ZEFİL NECMİ (KÜÇÜK ÂŞIK), Mehmet

(d. 1870 / ö. 1933)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1870’te, bugün Tokat’a eskiden Zile’ye bağlı bulunan Artova ilçesinin Tuzla köyünde dünyaya gelmiştir. Okuyup yazması olmayan ümmi bir halk âşığıdır. Asıl adı Mehmet’tir. Baba adı Recep, anne adı Şerife’dir. Çok yoksul bir yaşam sürmüş, Maşat köyünün sığırcılığını yaparak geçimini sağlamıştır. Uzun yıllar Zile’nin Maşatova köylerinde dolaşıp mahalli âşık olarak ün kazanmıştır. Zefil Necmi mahlasını kullanan âşığa halk, boyunun kısa oluşundan dolayı Küçük Âşık adını yakıştırmış ve çevrede bu adla da tanınmıştır. Zefil yöre ağzında sefil anlamında kullanılmaktadır. 1933 yılında Tokat’ın Fecirgen köyünde vefat etmiştir.

Ümmi olmasına karşın tasavvufi bilgilere hakimdir. Doğaçlama söylediği şiirlerinde: "Âşık olan kelamından bellolur/ Hayır işi şerre yazmaz âşıklar/ Mürşit meydanında pişer hallolur/ Nefs-i emareye uymaz âşıklar" biçiminde üstün söyleyiş gücü görülmektedir. Çok iyi saz çalıp cemlerde zakirlik yapmıştır. Kimi şiirlerinin: "Zefil Necmi dünya bana dar oldu/ Masiva elinden işim zor oldu/ Feryad ü figanım ah ü zar oldu/ Saz oldu vücudum tel ne ilazım" gibi felsefi boyutunun ön planda oluşu dikkat çekmektedir. Pek çok şiirinin duvazimamlar biçiminde oluşu, Bektaşi kültürünü çok iyi bildiğini göstermektedir. Yoksul bir kişi olduğu ve zor bir yaşam sürdüğü: "Bir dem yaya oldum bir dem atlandım/ Bir dem zehirlendim bir dem tatlandım/ Dünyanın her cefasına katlandım/ Çile tekmil olup biteneş kadar" biçimindeki yöresel söyleyişlerle yüklü deyişinde görüldüğü gibi sanatına da yansımıştır.

Kaynakça

Yardımcı, Mehmet, Hayrettin İvgin (1988). Zileli Âşık Zefil Necmi. Ankara: Özen Mat.

Yardımcı, Mehmet (2004). 16. Yüzyıldan Günümüze İz Bırakan Zileli Şairler. Zile: Zile Belediyesi Kültür Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET YARDIMCI
Yayın Tarihi: 04.06.2018
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1YUSUF, Yusuf Karakaşd. 15.02.1946 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Turgay Gönençd. 10 Mart 1939 - ö. 9 Şubat 2019Doğum YeriGörüntüle
3GERÇEK/LÜTFİ/SEFİL GERÇEK, Lütfi Gerçekd. 1924 - ö. 1997Doğum YeriGörüntüle
4GİRYÂNÎ, Süleyman İbn-i İbrahimd. 1861/1870? - ö. 1915/1920?Doğum YılıGörüntüle
5KENAN, Kenan Büyükaksoyd. 1869-1870 - ö. 07.07.1950Doğum YılıGörüntüle
6Fatih Kerimid. 30 Mart 1870 - ö. 27 Eylül 1937Doğum YılıGörüntüle
7MAHŞAH HANIMd. 1864 - ö. 25.03.1933Ölüm YılıGörüntüle
8Galiesgar Kamald. 6 Ocak 1879 - ö. 19 Haziran 1933Ölüm YılıGörüntüle
9Aliasgar Kemald. 25 Aralık 1878 - ö. 16 Haziran 1933Ölüm YılıGörüntüle
10ZÜLBİYE KUTLUd. 1950 - ö. ?MeslekGörüntüle
11SÜLEYMAN, Süleyman Sağcıd. 1927 - ö. 1986MeslekGörüntüle
12UMMANÎ, Kurşun Saraçd. 1933 - ö. 1984MeslekGörüntüle
13İSMAİL, İsmail Cevizcid. 1954 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14KAYA YALÇINERd. 1901 - ö. 1978Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15TÜRABÎ, Türabî Kayad. 1955 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Mehmet Seydad. 15 Ağustos 1919 - ö. 13 Temmuz 1986Madde AdıGörüntüle
17TAĞI VELİYEVd. 1888 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18KARAd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle