Madde Detay
Ülkü Ayvaz
(d. 5 Mayıs 1955 / ö. 23 Nisan 2016)
Tiyatrocu, Dramaturg, Hikayeci
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Bayburt'ta doğdu. Zehra ile Asım Ayvaz’ın oğludur. Ortaöğrenimini İstanbul’da Davutpaşa Lisesi'nde tamamladı. DTCF Tiyatro Kürsüsü’nden 1980 yılında mezun oldu. 1979-1992 yılları arasında İstanbul Eczacı Odası'nda Basın ve Sanat Danışmanlığı görevinde bulundu
1992’de HBB televizyonunda kitap tanıtımları yaptı. 1993 yılında Devlet Tiyatrolarında sahne uzmanı (dramaturg) görevinde bulundu. Tiyatro-TV Yazarları Derneği, Pen Yazarlar Derneği, Devlet Tiyatroları Opera ve Balesi Vakfı üyeliklerinde bulundu. Sezer Ateş ile evli ve bir çocuk babası olan Ayvaz, 23 Nisan 2016’da vefat etti.
Gösteri, Tobav Sanat, Sanata Emeği Çağdaş Eleştiri, Metis Çeviri(öykü), Varlık, Türkiye Yazıları, Eğitim Mücadelesi dergilerinde; Cumhuriyet, Hürriyet ve Yeni Yüzyıl gazetelerinde hikaye ve yazıları (denem, eleştiri ve inceleme) yayımlandı.
Lise yıllarında oyunlarda rol aldı. Ödül kazandı. İlk oyunu olan "Leylim Leylim"i Tiyatro1974 dergisinde yayımladı. Oyun aynı yıl sahne kondu. Daha çok kısa oyunlar yazdı. Ankara ve İstanbul radyolarında 36 radyo oyunu yayımlanmıştır. TRT için 'Çocuklarla Başbaşa' ve 'Gençlerle Başbaşa' programlarına dramalar yazdı. Sinemanın eserlerinden radyoya uyarlamalar yaptı. Papatya (1989), Gümüş Saçlı, Altın Gözlü (2003) ile Çekmece Komedisi (2002) adlı radyo oyunlarıyla TRT Ödülü’nü üç kez aldı.
Oyunları Ankara, İstanbul, Bursa, İzmir, Trabzon, Antalya Devlet Tiyatroları ile özel tiyatrolar ve Makedonya, Rusya, Almanya'da sahnelendi.
Vali-i Vilayet Hademe-i Devlet adlı oyununu tarihî bir kişilik olan ve Kuyucak'ta çıkan isyanın lideri Atçalı Kel Mehmet'in hikayesini anlattı. Kel Mehmet zulme karşı isyanından sonra valiliğe oturur, oyunun ismi de olan bir mühür yaptırır.
Öyküleri ve oyunlarında genel olarak günlük yaşamı ve sıradan insanı konu aldı. Eserlerinde sıradan insanlar duygularıyla, arayışlarıyla ve düşünceleriyle canlıdır. Bazı öykülerinde ve Bağlanma, Geriye Bakma, Yeniden Yaratma ve Troya’yı Özlüyorum oyunlarında oğul/küçük oğul odağında üç kuşak üzerinden aile içinde benlik kurulumunu ve yabancılaşma sorununu işledi (Ünlü 2005). Bu eserlerde aile içi ilişkileri özellikle anne oğul ilişkisini ele aldı. Böylelikle aile bireylerini farklı kimlik ve ruhsal yapılarda resmetti.
Toplumsal cinsiyet temalı Adsız Oyun'da güçlü kadın imgesi dikkat çekicidir. Öyküleri kısa ve küçük öykü yapısındadır. Eserlerinde kişilerinin özelliklerine uygun bir şekilde günlük konuşma dili ve kısa cümle yapısı hakimdir. Bazı eserlerinde dil ile oynamaları dikkati çeker (Aytaç 1991).
Daha çok alegorik metinler kuran Ayvaz yer yer masal ve masalsı unsurlardan faydalandı. Ayrıca eserlerinde Bergson’un zaman anlayışı ve Jung’un bilinç dışına ilişkin görüşleri etkili olmuştur. Oyunlarında ve öykülerinde zaman ve mekanı parçalayan atlamalarla gelişen bir biçim dikkati çekmektedir. Özellikle oyunları kronolojik bir zamanda ve belirli bir uzamda geçmez. Kısırlaştırıcı bir düzen olarak gördüğü serim, düğüm, çözüm düzeni içinde bir olay örgüsü sunmaz. Ayrıca oyunlarında gerçeğe uygun bir dekor yoktur. Zaman ve uzam bilincin akışı gibi dağınıktır; dağınıklık geçmişin ve geleceğin içine aktığı şimdide toparlanır. Bu nedenle öykülerinde geçmiş yaşam önemli bir yer tutar. Zamanın akışı ırmak ve su sembolleriye karşılanır (Ünlü 2005). Bu eserlerinde yer yer bilinç akışı anlatım tekniği olarak belirir. Çoğu eserinde ironi, biçimin bir gereği olarak yer alır.
Çocuk oyunları değerlerin yitimi ve doğanın korunması gibi belli bir tema etrafında kuruludur.
Kaynakça
Aytaç, Gürsel, (10 Şubat 2000). İşlerin Yolunda Gitmesine Engel Olan Kim (Ülkü Ayvaz'ın Öykücülüğü Üzerine), Çağdaş Eleştiri, Cilt.2 , Sayı.12, s..28 - 29
Andaç, Feridun, (10 Şubat 2000). “Zamanı Kendi Üzerine Katlayan Yazar”, Cumhuriyet Kitap, sayı 521
Aytaç, Gürsel, (10 Şubat 2000). “Ülkü Ayvaz’ın Öyküleri”, Cumhuriyet Kitap, sayı 521
Aytaç, Gürsel, (1995). Edebiyat Yazıları III, Ankara, Gündoğan Yayınları
Aytaç, Gürsel, (1991). Edebiyat Yazıları II, Ankara, Gündoğan Yayınları
Necatigil, Behçet, (2016). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, İstanbul, YKY
Kurdakul, Şükran, (1999). Şairler ve Yazarlar Sözlüğü, İstanbul: İnkılap Yayınevi
Nutku, Hülya, (21 Eylül 2000). Ülkü Ayvaz’ın Çocuk Oyunu Yazarlığındaki Yeri, Cumhuriyet Kitap, s. 553
Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi, 2010, Cilt 1, İstanbul, YKY
Ünlü, Aslıhan, (2005). Yeniden Kurulan Geçmiş: Ülkü Ayvaz'ın Oyunları Üzerine Bir İnceleme, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 20
Ünlü, Aslıhan, (2005). Ülkü Ayvaz Oyunlarıyla Göçerken, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 20
Şener, Sevda, (10 Şubat 2000). Zengin Düş Gücü, Cumhuriyet Kitap
Şener, Sevda, (1986). Yeniden Yaratma (Ülkü Ayvaz'ın Aynı İsimli Tiyatro Eseri Üzerine), Hürriyet Gösteri, Sayı 62, s. 34 - 35
Çatalbaş, Rabia, (2005). 1986-2000 Yılları Arası Konusunu Türk Tarihinden Alan Tiyatrolar, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi
Pruşkovska, İrina, (2014). Türk Çağdaş Tiyatrosunda Toplumsal Cinsiyet Eğilimleri ve Güçlü Kadın Kimlikleri, Dede Korkut Dergisi, 6, s. 66-70
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SERDAR ODACIYayın Tarihi: 07.10.2019Güncelleme Tarihi: 19.12.2020
Yayın Tarihi: 07.10.2019Güncelleme Tarihi: 19.12.2020
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Yeniden Yaratma | Cem Yayınevi / İstanbul | 1984 | Tiyatro |
Şahane Lunapark | İlgi Kültür, Sanat ve Yayıncılık / Ankara | 1984 | Tiyatro |
Okullar Ve Tiyatrolar İçin Seçilmiş Çocuk Oyunları | İlgi Kültür, Sanat ve Yayıncılık / Ankara | 1984 | Tiyatro |
