Madde Detay
Mehemmetimin Obulkasimov
Almasbek, Almasbek Hakaniy, Humar
(d. 7 Nisan 1943 / ö. -)
Şair, gazeteci, yazar
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Türkiye Dışı)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Muhemmetimin Obulkasimov (Almasbek), Çöçek’te dindar bir ailede dünyaya geldi. Dedesi Mahmut Ahun’un, Muhemmetimin Obulkasimov’un yetişmesinde önemli bir yeri vardır. Mahmut Ahun torununun iyi bir eğitim almasını isteyerek henüz ilkokul çağlarına gelmeden ona okuma-yazma öğretti ve Kur’an-ı Kerim’den bazı kısa sureler ezberlettirdi. Bu dönemde okuduğu Şeyh Sadi, Hoca Hafız, Abdurrahman Cami, Mirza Bedil, Ali Şir Nevai, Sofi Allahyar ve Meşrep gibi önemli şairler onun şiire yönelmesinde etkili oldu. 1952 yılında ilkokula başlayan şair, ilkokul ve ortaokul eğitimini Çöçek’te aldı.
Obulkasimov’un çocukluk yılları dönemin siyasi ve toplumsal karışıklıkları içinde geçti. 1950’li yıllarda Çin Komünist Partisinin Doğu Türkistan'daki kolhozlaştırma çalışmaları sebebiyle, ailesinin topraklarına el konuldu, üvey abisi Tursun tutuklanarak iki yıl hapiste kaldı. 1957 yılında bu sıkıntılardan dolayı dedesi Mahmut Ahun ve ağabeyi vefat etti. 1962 yılında katliamların, siyasi baskı ve şiddetin giderek artması üzerine Muhemmetimin ve ailesi, Çöçek’te Kazak, Kırgız, Özbek ve Uygurlardan oluşan kalabalık grubun Kaharlı Göç “Büyük Göç” adını verdikleri yürüyüşüne katılarak Batı Türkistan’a göç etti ve Semey vilayetinin Arkad köyüne yerleşti.
Eğitimine Kazakistan’da devam eden Muhemmetimin önce Arkad, ardından Karavul Ortaokulunda, 11. sınıfı ise Embide Lomanosif adındaki Kazak Türkçesiyle eğitim veren bir okulda okudu. Devam ettiği bu okullarda Zeytune Yusupova ve Kemen Orazalin adındaki öğretmenlerinin Muhemmetimin'in yetişmesinde, duygu ve düşüncelerinin gelişmesinde ve edebiyata atılmasında çok büyük emekleri oldu. “Cengiz Dağına İthaf” adlı şiiri bu sıralarda öğretmeni Kemen Orazalin’in önayak olması ile Sovhoz Tuvi adlı gazetede yayımlandı. Bu şiirinden önce 1960’lı yıllarda Kazak Türkçesiyle Majanat, Köktem, Balabulak, Bozkulın şiirlerini yazmıştı.
1960’lı yıllarda yüksek tahsili için Özbekistan’a gitti veTaşkent Devlet Üniversitesinin Şark ve Gazetecilik Fakültesinde eğitim gördü. Henüz üniversitede okurken 1969 yılında Havvahan Hanım ile evlendi ve 1970 yılında üniversite eğitimini tamamladı.
1975-1983 yıllarında Özbekistan televizyon ve radyosunda sunucu olarak Devlet Komitesi Uygur Tehriratı Bölümünde çalıştı. Bu dönemde Taşkent’teki edebî çevre ile tanıştı. Rozi Kadiri, İmin Usman gibi Uygur sanatçıların yanında Tahir Malik, Abdulhey Nasir, Taşpolat Memetov gibi birçok şair, yazar ve bilim adamı ile edebiyat sohbetleri yaptı ve bilgi alışverişinde bulundu. Yine bu dönemde A. Kutlukov, S. Memetkulov, Abay, Şakerim, M. Makateyeva, Özdemir Asaf gibi çağdaş şairler ile Lutfi, Fuzuli, Ömer Hayyam, Hafız Şirazi gibi klasik şairlerin ve Puşkin, Lermontov gibi yabancı şairlerin eserlerini okudu.
1984 yılında Özbekistan’dan ayrılan şair, Kazakistan’ın Almatı şehrine giderek burada Yeñi Hayat gazetesinin Edebiyat Bölümünde yazar olarak çalışmaya başladı. Daha sonra bu gazeteden emekli oldu.
