Madde Detay
ARŞÎ/ÇÂKÎ, Mahmud Çelebi
(d. ?/? - ö. 978/1570)
divan şairi, danişment
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Yenipazarlıdır. Asıl adı Mahmud olan şairin Sicill-i Osmanî’de ismi Mehmed olarak zikredilmiştir (Akbayar 1996: 325). Müverrih Arşî sanıyla tanındı. Önce Çâkî, sonra Arşî mahlasını kullandı ve bu durumu aşağıdaki beyitle dile getirdi;
Gulgul-ı şi’r-i men be-‘arş resîd
Zân sebeb şud tahallusem ‘Arşî (Sungurhan 2009: 49)
Hünerzâde’nin İstanbul’da danişmentliğini yaptı. Kaynaklar şairin gazel ve tarihlerinin çok başarılı ve güzel olduğunu belirtmektedir. 964 senesinde Kızıl Ahmedli’den Sultân Süleymân’a vezîr olan Mustafa Paşa için şu tarihi söyledi;
Kılıcun gibi cevherdâr u sâfî vü murassa’dur
Bu târîhümle feth itsem ‘aceb mi mülk-i ‘irfânı
Hemân hakkâ ki heb ‘âlemde şevket sana gelmişdür
Şehâ elhamdü’lillâh Rûmun oldun mîr-i mîrânı (Sungurhan 2009: 50-51)
Hayatı hakkında ayrıntılı bilgi bulunmayan şair, veba hastalığı sebebiyle 978/1570 tarihinde vefat etti. İstanbul’da medfundur (Akbayar 1996: 325, Sâmî 1311: 3142).
Kaynakça
Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
İpekten, Halûk, Mustafa
İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu ve Turgut Karabey (1988). Tezkirelere
Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.
Kayabaşı, Bekir (1997). Kaf-zâde Fâ’izî’nin Zübdetü’l Eşâr’ı. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.
Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Aşık Çelebi, Meşâirü'ş-Şuarâ. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.
Kurnaz,
Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman,
Tuhfe-i Nâilî- Dîvân
Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.
Riyâzî. Riyazu'ş-şuarâ. Millet Ktp. Ali Emiri Ef. 1346. 91.
Solmaz, Süleyman (hzl.)(2005). Ahdî ve Gülşen-i Şuarâsı. Ankara: AKM Yay.
Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü'ş-Şuarâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-215416/h/giris.pdf [erişim tarihi: 12.03.2014]
Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-219121/h/girishc.pdf [erişim tarihi 12.03.2014]
Şemseddin Sâmî (1311). Kâmûsü’l-A’lâm. C. 4. İstanbul.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: ARAŞ. GÖR. ŞERİFE ÖRDEKYayın Tarihi: 03.04.2014Güncelleme Tarihi: 05.12.2020Eserlerinden Örnekler
Kıyâm itmez misin benden yana mazlûmunum gâyet
Hudâ bu zulmi sormaz mı kıyâmet yok mı sultânum
Gedâsın saltanatdur vuslatum haddün degül dirsen
Gedâlar pâdşâh olmaz mı himmet yok mı sultânum
(Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü'ş-Şuarâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-215416/h/giris.pdf [erişim tarihi: 12.03.2014]. 50,51.)
Hayâlî’nin Vefatına Yazdığı Tarih
Hayâlî kim gazel-i sıyt sadâsın
Tamâmet nüh kıbâb-ı çarha saldı
Çeküp şimşîr-i şi’r-i âbdârın
Hezârân pehlevân-ı nazmı çaldı
Bu meydân içre sultân-ı cihândan
Semend-i tab’ ile öndüller aldı
Yumup göz sâhil-i hestîden âhir
‘Adem bahrine mâhî-vâr taldı
Didüm ‘Arşî işidüp ana târîh
Sözi dilde Hayâlî gözde kaldı
(Solmaz, Süleyman (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şuarâsı. Ankara: AKM Yay. 227.)
Ramazânzâde Mehemmed Çelebi’ye Yazdığı Tarih
Ki ashâb-ı safâ cem’ oldı gâhî ehl-i gevherler
Bu târîh oldı çünkim ittifâkı cümleye mülhem
Umûr-ı şer’i vü kânûni câmi’ hâkim-i küldür
Nişânî oldı zât-ı pâk ile bir fâ’ik-i ‘âlem
(Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Aşık Çelebi, Meşâirü'ş-Şuarâ. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay. 1065-1066.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 03.04.2014Güncelleme Tarihi: 05.12.2020Eserlerinden Örnekler
Kıyâm itmez misin benden yana mazlûmunum gâyet
Hudâ bu zulmi sormaz mı kıyâmet yok mı sultânum
Gedâsın saltanatdur vuslatum haddün degül dirsen
Gedâlar pâdşâh olmaz mı himmet yok mı sultânum
(Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü'ş-Şuarâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-215416/h/giris.pdf [erişim tarihi: 12.03.2014]. 50,51.)
Hayâlî’nin Vefatına Yazdığı Tarih
Hayâlî kim gazel-i sıyt sadâsın
Tamâmet nüh kıbâb-ı çarha saldı
Çeküp şimşîr-i şi’r-i âbdârın
Hezârân pehlevân-ı nazmı çaldı
Bu meydân içre sultân-ı cihândan
Semend-i tab’ ile öndüller aldı
Yumup göz sâhil-i hestîden âhir
‘Adem bahrine mâhî-vâr taldı
Didüm ‘Arşî işidüp ana târîh
Sözi dilde Hayâlî gözde kaldı
(Solmaz, Süleyman (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şuarâsı. Ankara: AKM Yay. 227.)
