Madde Detay

Asıl adı "Kerbelayî Kara Meşhedî Süleymanoğlu Aliyev" olan Nevberî, 1885 yılında Azerbaycan’ın şairler meskeni olarak bilinen "Şuşa" şehrinde tüccar bir ailenin çocuğu olarak doğmuştur. Türkçenin yanı sıra Arapça, Farsça ve Rusçayı iyi derecede bilen Nevberî ilköğrenimini doğduğu şehirde almıştır. Otuzlu yaşlardan sonra Bakü’ye yerleşen şair, ömrünün geriye kalan kısmını Bakü’de geçirmiş ve 1967 yılında Bakü’de vefat etmiştir.

Nevberî'nin bugüne kadar bilinen iki eseri vardır:

1. Dîvân

2. Fuzûlî Gazellerine Tahmisler

Eğitim yaşamına yönelik Nevberî, gazellerinden birinde “Öğrenimim az olsa bunda ne var ki sözlerim düzenlidir bu sözlerim aşk ehline haz, cahillere dert olur"  diyerek sınırlı bir eğitim aldığını ifade eder.

Dîvân boyunca şair, mahlasını Nevber, Nevbâr ve Nevberî biçimlerinde kullanmıştır Ancak şairin sıklıkla tercih ettiği Nevberî biçimidir. Şairin, "Nevberî" mahlasını seçmesindeki temel neden şiirlerinde mahlasıyla bütünleşerek söz meydanında yenilik oluşturmak iddiasıdır. Şiir yazma kabiliyetini meyveye benzeten şair “Ömür bahçemin ağacı meyve verdi yüküm/meyvem budur ki ismim Nevbâr oldu” derken bir makta beytinde ise mahlası hakkında “Şiirlerim tazedir cihanda kadrimi artırıp beni var etti böylece adıma Nevber dediler” ifadelerini kullanır.

Fuzûlî’yi bir üstat olarak gören şair, şiirlerinde Fuzûlî’nin izleğinde yol almaya çalışmıştır. Fuzûlî’nin gazellerine yazdığı tahmislerin yanı sıra divanındaki Fuzûlî’ye Hasr Olunmuş Bir Gazel şeklinde isimlendirdiği manzumesi ve aynı redifler üzerinden yazılmış gazellerle ve aynı anlam paralelinde söylediği beyitler (Eren 2020: 146-153) şairin Fuzûlî’ye olan hayranlığının açık göstergeleridir.

Eren, Hulusi (2020). "20. Yüzyılda Divan Edebiyatı Geleneğini Devam Ettiren Bir Şair: Nevberî ve Şiirlerinde Fuzûlî Etkisi". Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 23: 143-157.

Nağiyeva, Cennet ve Tahire Nureliyeva (2012). Fuzûlî Gazellerine Tahmisler. Bakü: Azerbaycan Milli İlimler Akademisi Mehmed Fuzûlî Adına El Yazmalar Enstitüsü.

Şehitoğlu, İhsan (2017). Nevberî Divanı. Doktora Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi.

Gazel 1

Dil şavt-ı hüsn-i yârime pervâne görsenür

Âşüfte hâli aşkda dîvâne görsenür

Mescid degül akîdeme uygun vüsûk-ı dil

Ondan şerefli âşıka mey-hâne görsenür

Dil yârdan sivâyisini imtinâ kılur

Cânâna cânı virmege merdâne görsenür

Sûret idir vücûdımı hayret seher demi

Cânân elinde zülfe degen şâne görsenür

Hâlin görende dilde hirâsım ziyâd olur

Rıdvân yüzinde gözlerime dâne görsenür

Cân titrüyor görende onu lâl olur dilim

Câdû gözün mehâbeti bu câna görsenür

Cân gelmeyüp cihâna ola derde mübtelâ

Bu imtihândı Nevberî cânâna görsenür (Nevberî Divanı, Gazel: 423)

Gazel 2

[mef'ûlü fâ'ilâtün mef'ûlü fâ'ilâtün]

Gülzârda olaydım gül-rû nigârım ile

Gül bahsini göreydim gülşende yârim ile

Pür-pîç-i tâb-ı zülfün çîn çîn töke izâra

Sünbül hacîl olaydı ol zülf-i târım ile

Mest eylüyeydi câmı gül-gûn şarâb-ı la'li

Ser-hoş olaydı bâde çeşm-i humârım ile

Gonça idüp tebessüm handân güle döneydi

Durcak kabak kabaka bu gül-izârım ile

Zülfi salaydı sâye gülşende başım üzre

Ferhunde-hâl olaydım muhkem hisârım ile

Yüz yüzde kol boyunda kâm-ı dile yeteydim

Şükr ü senâ ideydim perverdigârım ile

Nirdendi bu saâdet kim sorsa arz ideydim

Buldum bu câhı Nevber sabr u karârım ile (Nevberî Divanı, Gazel: 1387)