Muhemmetimin Obulkasimov, ilk şiir ve yazılarını henüz 13-14 yaşlarındayken kaleme aldı. Vetenim “Vatanım” adlı ilk şiiri Çöçek’te Yeni Uygur Türkçesiyle yayımlanan Şincañ Pionéri adlı gazetede yayımlandı.
Lise yıllarından başlayarak sürekli okuyan ve kendisini geliştiren şairin Özbekistan’da geçen yılları, bu yıllarda tanıştığı kişilerle olan ilişkileri, kendisini geliştirmede etkili oldu. Gazetecilik yaptığı yıllar, bu birikimlerini yazıya döktüğü ve eserler verdiği dönemdir. Gazeteciliğe 1960’lı yıllarda Semey’de yayımlanan Sovhoz Tuvı adlı gazetenin Şıngız Tavga Arnav “Cengiz Han’a Armağan” köşesinde şiir yazarak başladı. Daha sonra şiirin farklı türlerinde yazdığı eserleri, sürekli olarak farklı gazetelerde yayımlandı.
Şiirlerinin yanında Pehriye “Fahriye” gazeli; Köñüldiki Gepler “Gönüldeki Sözler”, İslam ve Milliy En’ene “İslam ve Millî Gelenek” gibi makaleleri kaleme aldı.
Eserlerinin büyük bir kısmında “Almasbek”, son eseri Tarsus Tañliri kitabında ise “Almasbek Hakaniy” takma adını kullandı. Klasik tarzda yazdığı gazellerinde ise “Humar” mahlasını kullandı.
Ünlü Kazak şairi Abay ve Şahkerim’i üstat kabul eden Şair, hayatı boyunca yazdığı eserleri on altı kitapta toplayarak yayımlattı. Bahar Nahşiliri “Bahar Şarkıları”, Beşinçi Okean “Beşinci Okyanus” (1986), Sen Büyük Derdim (1999), Kök Böriniñ Köz Yéşi “Mavi Kurdun Göz Yaşı” (2002), Ana ve Çingizhan “Anne ve Cengiz Han” (204), Turanniñ Hakan Kizliri “Turan’ın Hakan Kızları” (2004), Kök Teñriniñ Söz Béşi “Göktanrı’nın İlk Sözü” (2010) şiir kitapları; Almas Zerriler “Elmas Taneleri” (Davut Turahmetov ile birlikte-1990) atasözü kitabı; Tarsus Tañliri “Tarsus Sabahları” (2012) hatıra kitabı; Şahkerim (2009), Abay İcadi Hekkide Oylar “Abay'ın Yazarlığı Hakkında Düşünceler” (2005) adlı inceleme eserleri; Klasik şairlerden Rudaki, İbni Sina, Ömer Hayyam, Sadi Şirazi gibi şairlerin Uygur Türkçesine çevirdiği eserlerini topladığı Rubaiyat Bostani “Rubaiyat Bahçesi” (2009) adlı kitabı Almasbek’in yayımlanmış kitaplarından bazılarıdır.
Kaynakça
KORAŞ Hikmet (2014). “Mehemmedimin Obulkasimov’un Şiirlerinde Türklük ve Millî Kimlik”. I. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı-II. Niğde: Niğde Üniversitesi Kaşgarlı Mahmut Uygur-Çin Araştırma ve Uygulama Merkezi. 1757-1786.
KORAŞ Hikmet (2015). Vatan Şairi Bir Uygur Mehemmetimin Obulkasim (Almasbek). Konya: Kömen Yayınları.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DOÇ. DR. RAİLE ABDULVAHİT KAŞGARLIYayın Tarihi: 29.03.2019Güncelleme Tarihi: 07.11.2020
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 29.03.2019Güncelleme Tarihi: 07.11.2020
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 07.11.2020
İlişkili Maddeler
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | BARIŞ MANÇO | d. 02.01.1943 - ö. 01.02.1999 | Doğum Yılı | Görüntüle |
2 | Ayhan Güldaş | d. 15 Ağustos 1943 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
3 | BORÂNÎ, Halil Çimen | d. 1943 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
4 | Aliş Saidov | d. 1938 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
5 | Hüseyin Rıfat (Işıl) | d. 1878 - ö. 24 Şubat 1954 | Meslek | Görüntüle |
6 | Rıza Polat Akkoyunlu | d. 1 Temmuz 1911 - ö. 20 Ekim 1970 | Meslek | Görüntüle |
7 | Bayram Bilge Tokel | d. 1957 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
8 | Osman Baymak | d. 13 Mayıs 1954 - ö. 13 Eylül 2018 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
9 | Memmed İsmayıl Mürşüt oğlu | d. 1 Kasım1939 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |