BAHŞÎ

(d. ?/? - ö. ?/1523)
âşık
(Âşık / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Bahşî'nin hayatı hakkında kaynaklarda çok fazla bilgi bulunmamaktadır. Fahat eldeki tek şiirinden hareketle bazı tahminlerde bulunulabilir. 5 dörtlükten oluşan destanına / türküsüne bakılırsa Yavuz Sultan Selim (1512-1517)’in Mısır Seferine (1517) katılmış bir ordu şairidir. Şiirin 8'li hece ölçüsüyle olması Fuad Köprülü’ye göre âşığın eskiliğini göstermektedir (Köprülü 2004: 57). Bunun yanında daha çok Türkmen sahasında âşık karşılığı olarak kullanılan bahşı kelimesinin âşığa ad veya mahlas olarak verilmesi de onun eskiliğinin bir delili olarak düşünülebilir. Türkistan Türkleri (Kazakistan, Uygur, Afganistan) arasında Bahşî kelimesi “kâtip”, “şair” anlamlarına da gelmektedir. Onun eğitimi hakkında bilgi vermek güçse de, dörtlüklerden hareketle az çok bir tahsil yapmış olduğu söylenebilir. Bahşî’nin doğum tarihindeki bilinmezlik, ölüm tarihi ve yeri için de geçerlidir.

 Bahşî’nin ‘eser’ ölçütünde bir çalışması yoktur. Bahşî’ye ait olan şiir, Fuad Köprülü tarafından 13 Nisan 1330 /1914 tarihinde İkdam Gazetesi’nde yayımlanmıştır. Şiirde çeşitli yer (Mısır, Hoy, Filistin, Kaf Dağı, Kırım, Horasan) ve şahıs adlarının (Sultan Selim, Yusuf, İlyas-Hızır) geçmesi dikkati çekmektedir.

Bahşî’nin edebî kişiliği hakkında bilgi verebilecek sayıda şiiri yoktur. Hece vezniyle yazılan /söylenen bir şiirinden hareketle, yukarıda da belirtildiği gibi Yavuz Sultan Selim döneminde orduda bulunmuş bir şair olduğu tahmin edilmektedir. Berü, eydür, irgür vb. kavramlardan hareketle şiir Eski Anadolu Türkçesinin dil özelliklerini korumakta olup, duru, anlaşılır bir üslupla söylenmiştir /yazılmıştır. Bahşî, şiirde söz sanatlarını ustalıkla kullanmıştır. Ayrıca Bahşî tarafından sofu, Yusuf, Mehdi, İlyas Hızır kavramlarının kulanılmasına bakılırsa tasavvufî konulara da yabancı değildir.

Kaynakça

Alptekin, Ali Berat-Saim Sakaoğlu (2006). Türk Saz Şiiri Antolojisi (14-21. Yüzyıllar). Ankara: Akçağ Yay.

Arısoy, M. Sunullah (1985). Türk Halk Şiiri Antolojis. İstanbul: Bilgi Yay.

Boratav, Pertev Naili-Halil Vedat Fıratlı (1943). İzahlı Halk Şiiri Antolojisi. Ankara: Maarif Matbaası.

Çelik, Ali (2008). Türk Halk Şiiri Antolojisi. İstanbul: Timaş Yay.

Kabaklı, Ahmet (2006). Âşık Edebiyatı. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yay.

Köprülü, Fuad (2004). Saz Şairleri I-V. Ankara: Akçağ Yay.

Püsküllüoğlu, Ali (1975). Türk Halk Şiiri Antolojisi. Ankara: Bilgi Yay.

Sakaoğlu, Saim (1989). “Türk Saz Şiiri”. Türk Dili (445-450) Ocak-Haziran: 116-117.

Sever, Mustafa (2003). Türk Halk Şiiri. Ankara: Kurmay Yayın Dağıtım.

Yener, Cemil (1973). Türk Halk Edebiyatı Antolojisi. İstanbul: Bateş Yay.

“Bahşî” (1977). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi / Devirler / İsimler / Eserler / Terimler. C. 1. İstanbul: Dergâh Yay. 297.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. ALİ BERAT ALPTEKİN
Yayın Tarihi: 22.06.2013
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Destan

Sultan Selim cülûsunda

Sâlâ dedi de yürüdü

Gidelim Mısır’a doğru

Yola dedi de yürüdü

 

Şamlu çıkup kaçar köyden

Sofu beru bakmaz Hoy’dan

Merd var ise işte meydan

Gele dedi de yürüdü

 

Nesne yoğimiş aslında

Halife dikmiş yerinde

N’arar Yusuf’un şehrinde

Köle dedi de yürüdü

 

Almak gerek Kûh-ı Kaf’ı

Kırım var mı ala dahi

Horasan’da ise Şâh’ı

Bula dedi de yürüdü

 

Bahşî eydür Mehdî budur

Yücemize irgör Kâdir

Kılaguzsa İlyas Hızır

Yola dedi de yürüdü

 Köprülü, Fuad (2004). Saz Şairleri I-V. Ankara: Akçağ Yay. 105.


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1HACI ÂLÎ EFENDİ, Âlî b. Halîld. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2ÂSIM, Yeğen-zâde İbrahim Âsım Beyd. ? - ö. 1838-39Doğum YeriGörüntüle
3HÂTİFÎ, Hâtifî Çelebid. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4HACI ÂLÎ EFENDİ, Âlî b. Halîld. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5ÂSIM, Yeğen-zâde İbrahim Âsım Beyd. ? - ö. 1838-39Doğum YılıGörüntüle
6HÂTİFÎ, Hâtifî Çelebid. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7HACI ÂLÎ EFENDİ, Âlî b. Halîld. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8ÂSIM, Yeğen-zâde İbrahim Âsım Beyd. ? - ö. 1838-39Ölüm YılıGörüntüle
9HÂTİFÎ, Hâtifî Çelebid. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10HACI ÂLÎ EFENDİ, Âlî b. Halîld. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
11ÂSIM, Yeğen-zâde İbrahim Âsım Beyd. ? - ö. 1838-39MeslekGörüntüle
12HÂTİFÎ, Hâtifî Çelebid. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
13HACI ÂLÎ EFENDİ, Âlî b. Halîld. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14ÂSIM, Yeğen-zâde İbrahim Âsım Beyd. ? - ö. 1838-39Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15HÂTİFÎ, Hâtifî Çelebid. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16HACI ÂLÎ EFENDİ, Âlî b. Halîld. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17ÂSIM, Yeğen-zâde İbrahim Âsım Beyd. ? - ö. 1838-39Madde AdıGörüntüle
18HÂTİFÎ, Hâtifî Çelebid. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle