Madde Detay

Siirt’in Eruh ilçesinde doğan Bekir Sıtkı Turhan’ın mesleği sınıf öğretmenliğidir. 2006 yılında emekli olduktan sonra İstanbul’da çeşitli özel okullarda sınıf öğretmenliği yapmıştır. Hâlâ özel bir ilkokulda Türkçe temel dil becerileri mentör sınıf öğretmeni olarak görevine devam etmektedir. Aynı zamanda bu alanda kazandığı tecrübelerle çocuklar için resimlediği çizgi romanlarla da çocuk edebiyatı alanında eserler vermiştir. Çizgi romanları özellikle ilkokul çağındaki çocuklara yönelik olmakla birlikte bahsedilen yaş grubunun zihinsel, görsel ve fiziksel gelişimlerine katkı sunacak çoklu zekâ etkinlikleri de içermektedir.

Turhan, öğretmenliğinin yanında çeşitli çocuk dergilerine ve yayınlarına bulmacalar, çizgi romanlar ve çizimler hazırlamış, kitaplara resimlemeler yaparak çalışmalarını sürdürmüştür. Milliyet Kardeş, Mavikuş, Kırmızı Bisiklet, Ebesobe dergilerinde çalışmaları yayımlanmıştır.

Turhan, Çocuk Edebiyatçıları Birliği tarafından düzenlenen 23 Nisan Çocuk Edebiyatı Ödülleri’nde çizgi roman kategorisinde Uzay Gezginleri isimli kitabıyla 2003 yılında ödül almıştır. Çizer İstanbul’da yaşamaktadır.

Turhan’ın Etkinlikli Çizgi Roman Serisi (1-Maceralı Tatil, 2-Zehirli Variller, 3-Esrarengiz Mağara, 4-Göl Canavarı, 5-Kaçırılan Köpek, 6-Korsan Kitap) altı kitaptan oluşmaktadır. Çocuk kahramanlar Can, Canan, Cem ve köpekleri Patraş her kitapta farklı maceralara atılırlar. Turhan çizerliğini yaptığı bu eserlerinde, çocukların teknolojiye bağımlılıkları, cep telefonunun sağlıksız olduğu ancak yine de yerinde ve zamanında kullanılırsa insanların hayatlarını kolaylaştırdığı, pet şişelerin doğada kaybolmadığı özelinden, doğayı korumak gerektiği,ormanların insan eliyle yok edilmesinin olumsuzluğu, genetiği değiştirilmiş bitkilerin dünya üzerinde varlığı, hayvanların insanların en yakın dostları ve yardımcısı oldukları, büyüklerin öğütlerine kulak vermek gerektiği, adaletin er geç suçlulara cezasını vereceği, insanların zaman zaman kendilerinden farklı kişilerle dalga geçebildikleri ve kimseyi dışlamamak, dalga geçmemek gerektiği, gibi pek çok ileti içermektedir. Turhan, Kozmik Nuri isimli eseriyle de motosiklet kullanan maskeli bir çizgi roman süper kahramanı yaratmayı amaçlamıştır.

Çizere ait bu serinin bir diğer özelliği ise her bir kitap sonunda yer alan çoklu zekâ etkinlikleridir. Metnin anlaşılıp anlaşılmadığına yönelik hazırlanan sorularla başlayan bu etkinlikler çizgi roman kahramanlarının kişilik özelliklerinin ayırt edilmesine yönelik eşleştirme, metnin içindeki bir olayı anlamaya yönelik cümle tamamlama, basit matematik problemleri, hayvanlarda çoğalmanın ne şekilde yapıldığına dair sorular, adım adım bir şekli uygulayarak hayvan resmi yapma, kendi özelliklerini tanımaya yönelik, kişilik özelliklerinin yer aldığı tabloyu işaretleme, şifrelenmiş sözcükleri bulma, kâğıt katlayarak bir şekil yapma, uzay mekiği fırlatma videoları izleme görevi ve çeşitli bulmaca ve sudoku olmak üzere farklı alanlardan bilgi ve genel kültüre yönelik kapsamlı etkinlikler içermektedir. Bu etkinlikler her bir kitap sonunda farklı temalara göre yapılmaktadır.

Turhan çocukların hem eğlenmesini sağlayıp hem de eğitim hayatına destek olmayı hedeflediği eserlerinde son karede mutlaka bir mesaj ya da bilgi verme kaygısı güder. Aynı durum metindeki kimi iletilerin açık bir şekilde kahramanların ağzından doğrudan verilmesinde de görülmektedir. Cep telefonunun zararlarına yönelik ileti “Büyüklerimiz, cep telefonunun gelişmekte olan çocukların sağlıklarını olumsuz yönde etkilediğini söylüyorlar (MT, 26).” şeklinde sunulmuştur.

