ANDELÎBÎ, Bülbül Hasan

(d. -/16.yy - ö. -/16.yy)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Kastamonu'da doğdu. Dönemin kaynaklarında hayatı hakkında sınırlı bilgiler bulunmaktadır. Doğum ve ölüm tarihleri bilinmemekle birlikte 16. yüzyılda yaşadığı anlaşılmaktadır. Asıl adı Hasan’dır. Hayatının önemli bölümünü İstanbul’da geçirdi. Sultan II. Mehmed tarafından himaye gördüğü kaynaklarda belirtilmektedir. Gelibolulu Âlî, Şehzade Mahmud (1475-1506)’un mâdihlerinden olduğunu söyler. Âşık Çelebi’nin Andelîbî’nin şair Sebzî ile Kanûnî Sultan Süleyman (1494-1566)’ın Beykoz’da avlanması sırasında başlarından geçen bir olayı anlatması şairin Kanûnî döneminde de yaşadığını göstermektedir. Bütün bu bilgilerden hareketle Andelîbî’nin oldukça uzun yaşadığı söylenebilir.

           Zayıf, hafif sakallı biri idi. Islıkla bülbülü taklit edebildiği ve güzel sesi sebebiyle “Bülbül Hasan” diye anılmış yine bu mahareti sebebiyle Andelîbî mahlasını almıştır. Sesinin Davut kadar güzel olduğu konusunda bütün kaynaklar hem fikirdir. İstanbul’da din görevlisi olarak çalışmış, meslektaşları arasında güzel sesle Kur’an okuyuşuyla şöhrete kavuşmuştur. Ses ve ıslıkla bülbülü taklit etmeyi alışkanlık hâline getirdiğinden kendisine çevresi tarafından “Bülbül Hasan” lakabı takılmıştır. Divan şiiriyle de ilgilenmiş olup şiirlerinde “bülbül” anlamına gelen “Andelîbî” mahlasını kullanmıştır. Güzel sesiyle okuduğu şiirler dinleyicilerin kalplerine huzur verirken aynı zamanda bulunduğu meclisleri de coşturmuştur. Andelîbî’nin ormanlık, koruluk ve bahçelik olan Beşiktaş sırtlarında Dâvûdî sesiyle söylediği şarkıları dinleyenlerin mest olduğu, bülbüllerin seslerini kestiği, güllerin yanık sesle dinledikleri nağmelerle hayat bulduğu kaynaklarda abartılarak anlatılmaktadır. Şairin şiirleri teknik olarak çok başarılı bulunmamaktadır. Yaşadığı dönemde bir divan tertip etmemiştir. Şiirlerinden örnekler başta Pervane Bey Mecmuası olmak üzere dönemin şiir mecmualarında yer almaktadır. Şiirlerinin konularını gündelik yaşamdan alan şair, aynı zamanda iyi bir gözlemcidir. Yaşadığı topluma eleştirel bakış açısıyla ayna tutmaya çalışmış, görebildiği sorunları, düzensizlikleri şiirlerinde ironik bir üslupla ele almıştır. Bir iş için evkafa başvurusunun rüşvet vermediği gerekçesiyle sonuçsuz kalması üzerine Latîfî’nin naklettiği aşağıdaki beyit, şairin sosyal sorunlara yaklaşımını ortaya koymaktadır:

Eline zer alıp varsan efendi gel buyur derler

Eger dest-i tehî varsan efendiyi uyur derler

 

Kaynakça

“Andelîbî”. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C.1. İstanbul: Dergâh Yay. 138.

“Andelîbî”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C.1. Ankara: AKM Yay. 398.

Ergun, Sadettin Nüzhet (yty). Türk Şairleri. C.2. İstanbul.

Gelibolulu Mustafa Âli (1861). Künhü’l-Ahbâr. C.5. İstanbul: yy.

İsen, Mustafa (hzl.) (1990). Latifi Tezkiresi. Ankara: KB Yay. 

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i NâilîDîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C.II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kutlu, Şemsettin (1958). Eski Türk Hayatı. Ankara: Varlık Yay. 

Kutluk, İbrahim (hzl) (1989). Kınalızade Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şuara. C.2. Ankara: TTK Yay.

Latîfî. (1314). Tezkire-i Latifi. İstanbul: İkdam Matbaası. 

Mehmed Süreyya (1311). Sicill-i Osmanî. C.3. İstanbul: Matbaa-i Amire.

Yazar, İlyas (2005). “Kastamonulu Divan Edebiyatı Şairleri”. II. Kastamonu Kültür Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Kastamonu Valiliği Yay. 

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ İLYAS YAZAR
Yayın Tarihi: 02.10.2014
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Kıt'a

Halka gibi iki gözü kapıda

Her gelenden begim âmed umar

 Etegi altına bakar gelenin

Her kişiyi sanır ki vasla sunar

 Tuhfesiyle gelen olur manzûr

Tuhfesizden veli gözünü yumar

 Lânet etti resûl mürteşiye

Lânet ana ki anı kabûl eyler

(İsen, Mustafa (hzl.) (1990). Latifi Tezkiresi. Ankara: KB Yay. 114.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Rıfat Ilgazd. 7 Mayıs 1911 - ö. 7 Temmuz 1993Doğum YeriGörüntüle
2Oğuz Atayd. 12 Ekim 1934 - ö. 13 Aralık 1977Doğum YeriGörüntüle
3Vefa Taşdelend. 25 Eylül 1966 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Rıfat Ilgazd. 7 Mayıs 1911 - ö. 7 Temmuz 1993Doğum YılıGörüntüle
5Oğuz Atayd. 12 Ekim 1934 - ö. 13 Aralık 1977Doğum YılıGörüntüle
6Vefa Taşdelend. 25 Eylül 1966 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Rıfat Ilgazd. 7 Mayıs 1911 - ö. 7 Temmuz 1993Ölüm YılıGörüntüle
8Oğuz Atayd. 12 Ekim 1934 - ö. 13 Aralık 1977Ölüm YılıGörüntüle
9Vefa Taşdelend. 25 Eylül 1966 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10Rıfat Ilgazd. 7 Mayıs 1911 - ö. 7 Temmuz 1993MeslekGörüntüle
11Oğuz Atayd. 12 Ekim 1934 - ö. 13 Aralık 1977MeslekGörüntüle
12Vefa Taşdelend. 25 Eylül 1966 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Rıfat Ilgazd. 7 Mayıs 1911 - ö. 7 Temmuz 1993Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Oğuz Atayd. 12 Ekim 1934 - ö. 13 Aralık 1977Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Vefa Taşdelend. 25 Eylül 1966 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Rıfat Ilgazd. 7 Mayıs 1911 - ö. 7 Temmuz 1993Madde AdıGörüntüle
17Oğuz Atayd. 12 Ekim 1934 - ö. 13 Aralık 1977Madde AdıGörüntüle
18Vefa Taşdelend. 25 Eylül 1966 - ö. ?Madde AdıGörüntüle