Madde Detay

Bursa’da doğdu. Doğum tarihi bilinmemektedir. Asıl adı Şâh Alî’dir. Şâh Alî Ulvî Çelebi olarak tanındı. II. Murâd ve Fâtih Sultân Mehmed devri şairlerindendir. Sehî Bey (Kut 1978: 195), “Ulûm-ı zâhirî tahsîline iştigâl gösterüp çok ma’ârife kâdir” olduğunu söylese de öğrenimini nerede yaptığına dair bir bilgi bulunmamaktadır. Sultân II. Murâd zamanında İstanbul’a geldi. İstanbul’da edebiyat ve şiir meclislerine katıldı. II. Murâd ve Fâtih Sultân Mehmed’e kasideler sundu. Fâtih’e sunduğu kasidelerle padişahın ihsanına mazhar oldu. Yaşlanınca Bursa’ya döndü. Burada kaside yazmaya devam etti. Yazdıklarını İstanbul’a gönderdi. Kaynaklarda vefatı hakkında bir bilgi yoktur. Ulvî’nin eserleri şunlardır:

1. Heft Peyker: Latîfî (Canım 2000: 389), şairin Nizâmî’den tercüme ettiği Heft Peyker’den söz etmişse de Gibb (1999: 538), kendi kütüphanesindeki nüshadan hareketle mesnevînin Aşkî’ye ait olduğunu ileri sürmüştür. Kut (1973: 128), eser üzerine yaptığı çalışmada eldeki metni Aşkî’nin yazdığını belirlemiştir.

2. Risâle-i Gül ü Bülbül: Ulvî’nin bu ismi taşıyan bir eser yazdığına sadece Latîfî (Canım 2000: 398) değinmiştir.

3. Dîvân: Eserin varlığından yalnızca Bursalı Mehmed Tâhir (2000: 304) söz etmiştir.

Ulvî’nin Mecmû’atü’n-Nezâ’ir (Canpolat 1995)’de beş şiiri yer almaktadır. Şairin Dîvân’ını “gayr-ı matbû” (makbul/güzel değil) bulan Sehî Bey (Kut 1978: 196), şiirlerinden tasavvuf kokusu geldiğini belirtmiştir. Latîfî (Canım 2000: 399)’ye göreyse eskilerin tarzını sürdüren bir söyleyişi vardır.

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmânî. C. 5. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ. Ankara: AKM Yay.

Canpolat, Musata (hzl.) (1995). Ömer bin Mezîd, Mecmû’atü’n-Nezâ’ir. Ankara: TDK Yay.

Gibb, E. J. Wilkinson (1999). Osmanlı Şiir Tarihi (A History of Ottoman Poetry) C. I-II. çev. A. Çavuşoğlu. Ankara: Akçağ Yay. 

İpekten, Halûk, M. İsen, R. Toparlı, N. Okçu, T. Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.

Köksal, M. Fatih (2007). “Ulvî”. Türk Dünyası Ortak Edebiyatı, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 8. Ankara: AKM Yay. 406.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2000) Bursalı Mehmed Tâhir, Osmânlı Müellifleri. C. II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî . C. II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kut, Günay (1973). “Aşkî ve Heft-Peyker Çevirisi”. TDAY Belleten 1972. http://www.tdk.gov.tr/images/css/TDA/1972/1972_7_G_Kut(Alpay).pdf [erişim tarihi: 29.06.2014]. 127-151.

Kut, Günay (hzl.) (1978). Heşt-Behişt, The Tezkire by Sehî Beg. ed. Ş. Tekin, G. Alpay Tekin. Harvard: Harvard Üniversitesi Yay.

Levend, Agâh Sırrı (1953). “Fatih Devrinde Türk Dili ve Edebiyatı”. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi: Fatih Sultan Mehmet Sayısı II (20): 495-505. http://www.tdk.gov.tr/images/css/TDD/1953s20/1953s20_05_A_S_LEVEND.pdf [erişim tarihi: 28.06.2014].

Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10733,metinpdf.pdf?0 [erişim tarihi 20.06.2014].

Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2009). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10739,tsmetinbpdf.pdf?0 [erişim tarihi: 20.06.2014].

Şemsettin Sâmî (1996). Kâmûsu’l-A’lâm. C. 4. Ankara: Kaşgar Neşriyat.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1998). C. 8. “Ulvî Şah Ali”. İstanbul: Dergâh Yay. 459.

Nazîre-i Ulvî

Cân ki gussan çekmedi âlemde dil-şâd olmasun

Dil ki vîrânı degül ışkunun âbâd olmasun

Şâd olup her k’olmasa âzâde zülfün bendesi

Tâ ebed bend-i gamundan hîç âzâd olmasun

Her ki derdin ışkunun cân u gönülden çekmeye

Ömri geçsün zulmile feryâdına dâd olmasun

Gamzenün kîşine kurbân olmayan her bî-edeb

Lâyık-ı kurbân degül feryâdı feryâd olmasun

Ol ki gussan yolına şâd olup itmese sefer

Gamdan özge râh-ı ışkunda dahı zâd olmasun

Yüz suyın dökdüm irem diyü ayagun tozına

Oduna her kim yanar lutf it işi bâd olmasun

Hoş imâret itdi Ulvî gönli şehrini gamun

Gönlümün şehrinde andan özge bünyâd olmasun

(Canpolat, Musata (1995). Ömer bin Mezîd, Mecmû’atü’n-Nezâ’ir. Ankara: TDK Yay. 199-200.)