Madde Detay
Metin Önal Mengüşoğlu
(d. 17 Mayıs 1947 / ö. -)
Şair, öykücü, romancı, deneme yazarı, araştırmacı, hukukçu
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Elazığ’da doğdu. Çocukluk ve ilk gençlik yıllarını babasının mesleğinden dolayı Elazığ, Malatya, Diyarbakır gibi çeşitli illerde geçirdi. Diyarbakır İnönü İlkokulu'nu 1957'de, Malatya Lisesi'ni 1969'da tamamladı. 1978'de İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. Diplomasını hiç kullanmayan şair, “diplomalarını yırtan şair” olarak anılmaktadır. Bir süre Vakıflar Başmüdürlüğü ve Bursa Disiplin Mahkemesi'nde çalışan Mengüşoğlu daha sonra hayatını ticaret yaparak sürdürmüştür.
2000 yılında Harput Şehrengizi isimli eseri ile Türkiye Yazarlar Birliği Şehir Kitapları Ödülü'nü aldı. Halen Bursa'da yaşayan Mengüşoğlu Türkiye Yazarlar Birliği üyesidir.
Elli yılı aşkın bir sanat ve düşünce dünyasına sahip olan Mengüşoğlu’nun ilk şiiri; "Unutmak", 1964'te Yeni İstiklal’de yayımlandı. Güzel şiir okumasıyla bilinen Mengüşoğlu’nun şiir ve hikâyeleri Yeni İstiklâl, Türk Yurdu, Fikir ve Sanata Hareket, Aylık Dergi, Çağrı, Defne, Deneme, İslam Medeniyeti, Milli Gençlik, Kriter, Kelime gibi çeşitli dergilerde yayımlandı. Ayrıca Mengüşoğlu; Dal, Çile ve Kelime dergilerini de çıkardı. Yazarın, edebi şahsiyetinin oluşumunun birinci kaynağı ailesidir. Mengüşoğlu yaptığı söyleşide bunu şöyle ifade etmektedir: “Anneannemin musikiyle birlikte okuduğu Ahmediye, Muhammediye, Karadavut kitaplarından bazı ezgiler, dayımın okuduğu Harput türküleri ve çevrede duyduğum türküler beni sanatla tanıştırdı.” (Saruhan 2012: 6). Mengüşoğlu’nun sanat ve düşünce dünyasında Malatya Ekolü bünyesinde Ebu Hanife düşüncesi ve M. Said Çekmegil, Mehmet Akif, Necip Fazıl ve Sezai Karakoç önemli bir yer tutmaktadır. “Mistik söylemleri ön plana çıkaran bu ‘Asyalı Şair’imizin Sezai Karakoç’un şiirleriyle kontakt kuran içyapısı göze çarpmaktadır” (Özcan 2007: 129). Karakoç için; “bütün şiirleri neredeyse beni, benim mayamı anlatmaktadır, böyle bir duyguya kapılıyordum ilk okumalarımda. Ne kadar bana benziyordu bu adam, böyle düşünüyordum.” (Öz 2012: 3). diyen Mengüşoğlu’nun, eserlerinde Karakoç çizgisini devam ettirdiği görülmektedir.
Sanatın her zaman bir misyon yüklenmesi gerektiğini dile getiren yazar, bu durumu eserlerinde kanıtlamaya çalışmıştır. Millî olandan yola çıkıp evrensele ulaşmayı gaye edinen yazar için “mahalli ve evrensel olanın birbiriyle uyumlu bir durum oluşturduğu ve insani olanın meşru bir planda kendi rengini, biçimini estetik bir boyut olarak ortaya koyduğu fikri hakimdir” (Çiftçi 2015: 350). Eserlerinde yalın ve anlaşılır bir dil tercih eden Mengüşoğlu’nun şiirlerine bakıldığında süsten arınmış derinlikli bir anlatımın söz konusu olduğu görülmektedir; şiir, onun için gerçek hayatın bir yansımasıdır. “Şiirlerinde geleneğin izleri görülür ve modern şiirin kazanımlarıyla yeni bir bütünlüğe ulaşır” (Ülger 2016: 205). Gerçek hayatı yansıtırken duyu ve duyguların birlikte hareket ederek eserlerini yazan Mengüşoğlu bu uyumu şöyle açıklamaktadır: “Kalbin marifeti için ortaya koyduğumuz edebiyatın duyularla alakasız olduğu asla sanılmasın. Kafadaki organların işi duyu sergilemekse kalptekiler duyu toplama merkezi ödevi görür. Duyular ve duyguların alışverişinden doğar edebiyat ve sanat ürünleri” (Mengüşoğlu 2011: 57). Bu düşüncesiyle birlikte yazarın edebiyat/sanat ürünü ortaya koyarken ilhamla birlikte çalışmanın da gerekliliğine inandığı görülmektedir.
Eserlerini oluştururken İslami unsur ve değerleri merkeze alan Mengüşoğlu, dini, sanat ve düşünce dünyasının en önemli faktörü olarak algılamaktadır: “Şiirim, sanatım ve hayatım benim için dinimin kaynağından beslenirse sahip çıkacağım eserlerim olurlar” (Mengüşoğlu 2012: 21). Toplumsal sorunlara ve düşüncelere de yer veren Mengüşoğlu Doğu- Batı arasında sıkışan Türk insanının durumunu gözler önüne sererken çözüm yolları sunmaktadır. Küçük yaştan itibaren memleketinden uzakta olması Mengüşoğlu’nun şiirlerinde gurbet ve memleket özlemi temalarını da öne çıkarmaktadır.