Ramazânzâde Mehemmed Çelebi’ye Yazdığı Tarih
Ki ashâb-ı safâ cem’ oldı gâhî ehl-i gevherler
Bu târîh oldı çünkim ittifâkı cümleye mülhem
Umûr-ı şer’i vü kânûni câmi’ hâkim-i küldür
Nişânî oldı zât-ı pâk ile bir fâ’ik-i ‘âlem
(Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Aşık Çelebi, Meşâirü'ş-Şuarâ. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay. 1065-1066.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020Eserlerinden Örnekler
Kıyâm itmez misin benden yana mazlûmunum gâyet
Hudâ bu zulmi sormaz mı kıyâmet yok mı sultânum
Gedâsın saltanatdur vuslatum haddün degül dirsen
Gedâlar pâdşâh olmaz mı himmet yok mı sultânum
(Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü'ş-Şuarâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-215416/h/giris.pdf [erişim tarihi: 12.03.2014]. 50,51.)
Hayâlî’nin Vefatına Yazdığı Tarih
Hayâlî kim gazel-i sıyt sadâsın
Tamâmet nüh kıbâb-ı çarha saldı
Çeküp şimşîr-i şi’r-i âbdârın
Hezârân pehlevân-ı nazmı çaldı
Bu meydân içre sultân-ı cihândan
Semend-i tab’ ile öndüller aldı
Yumup göz sâhil-i hestîden âhir
‘Adem bahrine mâhî-vâr taldı
Didüm ‘Arşî işidüp ana târîh
Sözi dilde Hayâlî gözde kaldı
(Solmaz, Süleyman (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şuarâsı. Ankara: AKM Yay. 227.)
Ramazânzâde Mehemmed Çelebi’ye Yazdığı Tarih
Ki ashâb-ı safâ cem’ oldı gâhî ehl-i gevherler
Bu târîh oldı çünkim ittifâkı cümleye mülhem
Umûr-ı şer’i vü kânûni câmi’ hâkim-i küldür
Nişânî oldı zât-ı pâk ile bir fâ’ik-i ‘âlem
(Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Aşık Çelebi, Meşâirü'ş-Şuarâ. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay. 1065-1066.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Kıyâm itmez misin benden yana mazlûmunum gâyet
Hudâ bu zulmi sormaz mı kıyâmet yok mı sultânum
Gedâsın saltanatdur vuslatum haddün degül dirsen
Gedâlar pâdşâh olmaz mı himmet yok mı sultânum
(Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü'ş-Şuarâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-215416/h/giris.pdf [erişim tarihi: 12.03.2014]. 50,51.)
Hayâlî’nin Vefatına Yazdığı Tarih
Hayâlî kim gazel-i sıyt sadâsın
Tamâmet nüh kıbâb-ı çarha saldı
Çeküp şimşîr-i şi’r-i âbdârın
Hezârân pehlevân-ı nazmı çaldı
Bu meydân içre sultân-ı cihândan
Semend-i tab’ ile öndüller aldı
Yumup göz sâhil-i hestîden âhir
‘Adem bahrine mâhî-vâr taldı
Didüm ‘Arşî işidüp ana târîh
Sözi dilde Hayâlî gözde kaldı
(Solmaz, Süleyman (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şuarâsı. Ankara: AKM Yay. 227.)
Ramazânzâde Mehemmed Çelebi’ye Yazdığı Tarih
Ki ashâb-ı safâ cem’ oldı gâhî ehl-i gevherler
Bu târîh oldı çünkim ittifâkı cümleye mülhem
Umûr-ı şer’i vü kânûni câmi’ hâkim-i küldür
Nişânî oldı zât-ı pâk ile bir fâ’ik-i ‘âlem
(Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Aşık Çelebi, Meşâirü'ş-Şuarâ. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay. 1065-1066.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | HULÛSÎ, Hulûsî Efendi | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | VÂLÎ | d. 1571/72 - ö. 1598/99 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | GURBÎ, Ahmed | d. 1698-99 - ö. 1769-70 ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | HULÛSÎ, Hulûsî Efendi | d. ? - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | VÂLÎ | d. 1571/72 - ö. 1598/99 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | GURBÎ, Ahmed | d. 1698-99 - ö. 1769-70 ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | HULÛSÎ, Hulûsî Efendi | d. ? - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | VÂLÎ | d. 1571/72 - ö. 1598/99 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | GURBÎ, Ahmed | d. 1698-99 - ö. 1769-70 ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | HULÛSÎ, Hulûsî Efendi | d. ? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | VÂLÎ | d. 1571/72 - ö. 1598/99 | Meslek | Görüntüle |
12 | GURBÎ, Ahmed | d. 1698-99 - ö. 1769-70 ? | Meslek | Görüntüle |
13 | HULÛSÎ, Hulûsî Efendi | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | VÂLÎ | d. 1571/72 - ö. 1598/99 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | GURBÎ, Ahmed | d. 1698-99 - ö. 1769-70 ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | HULÛSÎ, Hulûsî Efendi | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | VÂLÎ | d. 1571/72 - ö. 1598/99 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | GURBÎ, Ahmed | d. 1698-99 - ö. 1769-70 ? | Madde Adı | Görüntüle |