Madde Detay

Mehmet Ali Hoca olarak tanınan Mehmet Ali Arıkan, 1866 yılında Niğde’nin Fertek kasabasında doğmuştur (Özmen 2009: 104). Refik Ahmet Sevengil şairin doğum tarihini 1870 olarak verir (Sevengil 1967: 116). Babası yapı ustası İbrahim, dedesi tüccar Hüseyin'dir. Mehmet Ali'nin eğitim hayatı Fertek Kurşunlu Cami bitişiğindeki ilkokulda başlar. İlkokulu bitirdikten sonra bir süre babasının yanında yapı ameleliği yapar. Daha sonra Niğde Ateşli medresesinde eğitimine devam eder. Arıkan, bu medresede zamanın tanınmış hocalarından Sinanzade, Nalbantzade, Müftü Ali Rıza ve Ahmet Efendilerden ders alır. Niğde'deki eğitimini tamamlayınca önce Kayseri'de, sonra da İstanbul'da eğitimine devam eder (Özmen 2009: 104).

Eğitimini tamamladıktan sonra Niğde'ye dönen Arıkan, kasabasında öğretmenlik yapmaya başlar (Bakırcı 2017: 37). 1889'da amcası Osman'ın kızı Emine Lütfiye ile evlenir ve bu evlilikten beş oğlu ve bir kızı dünyaya gelir. 1894 yılından 1931 yılına kadar öğretmenliğe devam eden şair, 37 yıllık meslek hayatında pek çok öğrenci yetiştirir. Arıkan, ayrıca 1908 yılında ek görev olarak Naip hâkimliğine tayin olur ve önce Fertek çevresindeki on köyün, bir yıl sonra yirmi köyün, daha sonra da otuz köyün hâkimlik işlerine bakar. 1912 yılında hâkimlik görevine son verilir. Şaire müstehakı ilmiyeden dolayı ayda bir altın maaş bağlanır ve 1914 yılına kadar bu maaş sürer. Şair, bu işlere ilave olarak 1924 yılında aşar memurluğu da yapar (Özmen 2009: 104-105).

3 Eylül 1940'ta vefat eden şairin mezarı Fertek kasabası Kenarmalı mevkiindedir (Özmen 2009: 105; Bakırcı 2017: 37). Ancak Refik Ahmet Sevengil, şairin ölüm yılının 1926 olduğunu söyler (Sevengil 1967: 116). Şairin mezar taşı kitabesinde şu dörtlük yazılıdır: "İrca' emriyle çektim şugl'i dünyadan eli / Ben fakire kıl şefaat ya Muhammed Ali / Eyledim halka nasihat tam otuz yedi sene / Şimdi muhtaç oldu üç İhlas'a Muhammed Ali" (Özmen 2009: 105).

Şairin şiir yazmaya ne zaman başladığı bilinmez. Onun şiir yazdığından, oğlu emekli öğretmen Kemalettin Arıkan bahsetmiştir. Mahlas olarak Muhammed Ali’yi kullanan şairin şiirlerini ilk olarak Refik Ahmet Sevengil Çağımızın Halk Şairleri (1967) adlı eserinde yayımlar. İkinci olarak Arıkan'ın şiirleri Fertekliler Yardımlaşma Derneğinin yayın organı olan Fertek Dergisi'nde yayımlanır.

Medrese tahsili görmesinden dolayı Arıkan, şiirlerini hem hece hem de aruz vezniyle yazar. Hece ile yazdığı şiirlerde beşeri aşktan, aruzlu şiirlerinde ise ilahi aşktan bahseder. Bunların dışında dünyanın geçiciliği, ahiretin ebedîliği, felekten şikâyet ve geçim sıkıntısı da şiirlerde karşımıza çıkan konular arasındadır. Divan şiirinin temel özelliklerinden olan mazmunlar Mehmet Ali Arıkan'ın şiirlerinde de sıkça kullanılır. Özellikle şiirlerinde gül ile bülbül ve pervane ile ateş arasındaki ilişkiyi işleyen mısralar oldukça yoğundur. Yine aruzlu şiirlerinde sıklıkla ayet ve hadislere tehmih yapmıştır. Bunun, özellikle onun medrese tahsili görmesinin ve müderrislik yapmasının bir sonucu olduğu söylenebilir.

Çevresinde bulunan kişiler için de şiirler yazan şairin özellikle oğlu Kemalettin ve İmamın Ahmet lakabı ile bilinen tahrirat kâtibi için yazdığı şiirleri hemşehrileri tarafından bilinir ve söylenir (Özmen 2009: 105-106).