ZEFİL NECMİ (KÜÇÜK ÂŞIK), Mehmet

(d. 1870 / ö. 1933)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1870’te, bugün Tokat’a eskiden Zile’ye bağlı bulunan Artova ilçesinin Tuzla köyünde dünyaya gelmiştir. Okuyup yazması olmayan ümmi bir halk âşığıdır. Asıl adı Mehmet’tir. Baba adı Recep, anne adı Şerife’dir. Çok yoksul bir yaşam sürmüş, Maşat köyünün sığırcılığını yaparak geçimini sağlamıştır. Uzun yıllar Zile’nin Maşatova köylerinde dolaşıp mahalli âşık olarak ün kazanmıştır. Zefil Necmi mahlasını kullanan âşığa halk, boyunun kısa oluşundan dolayı Küçük Âşık adını yakıştırmış ve çevrede bu adla da tanınmıştır. Zefil yöre ağzında sefil anlamında kullanılmaktadır. 1933 yılında Tokat’ın Fecirgen köyünde vefat etmiştir.

Ümmi olmasına karşın tasavvufi bilgilere hakimdir. Doğaçlama söylediği şiirlerinde: "Âşık olan kelamından bellolur/ Hayır işi şerre yazmaz âşıklar/ Mürşit meydanında pişer hallolur/ Nefs-i emareye uymaz âşıklar" biçiminde üstün söyleyiş gücü görülmektedir. Çok iyi saz çalıp cemlerde zakirlik yapmıştır. Kimi şiirlerinin: "Zefil Necmi dünya bana dar oldu/ Masiva elinden işim zor oldu/ Feryad ü figanım ah ü zar oldu/ Saz oldu vücudum tel ne ilazım" gibi felsefi boyutunun ön planda oluşu dikkat çekmektedir. Pek çok şiirinin duvazimamlar biçiminde oluşu, Bektaşi kültürünü çok iyi bildiğini göstermektedir. Yoksul bir kişi olduğu ve zor bir yaşam sürdüğü: "Bir dem yaya oldum bir dem atlandım/ Bir dem zehirlendim bir dem tatlandım/ Dünyanın her cefasına katlandım/ Çile tekmil olup biteneş kadar" biçimindeki yöresel söyleyişlerle yüklü deyişinde görüldüğü gibi sanatına da yansımıştır.

Kaynakça

Yardımcı, Mehmet, Hayrettin İvgin (1988). Zileli Âşık Zefil Necmi. Ankara: Özen Mat.

Yardımcı, Mehmet (2004). 16. Yüzyıldan Günümüze İz Bırakan Zileli Şairler. Zile: Zile Belediyesi Kültür Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET YARDIMCI
Yayın Tarihi: 04.06.2018
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1RİF'AT, Zilelid. 1870 - ö. 1915Doğum YeriGörüntüle
2SEFİL TURABÎ, Musa Eyüp Bozdemird. 1951 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3OTMAN/OTMAN BABA/FAKİR OTMAN, Hüseyin Gündoğdud. 1924 - ö. 30.09.2011Doğum YeriGörüntüle
4TEVFİKd. 1870 - ö. 1914Doğum YılıGörüntüle
5AĞCAKIZ, Ağcakız Kerbelayı Dadaşkızı İmanovad. 1870-80 - ö. 1974Doğum YılıGörüntüle
6RE'FET BEY, Bereketoğlud. 1870 - ö. 1918Doğum YılıGörüntüle
7MAHŞAH HANIMd. 1864 - ö. 25.03.1933Ölüm YılıGörüntüle
8Galiesgar Kamald. 6 Ocak 1879 - ö. 19 Haziran 1933Ölüm YılıGörüntüle
9Abdürehim Esedoğlu Hakverdiyevd. 4 Mayıs 1870 - ö. 12 Aralık 1933Ölüm YılıGörüntüle
10ZEKİYE SELAMd. 1934 - ö. ?MeslekGörüntüle
11ŞEYH ANA (ŞIHANA) AHMEDd. 1819-1820 - ö. 1901-1902MeslekGörüntüle
12NAZİF, Nazif Aktaşd. 06.02.1964 - ö. ?MeslekGörüntüle
13(ÇAYHANLI) CUMALİ EFE, Cumali Efed. 1950 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14DURAN, Duran Doğand. 01.07.1940 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15GÖNÜLLÜ COŞKUN, Coşkun Gönüllüd. 24.04.1955 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ŞİRRETÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17FİRARİd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18ÇAVUŞ/ÖMER ÇAVUŞ, Ömer Sarıkayad. 1900 - ö. 1991Madde AdıGörüntüle