Madde Detay

Kaf-zâde Fâizî’ye göre Edirneli, diğer kaynaklara göre Amasyalıdır. Künhü’l-Ahbâr’ın Sâgarî maddesinde Refîkî’ye ait olduğu kaydedilen Edirne hakkında söylediği “İlâhî lutf idüp kurtar bizi bu şehr-i bâtıldan / Kişi anı ne seyr itsün geçilmez âb ile gilden” beytine bakılırsa Edirneli olduğu ihtimalinin zayıf olduğunu söyleyebiliriz. Sahn-ı Semân’da danişmend iken hattı ve inşasının güzelliğinden dolayı tahsilini yarım bırakıp kâtipliğe başladı. Yavuz ve Kanunî dönemlerinde divan kâtipliği yapan Refîkî, devlet adamlarından rağbet gören biri iken yaşlılığında gözleri zayıfladı ve tevliyetle görevlendirildi. Özellikle İskender Paşa döneminde ayan ve eşrafa yakın oldu, böylece şöhret ve itibar buldu. Kâtipliğinin yanı sıra devrinde tanınmış bir hattat olan Refîkî, 939/1533/34 senesinde Edirne’de dârülhadis tevliyetindeyken öldü. Sadece Riyâzü’ş-Şu’arâ’da yer alan 930’da öldüğü kaydı sehven olmalıdır. Mezarı Edirne’dedir. Âşık Çelebi, Kemâl Paşa-zâde’nin kazaskerlikten azlinden sonra Edirne Dârülhadisi’ne müderris olarak tayin edilince bu meşhur âlimin en yakınları arasına girdiğini, hatta Kemâl Paşa-zâde’nin İstanbul’a dönüşünden sonra bile dostluklarının devam ettiğini kaydeder. Kemâl Paşa-zâde maddesinde de meşhur şeyhülislâmın Refîkî ile olan çeşitli nüktelerine yer verir. Latîfî şairin Divan sahibi olduğunu kaydetmektedir. Tezkirelerde özellikle bir terci’-bendi çok övülmüştür. Âşık Çelebi, Şeyhî’nin Hüsrev ü Şîrîn’i, Hamdullah Hamdî’nin Yûsuf u Züleyhâ’sı, Necâtî’nin Divan’ı, Mesîhî’nin Şehrengiz’i, Deli Birader’in kıt’aları, Sâgarî’nin hezlleri ve Refîkî’nin terci’-bendine nazire yazılamayacağı konusunda devrin şairleri arasında ittifak olduğunu yazmaktadır. Edirneli Nazmî’nin Mecma’u’n-Nezâ’ir’inde 58, Pervâne Bey Mecmuası’nda 48 adet şiiri bulunması, devrinde ne kadar makbul bir şair olduğunun açık bir işaretidir.

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzemâ. Ankara: AKM Yay.

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.

Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf.

Köksal, M. Fatih (2007). “Refîkî”. Türk Dünyası Edebiyatçılar Yazarlar ve Şairler Ansiklopedisi. C. 7. Ankara: AKM Yay. 312-313.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ’ilî. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.

Müstakîm-zâde Süleymân Sa’deddîn (1928). Tuhfe-i Hattâtîn. İstanbul: Devlet Matbaası.

Pervâne Bey. Mecmû’a-i Nezâ’ir. Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat Nu. 406, vr. 8a, 21b, 97b…

“Refîkî”(1990). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 7. İstanbul: Dergâh Yay. 305.

Riyâzî. Riyâzü’ş-Şu’arâ. Süleymaniye Kütüphanesi, Es’ad Ef. Nu. 3871, vr. 55a.

Sehî (1325). Tezkire-i Sehî. İstanbul: Matbaa-i Âmidî.

Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: Kültür Bakanlığı e-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83502/beyani----tezkiretus-suara.html [erişim tarihi: 20.03.2013]

 Yaltkaya, Şerafettin ve Kilisli Rıfat Bilge (hzl.) (1971). Kâtip Çelebi, Keşf-el-Zunûn. İstanbul: MEB Yay. 

  GAZEL 

 Ey kıya bakışlu dil-ber v’ey harâmî gözlü yâr

 Eyledüñ zülfüñ gibi sabrum metâ’ın târmâr

 Mahv kıldı göz yaşı cânâ tenüm hâkin ki tâ

 Hâtıruñ âyînesine konmaya benden gubâr

 Kalmadı bir yir ki koyam başuma hecrüñde hâk

 Şöyle kim virdi cihânı garka çeşm-i eşk-bâr

 Bî-’aded cân isterem Hak’dan du’âlar eyleyüp

 Ey Mesîhâ-dem yoluñda ölmek içün bî-şumârdan du

 Düşmeyem dirseñ nazardan ey gözüm yaşı revân

 Eyleme nâ-mahreme râz-ı derûnum âşkâr

 Zerrece mihrüñ yolında aynuma gelmez eger

 Rûzgâr ey seng-dil itse tenüm hâkin gubâr

 Ey Refîkî feth olmazdı mahabbet kişveri

 Tîr-i âhum olmasa kaddüm kemânından güzâr

(Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf.)