İşlerin Yolunda Gitmesine Engel Olan Kim? | Cem Yayınevi / İstanbul | 1984 | Hikâye |
Gri Oğullar | Cem Yayınevi / İstanbul | 1985 | Hikâye |
Duvardan Gelen Sesler | Cem Yayınevi / İstanbul | 1986 | İnceleme |
Yaşasın Gökkuşağı | TBMM Basımevi / Ankara | 1987 | Tiyatro |
Vali-i Vilayet/Hademe-i Devlet | Cem Yayınevi / İstanbul | 1987 | Tiyatro |
Teneke Şövalyeler | Cem Yayınevi / İstanbul | 1990 | Tiyatro |
Olaylar Ve Kahramanlar | Cem Yayınevi / İstanbul | 1991 | Hikâye |
Nihavent Longa | Gerçek Sanat / İstanbul | 1993 | Tiyatro |
Troya'yı Özlüyorum | Yapıkredi Yayınları / İstanbul | 1993 | Tiyatro |
Papatya (6 oyun) | Engin Yayınevi / İstanbul | 1993 | Tiyatro |
Toplu Oyunları 1 | Mitos Boyut / İstanbul | 1995 | Tiyatro |
Külhanbeyi Operası | Mitos Boyut / İstanbul | 1997 | Tiyatro |
Toplu Oyunları 2 | Mitos Boyut / İstanbul | 1999 | Tiyatro |
Geriye Bakma, Bağlanma | Mitos Boyut / İstanbul | 1999 | Tiyatro |
Evim, Güzel Evim | Engin Yayıncılık / İstanbul | 2000 | Tiyatro |
Mavi Yıldız | Engin Yayıncılık / İstanbul | 2002 | Tiyatro |
Gümüş Saçlı, Altın Gözlü | Cem Yayınevi / İstanbul | 2004 | Tiyatro |
Domates İle Gözlük | Cem Yayınevi / İstanbul | 2008 | Tiyatro |
Karagöz ile Hacivat : şarkılı danslı çocuk oyunu | Cem Yayınevi / İstanbul | 2008 | Diğer |
Yatalak Kraliçe | Gürer / İstanbul | 2009 | Hikâye |
Fare ile Müzik | Cem Yayınevi / İstanbul | 2011 | Tiyatro |
Radyo Oyunları | Mitos Boyut / İstanbul | 2012 | Tiyatro |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | EMÂNÎ, Muhammed Beg | d. 1538 - ö. 1607 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | CELÂLÎ, Ahmed | d. 1850 - ö. 1915 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | KUL BURHAN/ BURHANÎ/BURHAN, Hüseyin Tatar | d. 1899 - ö. 1957 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | CAHİT CAN | d. 10.04.1955 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Fatma Bahar Gökfiliz | d. 7 Ocak 1955 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Reha Bilgen | d. 1955 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Ahmet Oktay | d. 21 Ocak 1933 - ö. 03 Mart 2016 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Çetin Öner | d. 25 Mart 1943 - ö. 14 Eylül 2016 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Mehmet Müfit | d. 25 Kasım 1952 - ö. 20 Kasım 2016 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Metin Kaçan | d. 15 Kasım 1961 - ö. 06 Ocak .2013 | Meslek | Görüntüle |
11 | Şükrü Bilgiç | d. 05 Kasım 1947 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | K., Tarık Dursun | d. 26 Mayıs 1931 - ö. 11 Ağustos 2015 | Meslek | Görüntüle |
13 | Ayşe Karabat | d. 1970 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Azmi Güleç | d. 1924 - ö. 21 Şubat 1979 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Onur Caymaz | d. 18 Ekim 1977 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Adnan Büyükbaş | d. 24 Haziran 1963 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | Ülkü Ovat | d. 1962 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Ülkü Tamer | d. 20 Şubat 1937 - ö. 01 Nisan 2018 | Madde Adı | Görüntüle |