Madde Detay
BAHŞÎ
(d. ?/? - ö. ?/1523)
âşık
(Âşık / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Bahşî'nin hayatı hakkında kaynaklarda çok fazla bilgi bulunmamaktadır. Fahat eldeki tek şiirinden hareketle bazı tahminlerde bulunulabilir. 5 dörtlükten oluşan destanına / türküsüne bakılırsa Yavuz Sultan Selim (1512-1517)’in Mısır Seferine (1517) katılmış bir ordu şairidir. Şiirin 8'li hece ölçüsüyle olması Fuad Köprülü’ye göre âşığın eskiliğini göstermektedir (Köprülü 2004: 57). Bunun yanında daha çok Türkmen sahasında âşık karşılığı olarak kullanılan bahşı kelimesinin âşığa ad veya mahlas olarak verilmesi de onun eskiliğinin bir delili olarak düşünülebilir. Türkistan Türkleri (Kazakistan, Uygur, Afganistan) arasında Bahşî kelimesi “kâtip”, “şair” anlamlarına da gelmektedir. Onun eğitimi hakkında bilgi vermek güçse de, dörtlüklerden hareketle az çok bir tahsil yapmış olduğu söylenebilir. Bahşî’nin doğum tarihindeki bilinmezlik, ölüm tarihi ve yeri için de geçerlidir.
Bahşî’nin ‘eser’ ölçütünde bir çalışması yoktur. Bahşî’ye ait olan şiir, Fuad Köprülü tarafından 13 Nisan 1330 /1914 tarihinde İkdam Gazetesi’nde yayımlanmıştır. Şiirde çeşitli yer (Mısır, Hoy, Filistin, Kaf Dağı, Kırım, Horasan) ve şahıs adlarının (Sultan Selim, Yusuf, İlyas-Hızır) geçmesi dikkati çekmektedir.
Bahşî’nin edebî kişiliği hakkında bilgi verebilecek sayıda şiiri yoktur. Hece vezniyle yazılan /söylenen bir şiirinden hareketle, yukarıda da belirtildiği gibi Yavuz Sultan Selim döneminde orduda bulunmuş bir şair olduğu tahmin edilmektedir. Berü, eydür, irgür vb. kavramlardan hareketle şiir Eski Anadolu Türkçesinin dil özelliklerini korumakta olup, duru, anlaşılır bir üslupla söylenmiştir /yazılmıştır. Bahşî, şiirde söz sanatlarını ustalıkla kullanmıştır. Ayrıca Bahşî tarafından sofu, Yusuf, Mehdi, İlyas Hızır kavramlarının kulanılmasına bakılırsa tasavvufî konulara da yabancı değildir.
Kaynakça
Alptekin, Ali Berat-Saim Sakaoğlu (2006). Türk Saz Şiiri Antolojisi (14-21. Yüzyıllar). Ankara: Akçağ Yay.
Arısoy, M. Sunullah (1985). Türk Halk Şiiri Antolojis. İstanbul: Bilgi Yay.
Boratav, Pertev Naili-Halil Vedat Fıratlı (1943). İzahlı Halk Şiiri Antolojisi. Ankara: Maarif Matbaası.
Çelik, Ali (2008). Türk Halk Şiiri Antolojisi. İstanbul: Timaş Yay.
Kabaklı, Ahmet (2006). Âşık Edebiyatı. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yay.
Köprülü, Fuad (2004). Saz Şairleri I-V. Ankara: Akçağ Yay.
Püsküllüoğlu, Ali (1975). Türk Halk Şiiri Antolojisi. Ankara: Bilgi Yay.
Sakaoğlu, Saim (1989). “Türk Saz Şiiri”. Türk Dili (445-450) Ocak-Haziran: 116-117.
Sever, Mustafa (2003). Türk Halk Şiiri. Ankara: Kurmay Yayın Dağıtım.
Yener, Cemil (1973). Türk Halk Edebiyatı Antolojisi. İstanbul: Bateş Yay.
“Bahşî” (1977). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi / Devirler / İsimler / Eserler / Terimler. C. 1. İstanbul: Dergâh Yay. 297.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: PROF. DR. ALİ BERAT ALPTEKİNYayın Tarihi: 22.06.2013Güncelleme Tarihi: 05.12.2020Eserlerinden Örnekler
Destan
Sultan Selim cülûsunda
Sâlâ dedi de yürüdü
Gidelim Mısır’a doğru
Yola dedi de yürüdü
Şamlu çıkup kaçar köyden
Sofu beru bakmaz Hoy’dan
Merd var ise işte meydan
Gele dedi de yürüdü
Nesne yoğimiş aslında
Halife dikmiş yerinde
N’arar Yusuf’un şehrinde
Köle dedi de yürüdü
Almak gerek Kûh-ı Kaf’ı
Kırım var mı ala dahi
Horasan’da ise Şâh’ı
Bula dedi de yürüdü
Bahşî eydür Mehdî budur
Yücemize irgör Kâdir
Kılaguzsa İlyas Hızır
Yola dedi de yürüdü
Köprülü, Fuad (2004). Saz Şairleri I-V. Ankara: Akçağ Yay. 105.
