Madde Detay
Yahya Benekay
(d. 1925 / ö. 22 Mart 1997)
Şair, Yazar, Senarist, Müfettiş
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Fethiye Hanım ile esnaf Süleyman Benekay'ın oğlu olarak 1925 yılında Köstence'de (Romanya) doğdu. 1935'te ailesiyle birlikte Türkiye'ye göçmen olarak geldi. Eskişehir Ortaokulu (1944) ve Kütahya Lisesi'ni bitirdikten (1947) sonra Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nden mezun oldu (1951). Eskişehir Defterdarlığı'nda şeflik (1952), Gümrük ve Tekel Bakanlığı'nda müfettişlik görevlerinde (1956) bulundu. Film senaryoları kaleme aldı. Güneydoğu Yollarında adlı röportajı ile 1962 yılı Türk Dil Kurumu Röportaj Ödülü'nü kazandı. Evli ve bir çocuk babasıydı.
Mülkiyede öğrenci iken Ankara Halkevi'nde ve Behçet Kemal Çağlar'ın evinde düzenlediği edebiyat toplantılara katılan Yahya Benekay'ın ilk şiirleri Çınaraltı (1941-1948) ve Şadırvan (1949) dergilerinde çıkar. (Tonga 2016: 270) Şiir, inceleme ve Anadolu insanını konu alan ve bazıları bugün için kaynak niteliği kazanmış olan röportajları 1954'ten itibaren Hisar, Mülkiye, Varlık, Türk Düşüncesi, Türk Dili, Ilgaz, Defne, Çağrı, Akşam, Hayat gibi dergi ve gazetelerde yayımlanır. 1950-1980 yılları Hisar dergisi etrafında oluşan edebiyat topluluğu içinde yer alır. Hisar dergisinin birinci döneminde şiirleri daha fazla yayımlanırken; ikinci döneminde dergide daha çok düzyazılarıyla yer alır. Benekay'ın Hisar dergisinde toplam on dokuz şiiri ve on altı düzyazısı yayımlanır. Öztürk Emiroğlu, Benekay'ın Hisar'ın kurucularından olmasına rağmen adı pek öne çıkmayan biri olduğunu belirtir (Emiroğlu 2015: 185).
Benekay'ın hece ölçüsüyle ve serbest tarzda kaleme aldığı şiirlerinde hüznün ve romantizmin egemen olduğu görülür. Gültekin Sâmanoğlu, Benekay'ın yer yer realist şiirlerinin olduğunu ancak "ekseriya hakikaten romantizmin erişilmez ufuklarına doğru yol al" dığını belirtir (Sâmanoğlu 1952: 12).
Şiirlerini kitaplaştırmayan Yahya Benekay, gezi yazısı ve röportaj türlerinde kaleme aldığı eserlerle ön plana çıkar. Benekay, Yahya Peygamber (1965), Veysel Karani (1965), Yiğit Kanı (1966), Utanç Kapıları (1967), Namus Fedaisi (1969), Müthiş Türk (1970), Görünce Kurşunlayın (1971), Mavi Boncuk Lassi (1971), İlk Evliya Kadın: Rabia (1973) gibi pek çok sinema filminin senaryosunu kaleme almıştır.
Kaynakça
Emiroğlu, Öztürk (2015). "Hisar Topluluğu". Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı (Ed. Âlim Gür; Ertan Engin). Ankara: Akçağ Yay. s. 173-202.
İmzasız (1971). "Mülkiyeli Bir Sanatçı (Yahya Benekay)". Mülkiye. C. 3. S. 24. s. 25.
Necatigil, Behçet (1999). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. Baskı). İstanbul: Varlık Yay. s. 83.
Sâmanoğlu, Gültekin (Mayıs 1952). "Hisar'dan Portreler: Yahya Benekay". Hisar. S. 25. s.12.
Sarar, İsmail Ali (1997). "Şair Yahya Benekay da Öldü". Türk Dili. C. 1997/ II. S. 547. s. 84-85.
Tonga, Necati (2016). Cumhuriyet Döneminde Bir Edebî Muhit Olarak Ankara 1923-1980. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yalçın, Murat (Ed., 2010). Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi (3. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yay. s. 206-207.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. NECATİ TONGAYayın Tarihi: 31.05.2018Güncelleme Tarihi: 19.12.2020
Yayın Tarihi: 31.05.2018Güncelleme Tarihi: 19.12.2020
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Yaşayan Mevlid-i Şerif | Doğan Kardeş Yay. / İstanbul | 1964 | Derleme |
Hacı Bayram Veli | Hüsnütabiat Matbaası / İstanbul | 1966 | İnceleme |
İlk Hacı, İlk Kurban: Veysel Karanî; Hacı Bayram-ı Veli | Hüsnütabiat Matbaası / İstanbul | 1966 | İnceleme |
Ölümle Oyun | Varlık Yay. / İstanbul | 1967 | Çeviri |
Yaşayan Alevilik : Kızılbaşlar Arasında | Varlık Yay. / İstanbul | 1967 | Röportaj |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Kemal Haşim Karpat | d. 15 Şubat 1923 - ö. 20 Şubat 2019 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | KAZAK ABDAL, Ahmed | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Refik Özdek | d. 1 Eylül 1928 - ö. 28 Ağustos 1995 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Avni Öztüre | d. 19 Eylül 1925 - ö. 18 Ağustos 1992 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Kemal Kandaş | d. 1925 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | RAHMANÎ/KURÇENLİ RAHMENİ, Abdullah Aslan | d. 1925 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | DEDENOĞLU, Dilaver Dede | d. 1936 - ö. 1997 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | KUL ABDULLAH, Abdullah Köse | d. 1892 - ö. 1997 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Rakım Çalapala | d. 1909 - ö. 12 Şubat 1997 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Tahir Musa Ceylan | d. 1956 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | Coşkun Büktel | d. 1950 - ö. 2018 | Meslek | Görüntüle |
12 | Mehemmetimin Obulkasimov | d. 7 Nisan 1943 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | Habib Bektaş | d. 01 Mart 1951 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Kemal Sayar | d. 26 Mayıs 1966 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Türkan Ateş | d. 1939 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | ZA’ÎF, Yahyâ, Hâcî Mustafâoğlu | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | YAHYÂ, Yahya Dede Efendi | d. ? - ö. 1688 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | AHMED YAHYA Yahya/Ahmed/Mahdûm, Debbağ-zâde Ahmed Yahya Efendi b. Şeyhülislâm Debbağ-zâde Mehmed Efendi b. Debbağ Şeyh Mahmud Efendi b. Ahmed Efendi | d. 3 Ocak 1676 - ö. 17 Aralık 1700 | Madde Adı | Görüntüle |