Madde Detay

İstanbul'da dünyaya geldi. 1961'de Saint Joseph Lisesi'ni bitirdi. Saint Joseph Lisesi'nde iken tiyatro alanında yapılan etkinliklere katılarak tecrübe edindi. Bu tecrübelerinden meslek hayatında istifade etti. Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi'ni kazanan Başar Sabuncu, üniversitedeki eğitim hayatını yarıda bıraktı. İstanbul Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde öğrenim hayatına başlayan Sabuncu, kısa bir süre sonra Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü' nde aldığı eğitimini devam etmedi. Sadece tiyatro ile ilgilenen Sabuncu, tiyatro oyunlarında oyunculuk yaptı ve meslek hayatına tiyatro yazarlığı yaparak yön vermeye karar verdi.

On dokuz yaşında iken yazdığı ilk tiyatro oyunu olan Kargalar'ı, 1962'de sahneledi. 1964'te Ankara Devlet Radyosunda etkin bir şekilde yer aldı ve Ankara Radyosu'nda tiyatro alanındaki faaliyelerine Goriot Baba, Don Kişot ve İlyada gibi klasik eserleri radyoda seslendirerek devam etti. On sekize yakın eseri radyoda seslendirerek oyunlaştıran Sabuncu, 1964'te Ankara Radyosu'nda çalışan yazar Sevgi Yenen ile tanıştı ve 1965'te Sevgi Yenen ile evlendi. 1969'da Ankara Radyosundan ayrılan Başar Sabuncu, 1971' de Sevgi Yenen' le evliliğini noktaladı. 12 Mart 1971 darbesi yapıldığı zaman Fransa'ya gitti ve Fransa'da iki yıl boyunca tiyatro ile ilgili çalışmalarına devam eden Sabuncu, 1973'te Türkiye'ye geri döndü. 1974'te Şehir Tiyatroları' nda yönetmen olarak görev yaptı ve 1975'te Şehir Tiyatrolarında oyuncu olarak yer alan Candan Sevil Sabuncu ile evlendi. 12 Eylül 1980 darbesi olunca Şehir Tiyatroları'ndaki vazifesi sona erdi ve Başar Sabuncu yurt dışına gitti. Berlin'nde Schaubühne Tiyatrosu'nda İşgal adlı tiyatro oyununda yönetmenlik yaptı. 1982'de müzikal oyunlara yönelerek Kaldırım Serçesi'ni 1983 yılında ise Kan ve Gül'ü sahneledi. 1984 yılından sonra tiyatronun yanısıra sinemaya temayül gösteren Başar Sabuncu, 1985'te kendisinin de yönetmenlik yaptığı Çıplak Vatandaş isimli filmi çekti. Uluslararası etkinliklere Türkiye'yi temsilen katılan Başar Sabuncu 1986'da çok sayıda aydın tarafından imzalanan dilekçede kendi adının da bulunmasından dolayı Askeri Mahkeme'de yargılandı. 1988 yılında 1980 darbesinden dolayı bırakmak zorunda kaldığı Şehir Tiyatroları'na verdiği hukuk mücadelesi neticesinde geri döndü. Şehir Tiyatroları'ndaki vazifesinin yanısıra özel tiyatrolarda otuza yakın tiyatro oyununun yönetmenliğini yaptı. 2004 yılında kendi isteğiyle Şehir Tiyatroları'ndan ayrıldı. Sabuncu, 17 Haziran 2015'te vefat etti.

Başar Sabuncu, oyun yazarlığı, çevirmenlik ve yönetmenlik alanlarında birden çok ödül aldı. 1967 yılında Şerefiye adlı eseriyle "Övgüye Değer Oyun Yazarı", 1968'de "Yılın En Başarılı Oyun Yazarı", 1969' da Londra' da "EuroTheatre Ödülü", 1970' te "Yılın En İyi Tiyatro Yazarı Ödülü", Zemberek oyunuyla 1971' de "TRT Oyun Yazarlığı Ödülü" ve "Bilim ve Sanat Ödülleri Yarışmasında Başarı Ödülü", 1978' de İşgal ve Zengin Mutfağı eseriyle "Ulvi Uraz Yönetmenlik Ödülü", 1980' da Adak eseriyle "Siyad En İyi Senaryo Ödülü", 1983' de Namuslu adlı eseriyle "Siyad En İyi Senaryo Ödülü" ve Yeşilçam Sinema Akademisi tarafından "Sinema Ömür Boyu Başarı Ödülü" ve 1987' de "Siyad Yılın En Başarılı Yönetmeni Ödülü", 1994' te Yolcu eseriyle "En İyi Senaryo Ödülü", 1997' de Bir Ata Krallığım isimli eseriyle "Afife Jale Ödülleri En İyi Yönetmen Ödülü" ve 1997' de "Ankara Sanat Kurumu Çeviri Ödülü" ve Ohrid' de "Ohrid Festivali Büyük Ödülü", 2005'te Köleler Adası isimli eseriyle "Ankara Sanat Kurumu Çeviri Ödülü" ne layık görüldü.

