Madde Detay

Asıl adı Bekir olan âşığın mahlası, Merdanî'dir. Sille'nin Kayabaşı mahallesinde M. 1805 (H..1221) yılında doğmuştur. Ailesi hakkında fazla bir bilgi yoktur; sadece oğlunun şairin sağlığında öldürüldüğü, bunun acısıyla şair olduğu ve torununu da adının Merdanî Mehmet olarak Turgutlu kasabasında yaşadığı bilinmektedir (Akca 1940: 76). Mesleği testiciliktir. Merdanî, gençliğinde güzel saz çaldığı için oda âlemlerinde kendi tertip ettiği koşma, türkü ve şarkıları sazıyla terennüm etmiştir. Okuyup yazması yoktur; ama şiir kabiliyetinin yüksekliği ulemanın, o zamanın Konya valisi Esat Paşanın takdirini kazanmasına vesile olmuş, güzel sesiyle terennüm ettiği şiirleriyle de kendisine muhitteki diğer halk şairlerinden üstün bir mevki kazandırmıştır.

Merdanî'nin edebî kişiliğine bakılacak olursa, diğer halk şairleri gibi koşma, divan, semai, şarkı, muamma gibi halk şiirleri yazdığı bilinmektedir. Bunlar içinde en çok muamma ve şemsi yazmakta muvaffak olmuştur. Bilhassa kendisini ziyaret eden Hüzniya Baba’nın merdaniye tevcih ettiği: "Kudretullah şehrinin dürdanesi /Oğlunun karnında yatır annesi" muammanın İpek böceği olduğunu söyleyerek, ona mukabil şu iki manada olan: "Bir acayip nesne gördüm bir uzun dükkânı var / Kendini katl etmek için yanında celladı var / Her taraftan her tarafa salınır kervanı var /Cenneti alda gördüm bir azım nişanı var / Bir nesne gördüm zerre zerre kan olur. /Yürüdükçe dür ile mercan olur / Ağzı bir dili iki canı yok /Bu muammayı bilen irfan olur." muammayı söylemiş ve bunu çözemeyen Hüzniya Baba ve arkadaşları üstatlarının elini öperek Sille'den ayrılmışlar gitmişlerdir. O zamanın divit ve kalemi olan muammalar, bugün Sille'nin en ufak bir çocuğunun ve büyüğünün zihninde birer darbı mesel halinde durmaktadır (Akca 1940: 74-76). 

Akca, A. Kemal (1940). Sille'nin Halk Şairleri. Konya: Haşim Basımevi. 

Kocatürk, Vasfi Mahir (1963). Saz Şiiri Antolojisi. Ankara: Ayyıldız Matbaası. 

Koşma

Bir gül için dolanırım bu bağı,

Andelib eyledi zâr beni, beni!

Aşkın ateşinin sinemde dağı,

Pervane gözetir nâr beni, beni! 

Çeşmim yaşı Ceyhun misali akar,

Darılmış sevdiğim hışm ile bakar,

Korkarım zülfünü yad eller kokar:

Ol vakit öldürür ar beni, beni!

Merdanî, ne ola bu hengâmeler?

Kara bahtım tura yazmış hameler.

Beklerim yollarda, gelmez nameler,

Acap unuttu mu yâr beni, beni?

Kocatürk, Vasfi Mahir (1963). Saz Şiiri Antolojisi. Ankara: Ayyıldız Matbaası. 393. 

Koşma

Bağ-ı cennetten mı geldin, dilruba,

Göstermediler mi Rıdvan'e seni?

Kim görse divane olmaz acaba,

Seni, ey dişleri dürdane, seni?

Yanağın şulesi canımı yakar,

Şirin leblerinden bal kaymak akar,

Sırma kâkülün misk ü amber kokar:

Değişmem bin gül ü reyhane seni.

Merdani âşıka az bu nazların,

Macun gibi kuvvet verir sözlerin,

Nergis gibi süzüldükçe gözlerin,

Seni, ey gözleri mestane seni!

Kocatürk, Vasfi Mahir (1963). Saz Şiiri Antolojisi. Ankara: Ayyıldız Matbaası. 393-394.