AĞCAKIZ, Ağcakız Kerbelayı Dadaşkızı İmanova

(d. 1870-80 / ö. 1974)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Azeri)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Azerbaycan sahası kadın âşıklarından olan Ağcakız 1870-1880’li yıllarda şimdiki Neftçala bölgesinin Hacımanlı köyünde doğmuştur. Asıl adı Ağcakız Kerbelayı Dadaşkızı İmanova olan âşık Ağcakız mahlasını kullanmıştır (Ceferzade 2005: 134; Namazov 2004: 39). Aslen Şirvanlı olan Ağcakız'ın ailesi19. yüzyılın ortalarında Şamahı’da meydana gelen büyük deprem nedeniyle Netfçala’ya göç etmiştir. Ağcakız on dört yaşındayken evlenmiştir. İyi bir el becerisine sahip olup halılar, rengârenk çoraplar ve süs eşyaları dokuduğu bilinmektedir. 19. yüzyılın sonlarında, tahminen ve yüz yıla yakın ömür sürüp 1974 yılında köyünde vefat etmiştir (Ceferzade 1991: 134-165).

Âşık halk arasında bayatı, koşma ve geraylıları ile tanınmıştır. Söylediği şiirler hâlen dillerde yaşatılmaktadır (Ceferzade 2005: 134). Kaynaklarda “Kocanın”, “Alaçık” redifli koşmaları ve “Koyun”, “Döndüm”, “Bendi”, “Gelin” (Ceferzade 1991: 163-167) redifli bayatıları kayıtlıdır. Şiirlerinden Ağcakız’ın ömrünün göçebe hayvancılıkla geçtiği, çadırlarda yaşadığı ve zor günler geçirdiği anlaşılmaktadır. Âşık, “Kocanın” ve “Alaçık” koşmalarında hayatını açıkça ifade eder (Namazov 2004: 39-40). Özellikle “Alaçık” redifli koşması dikkat çekicidir. Dört bentlik olan bu koşmasında, ömrü çadırlarda geçen göçebe kadının yaşamını tüm gerçekliğiyle tasvir eder. Bu duyguyu sadece bu hayatı yaşayıp derinden hissedebilen bir sanatkâr başarılı bir şekilde verebilir (Ceferzade 1991: 165). Ağcakız’ı bu yönüyle usta bir söz sanatkârı olarak tanımlamak mümkündür. “Koyun” redifli bayatısında âşık, yaşadığı göçebe hayatın izlerini yansıtmasının yanı sıra çektiği dertten dolayı adının “gözüyaşlı” olarak anılmasını isteyerek zorlu yaşamına vurgu yapar. “Döndüm” redifli bayatısında hasret teması, “Gelin” redifli bayatısında ise evlilikle ilgili nasihati göze çarpar. Açık ve sade bir dille söylediği şiirlerinde hecenin 7, 8 ve 11’li kalıplarını kullanmıştır.

Kaynakça

Ceferzade, Ezize (hzl.) (1991). Azerbaycanın Aşık ve Şair Kadınları. Bakı: Gençlik.

Ceferzade, Ezize (hzl.) (2005). Azerbaycan Kadın Şairleri Antologiyası. Bakı: Avrasiya Press.

Namazov, Qara (2004). Aşıklar. Bakü: Seda Neşriyyatı.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. TUĞBA BAYRAKDARLAR
Yayın Tarihi: 30.12.2017
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1BAHTUNÎ, Bahattin Çetind. 1958 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2KULU, Bayramov Kulu (Bayramoğlu)d. ? - ö. 1968Doğum YeriGörüntüle
3MAZLUMÎ, Ali Ballıktaşd. 01.04.1956 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4BAHTUNÎ, Bahattin Çetind. 1958 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5KULU, Bayramov Kulu (Bayramoğlu)d. ? - ö. 1968Doğum YılıGörüntüle
6MAZLUMÎ, Ali Ballıktaşd. 01.04.1956 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7BAHTUNÎ, Bahattin Çetind. 1958 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8KULU, Bayramov Kulu (Bayramoğlu)d. ? - ö. 1968Ölüm YılıGörüntüle
9MAZLUMÎ, Ali Ballıktaşd. 01.04.1956 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10BAHTUNÎ, Bahattin Çetind. 1958 - ö. ?MeslekGörüntüle
11KULU, Bayramov Kulu (Bayramoğlu)d. ? - ö. 1968MeslekGörüntüle
12MAZLUMÎ, Ali Ballıktaşd. 01.04.1956 - ö. ?MeslekGörüntüle
13BAHTUNÎ, Bahattin Çetind. 1958 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14KULU, Bayramov Kulu (Bayramoğlu)d. ? - ö. 1968Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15MAZLUMÎ, Ali Ballıktaşd. 01.04.1956 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16BAHTUNÎ, Bahattin Çetind. 1958 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17KULU, Bayramov Kulu (Bayramoğlu)d. ? - ö. 1968Madde AdıGörüntüle
18MAZLUMÎ, Ali Ballıktaşd. 01.04.1956 - ö. ?Madde AdıGörüntüle