Madde Detay

Adı Rıza’dır. Adını mahlas olarak da kullandı. H.1294/M.1878 yılında Konya’da doğdu (Ergun-Uğur 2002: 53). Öğrenimini Konya’da tamamladı. Konya’da memurluk hayatına başladı. Konya ve Seydişehir’de çeşitli memurluklarda bulundu. Tahrirat kâtipliği yaptı. Memurluk hayatının son görevi olan “Duyun-ı Umumiye Rüsumat Dairesinde Tahrirat Refik-i Evvelliği”nden emekli oldu. H.1324/M.1908 yılında Konya’da vefat etti (Yakıcı 1994: 197). 

Âşık Rıza, iyi sayılabilecek seviyede bir eğitim aldı. Şiire doğuştan yetenekli olduğu bilinen âşık, güzel şiir söyledi. Konuşurken bile kafiyeli cümleler kurdu, sözler sarf etti. Secili söyleyişlerindeki başarısını muamma oluşturma ve muamma çözmede de sürdürdü. Şiirlerinde hece vezniyle birlikte aruzu kullandı. Doğaçlama şiirler söyledi, atışmalar yaptı. Âşık tarzı Türk şiirinin bütün türlerinde şiirler söyledi ve yazdı. Özellikle koşma, destan, divan, semai, kalenderi türlerinde eser verdi. Bu şiirlerini topladığı bir divançesi bulunmaktadır (Ergun-Uğur 2002: 24).

Ergun, S. Nüzhet, M. Ferit Uğur (2002). Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı. hzl. Hüseyin Ayan. Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay.

Yakıcı, Ali (1994). “Başlangıcından 20. Yüzyıla kadar Konya’da Âşıklık Geleneği”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi/GEFAD, Bahar. 177-204.

 

Koşma

Gel gönül halinden eyleme şekva

La-yüs’el buyrulmuş hikmet-i Mevla

Deme el agniya ben bir fakirim

Beş parmak bir değil bak zir ü bâlâ

 

Habs eyle gel gönül murgunu gezdir

Devşirsin dane-i kısmeti bir bir

Kendüzin bilmeze kendüyi bildir

İnkârı lâ demiş ikrarı illâ

 

Biçare Rıza bende-i nâçiz

Aşk yolunda melûl olması caiz

Mevla’nın ihsanın şükürden âciz

Canına kâr etti cevr-i dilâra

Ergun, S. Nüzhet-M. Ferit Uğur (2002). Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı. hzl. Hüseyin Ayan. Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay. 28.

Destan

Seydî Şehri denen medhe sezadır

Gördüm bütün ehl-i irfan içinde

Bunda lemân eden nur-ı Hüdâ’dır

Bedr-i kamer şems-i rahşân içinde

 

Bâ-hususa Seyyid Harun-ı Veli

Sebeb-i ihyası feyzi münceli

Bu yolda demiştir sadıklar belî

Makbul-i zül’ata elan içinde

 

Zevk u sefa ahde vefa ehli çok

Ulüvv-i kadr imiş iştibahım yok

Bir nükteden bu bir remze atar ok

Kesb-i sürur etmek şayan içinde

 

Çevre etrafında bağçesi bağı

Müheyya bezmidir sol ile sağı

Söyle cuş eylesin Kevser ırmağı

Donanmış sünbülü reyhan içinde

 

Bâ-hususa pınarının başları

Türlü eyvan giymiş dağı taşları

Mahbub-ı münirin hilal kaşları

Sim cesed benleri gerdan içinde

 

Bâ-husus adamı insana yakın

Eğer âdem isen âdemlik takın

Kem kelam eyleme anlara sakın

Mîr-i kelamı çok insan içinde

 

Çarşı Pazar gayetle şirin

Bâ-husus meşrebi ervâha karin

Bir mübarek belde hevası şirin

Bülbülâna layık gülşan içinde

 

Vardır derununda bir çift hamamı

Ehl-i gassailin hayru’l-en’amı

Hey’et-i aslında verirse hamı

Cûş etmede âb-ı revan içinde

 

Hanedanı tatyib ederler hatır

Ehl-i diller olmaz vasfında nadir

Hem kadirşinastır ehl-i vefadır

Şâmil ola gelmiş ihsan içinde

 

Aslı evailde tertib olunmuş

Kabiliyyet bulmuş terkib olunmuş

Fahiş kelam olan tekzib olunmuş

İnzivalar bulur tuğyan içinde

 

Tavsifinde lisan aciz kalur ya

Muhtasar olsun bu kelam-ı kimya

Eylesün bir vakit ervahı ihya

Kabiliyyet bulsun mekan içinde

 

Tavil elfazımız elzem değildir

Arifler yanında pek kem değildir

Bu Rıza bîçare sersem değildir

Nakl-i yekun olsun destan içinde

Ergun, S. Nüzhet-M. Ferit Uğur (2002). Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı. hzl. Hüseyin Ayan. Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay. 27-28.

Kalenderi

Bîçâre gönül fani bu dünyaya güvenme

Cismin yay eder dehrde Anka’ya güvenme

 

Yol ister isen ahiret için menzil-i âli

Sen fırsatı fevt eyleyip igvaya güvenme

 

Her sevdiğin ahbabına bel bağlama yârim

Ahbap sanıp her gülen adaya güvenme

 

Bir sohbet-i tedbir ü tefekkür ile nutk et

Encâmı kılup cezbe-i ulaya güvenme

 

Sen gezme sakın gezme ile kâmil ararsan

Zayi ederek vaktini her caya güvenme

 

Kibr etme kamu demde Rıza eyle tevazu

Bir suret ile dildeki davaya güvenme

Ergun, S. Nüzhet-M. Ferit Uğur (2002). Konya Vilayeti Halkiyat ve Harsiyatı. hzl. Hüseyin Ayan. Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay. 26-27.