Karakter açısından bakıldığında ise kötü karakterlerin çizginin de gücüyle belirginleştirilmiş, görünüş ve davranışları, yüz ifadeleriyle bu durumları vurgulanmıştır. Dikkat edilmesi gereken bir diğer durumun ise kötü karakterlerin olayın bir bölümünde ellerinde silahlarının olması ve bu imgenin kitaplarda tekrar etmesidir. Ayrıca kötü karakterler üzerinden verilen ve dikkat çeken diğer bir ileti ise er-geç kendi çıkarları doğrultusunda davranacakları ve kendi iyilikleri için işbirliği yaptıkları arkadaşlarını mutlaka ortada bırakacaklarıdır. Yaşlı karakterler ise genelde kültür aktarıcısı, ılımlı, öğüt veren, sevecen ve güler yüzlü şekilde resmedilmiştir. Dede namaz kılar, nine ise torunlarına yemek yapar. Bu anlamda ise toplumsal cinsiyet açısından geleneksel kalıplara uygun olduğu söylenebilir. Çocuk karakterlerin arasında da erkek çocukların fazlalığı ve eserlerin genelinde de kız çocuğu ve kadın karakterlerin daha az sayıda yer aldığı görülmektedir. Buna karşın kız çocuğu karakterinin daha atik, cesur, olayları daha erken çözümleyip karar veren bir konumda yansıtıldığı ve olaylar sırasında bildiklerini savunmak için diğer karakterlerle çatışmaya girmeyi göze aldığı görülür. Hayvan karakterler de çocukların düştükleri durumlarda kilit noktalarda onların kurtulmasını sağlayan aile bireylerinden biriymiş gibi kabul gören kahramanlar olarak resmedilmiştir.

Kurguda kişi-kişi çatışması yoğunluktadır. Genelde kahramanlar bu çatışmayı birbirleriyle tartışarak çözüme ulaştırırlar. Özellikle çocuk kahramanların kendi aralarındaki anlaşmazlıkları çözmede birbirlerine kimi yerlerde öfkelendikleri ama sonunda tatlıya bağladıkları görülmektedir.

Kurguda dikkat çeken bir diğer özellik ise tesadüflerin olayların seyrini değiştirmede etkin şekilde kullanılmasıdır. Kurguların sonunda da kötüler polis ya da asker tarafından yakalanıyor.

Çizer, deyim, atasözü, kalıp söz gibi farklı söz varlığı unsurlarına yer vermiştir.”Yoluna gitmek (GM,3), ucuz atlatmak (GM, 14), ayak bağı olmak (GM, 24), rencide etmek (EM, 5), özür dilerim (EM, 6), işi başa düşmek (GC, 12), bir çuval inciri berbat etmek (GC, 24), hay aksi (KN, 19), keçinin sevmediği ot burnunun dibinde bitermiş (KK, 11)” gibi örnekler verilebilir. Öte yandan “defol (GM, 6; GC,16), pis baykuş (GM, 6), alçak adam (GM, 13), pis kirpi (GM, 19), Deli Veysi (EM, 4), şımarık ukala (EM, 4), pis köpek (GC, 16), sefil fare (GC, 24), şapşal (KK, 25), yürü git (KK, 10)” gibi sözlerin de varlığı görülmektedir.

Turhan, kültürel değerlerimizden olan Karagöz ile Hacıvat ve Nasrettin Hoca fıkralarını da çocuklara uygun şekilde çizgi roman haline getirmiştir. 92 yılında çıkardığı Nasrettin Hoca(1-2)’den sonra 96 yılında aynı isimle beş kitaplık bir seri daha yayımlanmıştır. Nasrettin Hoca (1-2) kitabında her sayfada bir fıkra yer alacak şekilde beş karede anlatılmıştır. Nasrettin Hoca’nın nüktedan kişiliği de bu kısa öykülerde yerini almıştır.

Kitap ciltlemeleri ve boyutları çocukların yaş seviyesine uygundur. Resimlemeler sayfaya dört ila yedi kare arasında konumlandırılmıştır. Bizim Sokak isimli kitabında çizer anlatacaklarını bir yada en fazla iki kare kullanarak anlatmaya çalışmıştır. Çocuk karakterler kusursuz hatlarla değil, kilolu oluşları, yüzlerinde sivilce oluşlarıyla birbirlerinden de farklı şekillerde yer bulmuşlardır. Çizgilerin de yardımıyla karakterler duygu durumlarıyla yansıtılmış, yazıların azlığı ve görsel olarak çocukların dünyalarına hitap etmeleri türün avantajlarındandır. Bütün cümleler büyük harflerle yazılmıştır ve kurallı cümle şeklinde düzenlenmiştir.