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 22.06.2013Güncelleme Tarihi: 05.12.2020Eserlerinden Örnekler
Destan
Sultan Selim cülûsunda
Sâlâ dedi de yürüdü
Gidelim Mısır’a doğru
Yola dedi de yürüdü
Şamlu çıkup kaçar köyden
Sofu beru bakmaz Hoy’dan
Merd var ise işte meydan
Gele dedi de yürüdü
Nesne yoğimiş aslında
Halife dikmiş yerinde
N’arar Yusuf’un şehrinde
Köle dedi de yürüdü
Almak gerek Kûh-ı Kaf’ı
Kırım var mı ala dahi
Horasan’da ise Şâh’ı
Bula dedi de yürüdü
Bahşî eydür Mehdî budur
Yücemize irgör Kâdir
Kılaguzsa İlyas Hızır
Yola dedi de yürüdü
Köprülü, Fuad (2004). Saz Şairleri I-V. Ankara: Akçağ Yay. 105.
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020Eserlerinden Örnekler
Destan
Sultan Selim cülûsunda
Sâlâ dedi de yürüdü
Gidelim Mısır’a doğru
Yola dedi de yürüdü
Şamlu çıkup kaçar köyden
Sofu beru bakmaz Hoy’dan
Merd var ise işte meydan
Gele dedi de yürüdü
Nesne yoğimiş aslında
Halife dikmiş yerinde
N’arar Yusuf’un şehrinde
Köle dedi de yürüdü
Almak gerek Kûh-ı Kaf’ı
Kırım var mı ala dahi
Horasan’da ise Şâh’ı
Bula dedi de yürüdü
Bahşî eydür Mehdî budur
Yücemize irgör Kâdir
Kılaguzsa İlyas Hızır
Yola dedi de yürüdü
Köprülü, Fuad (2004). Saz Şairleri I-V. Ankara: Akçağ Yay. 105.
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Destan
Sultan Selim cülûsunda
Sâlâ dedi de yürüdü
Gidelim Mısır’a doğru
Yola dedi de yürüdü
Şamlu çıkup kaçar köyden
Sofu beru bakmaz Hoy’dan
Merd var ise işte meydan
Gele dedi de yürüdü
Nesne yoğimiş aslında
Halife dikmiş yerinde
N’arar Yusuf’un şehrinde
Köle dedi de yürüdü
Almak gerek Kûh-ı Kaf’ı
Kırım var mı ala dahi
Horasan’da ise Şâh’ı
Bula dedi de yürüdü
Bahşî eydür Mehdî budur
Yücemize irgör Kâdir
Kılaguzsa İlyas Hızır
Yola dedi de yürüdü
Köprülü, Fuad (2004). Saz Şairleri I-V. Ankara: Akçağ Yay. 105.
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Sami Baydar | d. 26 Eylül 1962 - ö. 29 Ekim 2012 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | HÜSÂMÎ, Gümüşlüoğlu Şeyh Abdurrahman Hüsâmî Çelebi | d. 1387 ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | ÂSIM, Yeğen-zâde İbrahim Âsım Bey | d. ? - ö. 1838-39 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Sami Baydar | d. 26 Eylül 1962 - ö. 29 Ekim 2012 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | HÜSÂMÎ, Gümüşlüoğlu Şeyh Abdurrahman Hüsâmî Çelebi | d. 1387 ? - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | ÂSIM, Yeğen-zâde İbrahim Âsım Bey | d. ? - ö. 1838-39 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Sami Baydar | d. 26 Eylül 1962 - ö. 29 Ekim 2012 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | HÜSÂMÎ, Gümüşlüoğlu Şeyh Abdurrahman Hüsâmî Çelebi | d. 1387 ? - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | ÂSIM, Yeğen-zâde İbrahim Âsım Bey | d. ? - ö. 1838-39 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Sami Baydar | d. 26 Eylül 1962 - ö. 29 Ekim 2012 | Meslek | Görüntüle |
11 | HÜSÂMÎ, Gümüşlüoğlu Şeyh Abdurrahman Hüsâmî Çelebi | d. 1387 ? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | ÂSIM, Yeğen-zâde İbrahim Âsım Bey | d. ? - ö. 1838-39 | Meslek | Görüntüle |
13 | Sami Baydar | d. 26 Eylül 1962 - ö. 29 Ekim 2012 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | HÜSÂMÎ, Gümüşlüoğlu Şeyh Abdurrahman Hüsâmî Çelebi | d. 1387 ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | ÂSIM, Yeğen-zâde İbrahim Âsım Bey | d. ? - ö. 1838-39 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Sami Baydar | d. 26 Eylül 1962 - ö. 29 Ekim 2012 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | HÜSÂMÎ, Gümüşlüoğlu Şeyh Abdurrahman Hüsâmî Çelebi | d. 1387 ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | ÂSIM, Yeğen-zâde İbrahim Âsım Bey | d. ? - ö. 1838-39 | Madde Adı | Görüntüle |