle
3REŞÎD, Seyyid Mehmed Efendid. ? - ö. 1681Doğum YeriGörüntüle
4HAYDERÎ, Haydard. 1866 - ö. 1923Doğum YılıGörüntüle
5FERDÎ, Ahmed Ferîd Efendid. 1866-67 - ö. 1910Doğum YılıGörüntüle
6CENNET TAŞPINARd. 1866 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Ahmet Mikdat Poyrazd. 1871 - ö. 26 Aralık 1939Ölüm YılıGörüntüle
8ZİKRİ, Abdulgani Oğuzd. 1873 - ö. 1939Ölüm YılıGörüntüle
9FİRAKÎ, Cennetoğlu Abdullahd. 1854 - ö. 1939Ölüm YılıGörüntüle
10Sevinç Çokumd. 25 Ağustos 1943 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Ergun Hiçyılmazd. 1942 - ö. ?MeslekGörüntüle
12ZÜHDÎ, Tayyib-zâde Mehmedd. 1854 - ö. 1914MeslekGörüntüle
13Hüseyin Rahmi Gürpınard. 17 Ağustos 1864 - ö. 8 Mart 1944Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Fakihe Odmand. 1908 - ö. 1967Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Halil Recai Öğdevind. 1871 - ö. 1955Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Sadık Yalsızuçanlard. 1 Aralık 1962 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17Muhsin Ertuğruld. 07 Mart 1892 - ö. 29 Nisan 1979Madde AdıGörüntüle
18SÂDIK/SÂDIKÎ, Sadreddin-zâde Mehmed Sâdık Efendid. 17 Aralık 1630 - ö. Kasım-Aralık 1709Madde AdıGörüntüle