Türk edebiyatında tiyatro oyunlarıyla tanınan Başar Sabuncu, eleştirel ve gözlemci bir gerçekçilikle edebi eserlerini kaleme aldı. 1960'dan sonra tiyatro oyunları yazmayan başlayan Sabuncu, bireysel merkezli temalardan çok toplumsal içerikli temalara yönelerek döneme hakim olan duygu ve düşünceleri yansıttı. Genellikle oyunlarında bozulan ve çürüyen değerlerin toplum nazarında yarattığı etkiyi, içinde bulunulan düzene bağlı olarak toplumun değişen yapısını, sınıf farklılıklarından dolayı kişiler arasında oluşan çatışmayı, hayata tutunmaya çalışırken yok olup giden insanların traji-komik öykülerini, kadının toplumdaki rolünü ve aile içi sorunları tema olarak seçti. Oyunlarında ele aladığı temaları tenkitçi bir perspektiften işledi. Genellikle mizah, trajedi ya da drama tarzını benimseyen Sabuncu, oyunlarında yer vereceği kişileri günlük hayatın içinden tercih etti. Çoğunlukla işçileri, konformist ve pragmatist, türedi zenginleri, çıkarcı ve maddiyatçı insanları tip olarak yeğleyen Başar Sabuncu, oyunlarında bu tiplerin karşısına erdem ve fazilet sahibi insanları çıkararak değerler çatışması yarattı. Bireyden yola çıkarak topluma ulaşan Başar Sabuncu, oyunlarında insan ve toplum ruhunda ahlaki yozlaşma ve yabancılaşmanın neden olduğu olumsuzluğun yanı sıra politik ortamın da insanı ne denli etkilediğine yer verdi. Politik ortamın sosyal yaşam üzerindeki tesirini yansıtırken realist bir bakış açısına sahipti. Kurmaca eserlerinde hayal unsurundan çok fazla faydalanmayan Başar Sabuncu, ağır, aksak işleyen düzeni düşünsel bir açıdan irdeledi. Bu bakımdan yazar, yaşadığı çağa tanıklık etti.

1962'de ilk oyunu Kargalar'ı sahneleyen Başar Sabuncu' nun Şerefiye (1966), Çark (1969), Zemberek (1971), Mutemet Ali Rıza Bey'in Yaşanmış Hayat Hikayesi (1972) gibi sahnelenmiş tiyatro uyunları bulunmaktadır. Başar Sabuncu'nun, Ali Rıza Bey'in "Yaşanmış Hayat Hikayesi adlı oyunu, genellikle aileye kadın tarafından taşınan maddi ihtiras olgusu çerçevesinde geçim sıkıntısı ve ekonomik sorunları ele alır" (Külahlıoğlu İslam 390: 2015). 1972'den sonra ise İşçi Babası' Ömer Ağa İle' Küçükhanım'ın Şoförü' Recep (1975), Memurlar (1974), İşgal (1981), Kaldırım Serçesi (1982), Kan ve Gül (1983), Sayın Muhbir Vatandaşlar (1989), Bir Ata Krallığım (1997), Herkes Aynı Bahçede (2001), Lades Ya da Aile Ocağı (2010) adlı oyunları sahnelenen Başar Sabuncu' nun eserlerinde isim ile içerik arasında doğrudan bir ilişki vardır. Balkon, Profesyonel, Köleler Adası, Bayazıt ve Arturo Ui'nin Yükselişi adlı yabancı yazarlardan tercüme edilmiş eserleri de bulunan Başar Sabuncu, Shakespeare, Anton Çehov, Nikolay Vasilyeviç Gogol, Nazım Hikmet ve 21. yüzyılda tiyatro eserlerine yön veren öncü isim Bertolt Brecht'in eserlerini sahneye uyarlarmış, aynı zamanda bu isimlerden esinlenmişti. Çıplak Vatandaş (1985), Asılacak Kadın (1986), Kupa Kızı (1986), Kaçamak (1987), Zengin Mutfağı (1988), Yolcu (1994) filmlerinde yönetmen olan Başar Sabuncu, senorya yazarlığı yaptı.

1976 yılında Türk Tiyatrosu adlı dergide Tiyatronun Çağdaş İşlevi: Tiyatronun İdeolojik Eleştirisine Giriş adlı yazısını yayımladı. Yazısını, "Altın Çağ", "Tiyatro'nun Sefaleti", "Eğlence", "Tiyatro Nasıl Eğlendirir", "Faide", "Üretim Koşullarının Yeniden Üretimi", "Devlet", "Devletin İdeollojik Aygıtları", "Kamu Görevi", "Okuldan Düşünsel İktidara", "Devlet Tekeli", "Tiyatro Öldü mü", "Seyircinin Yaratıcılığı", "Tiyatro Seyirci Birimi" gibi farklı bölümlerde ele aldı. Bu incelemede Başar Sabuncu, 1960'lardan kendi dönemine kadar tiyatronun tarihi gelişimi, içinde bulunduğu sosyokültürel koşulları, tiyatronun birey ve toplum üzerindeki etkisi ve bu türü ideolojik düşüncelerin hangi boyutlarda etkilediğine yönelik fikirlerine yer verdi.