Kaynakça
Buran, Ahmet, Ali Yıldırım, Tarık Özcan (2007). ‘‘Metin Önal Mengüşoğlu’’. Harput’tan Hazar’a Elazığlı Şairler. Elazığ: Elazığ Belediyesi Yayınları. 129.
Çiftçi, Ferhat (2015). “Metin Önal Mengüşoğlu: Hayatı-Sanatı-Düşünce Dünyası”. Fırat Üniversitesi Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi, Uluslararası Harput’a Değer Katan Şahsiyetler Sempozyumu. 969-991.
Mengüşoğlu, Metin Önal (2011). “Edebiyatta Bir Kazı Çalışması”. Bizim Külliye. 50: 57-61.
Öz, Asım (2012). “Metin Önal Mengüşoğlu ile Söyleşi”. 5 Mart. Dünya Bülteni. . https://www.dunyabulteni.net/roportaj/m-o-mengusoglu-karsi-kiyida-biri-var-insanlarin-hizasinda-h200290.html (Erişim tarihi: 11.06.2018)
Saruhan, Emeti (2012). “Metin Önal Mengüşoğlu ile Söyleşi”. Yeni Şafak. 29 Ocak. https://www.yenisafak.com/roportaj/mezhep-ve-mesrebimizi-dinimizin-onune-gecirdik-364658 (Erişim tarihi: 11.06.2018)
Ülger, Nevzat (2016). Elazığ’a Değer Katanlar. Elazığ: Elazığ Belediyesi Elazığ Külliyatı Kültür Yayınları.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: ARAŞ. GÖR. SEMA ORUÇYayın Tarihi: 09.03.2019Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Yayın Tarihi: 09.03.2019Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Gâvur Kayırcılar | Okur kitaplığı / İstanbul | 1973 | Hikâye |
Ben Asyalı Bir Ozan | Okur kitaplığı / İstanbul | 1983 | Şiir |
Çamurlu Bir Irmak | Beyan Yay. / İstanbul | 1986 | Şiir |
Dr.S | Okur Kitaplığı / İstanbul | 1987 | Hikâye |
Ağabeyime Mektuplar | Sır Yay. / Bursa | 1995 | Deneme |
Hayatımın Bahanesi | Sanat Yay. / İstanbul | 1995 | Şiir |
Düşünmek Farzdır | Okur kitaplığı / İstanbul | 1995 | İnceleme |
Yerler Mühürlendi | Okur Kitaplığı / İstanbul | 1996 | Roman |
Sevda Söze Dönüşmez | Beyan Yay. / İstanbul | 1998 | Şiir |
Kimliğin Fotoğrafsız Yaprağı | Okur Kitaplığı / İstanbul | 1998 | Deneme |
Havada Bulut Var | Okur Kitaplığı / İstanbul | 1999 | Deneme |
Harput Şehrengizi | Okur Kitaplığı / İstanbul | 2000 | Hatıra |
Vahiy ve Sanat | Pınar Yay. / İstanbul | 2004 | İnceleme |
İstanbul Hikâyeleri | İlke Yay. / İstanbul | 2004 | Hikâye |
Öptüm Kara Gözlerinden | Okur Kitaplığı / İstanbul | 2007 | Deneme |
Müstesna Şair Mehmed Akif Ersoy | Pınar Yay. / İstanbul | 2007 | İnceleme |
Zihni Karışıklar İçin Alışkanlık Reçetesi | Okur Kitaplığı / İstanbul | 2008 | Deneme |
Bilge Terzi Mehmet Said Çekmegil | Okur Kitaplığı / İstanbul | 2009 | İnceleme |
Bıçağa Basar Gibi | Okur Kitaplığı / İstanbul | 2010 | Şiir |
Endülüs- Espana Musulmana | Okur Kitaplığı / İstanbul | 2011 | Şiir |
Bir Kelime Mesafesi | Okur Kitaplığı / İstanbul | 2012 | İnceleme |
Kalbim Mühürlenmeden | Okur Kitaplığı / İstanbul | 2012 | Sohbet |
Mağrur Öfke: Necip FAZIL | Okur Kitaplığı / İstanbul | 2014 | İnceleme |
Anladıkça Artan | Okur Kitaplığı / İstanbul | 2014 | Diğer |
Bize Kefen Biçene Bak | Okur Kitaplığı / İstanbul | 2016 | Şiir |
"Felsefe Sıfır Din Bir'di" Sezai Karakoç | Okur Kitaplığı / İstanbul | 2017 | İnceleme |
Kalbin Marifetleri | Okur Kitaplığı / İstanbul | 2017 | Diğer |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Lütfi Parlak | d. 25 Mart 1955 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | PEHLİVAN, Pehlivan Dinkci | d. 1941 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Sami Erdem | d. 22 Ekim 1922 - ö. 2009 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Zekeriya Saka | d. 30 Aralık 1947 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | KARANİ, Mustafa Karakılçık | d. 1947 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | SEDAKAT RESULOV | d. 01.05.1947 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Duran Aydın | d. 13 Nisan 1960 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
8 | Bilgin Adalı | d. 11 Aralık 1944 - ö. 29 Eylül 2012 | Meslek | Görüntüle |
9 | MUSTAFA NİHAT MALKOÇ | d. 01.06.1970 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
10 | Elif Ağaçayak | d. 01 Ocak 1975 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | Özgen Seçkin | d. 23 Ocak 1951 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | Şevket Tonbuş | d. 8 Aralık 1911 - ö. 1984 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | Sami Önal | d. 27 Haziran 1938 - ö. 26 Şubat 2008 | Madde Adı | Görüntüle |
14 | PAŞA/PAŞA DAYI/METİNÎ, İsmail Metin | d. 1928 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
15 | Metin Fındıkçı | d. 01 Aralık 1960 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |