LİSÂNÎ, Yahya Çelebi

(d. ?/? - ö. 1018/1609)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul’da doğdu. Hayatı hakkında eldeki bilgiler sınırlıdır. Asıl adı Yahya’dır. Öğrenimini yarıda bırakarak Dîvân-ı Sultânî’de önce kâtip, daha sonra defter emini ve defterdar oldu. 1018/1609 yılında İstanbul’da öldü (Riyâzî, vr. 93b, Kaf-zâde Fâ’izî, vr. 160b). Mezarı Edirnekapı dışındadır. “Lisânî’nin makâmı cennet olsun” mısraı ölümüne tarih olarak düşürülmüştür. Sicill-i Osmânî’de ölüm tarihi 1081/1670-71 gösterilse (Akbayar 1998: 902) de M. Nâil Tuman, bu tarihin yanlış olduğunu belirtir (Kurnaz 2001: 880).

Ahdî’nin Gülşen-i Şu’arâ adlı tezkiresinde Adanalı ve asıl adı Ahmet olan, devrindeki bazı devlet adamlarına kâtiplik yaptığı belirtilen Lisânî mahlaslı bir şairden daha bahsedilmektedir (Solmaz 2005: 508-09). Ahdî’nin bu şairin şiirlerine örnek olarak verdiği üç beyit, Hasan Çelebi’nin İstanbullu Lisânî’nin şiirlerine örnek verdiği beyitlerde de bulunmaktadır. Bu da tezkirecilerin Lisânî hakkındaki bilgileri karıştırmış olabilecekleri ihtimalini akla getirmektedir.

Lisânî’nin herhangi bir eserinin olup olmadığı hakkında kaynaklarda bilgi bulunmamaktadır. Ancak tezkirelerde şaire ait bazı şiir örnekleri bulunmaktadır.

Âşık Çelebi, Lisânî’nin şiir ve inşaya rağbet gösterdiğini ve bu sahaları tecrübe etmek üzere olduğunu bildirir (Kılıç 2010: 730). Hasan Çelebi ise şairden övgüyle bahsederek onun için “şu’arâ-yı fasîhü’l-lisân ve nuzemâ-yı şîrîn-zebân” ifadesini kullanır (Eyduran 2009: 233).

Kaynakça

Akbayar, Nuri (hzl.) (1998). Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmânî (Yâhud Tezkîre-i Meşâhir-i Osmânî). C. 3. İstanbul: Kültür Bakanlığı-Tarih Vakfı Ortak Yay.

Eyduran, Aysun S. (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkîretü’ş-Şu’arâ. Ankara: KTB. Yay. E-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83502/beyani----tezkiretus-suara.html [Erişim Tarihi: 01.02.2014].

Eyduran, Aysun S. (hzl.) (2009). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkîretü’ş-Şu’arâ, Tenkitli Metin B. Ankara: KTB. Yay. E-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83504/kinalizade-hasan-celebi---tezkiretus-suara.html [Erişim Tarihi: 01.02.2014].

İpekten, Halûk, M. İsen, R. Toparlı, N. Okçu ve T. Karabey (1998). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.

Kaf-zâde Fâ’izî. Zübdetü’l-Eş’âr. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, Belediye 11. vr. 160b.

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ, İnceleme-Metin. C. 2. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Ens. Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 2. Ankara: Bizim Büro Yay.

Riyâzî. Riyâzu’ş-Şu’arâ. Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, 06 Hk 1275. vr. 93b.

Solmaz, Süleyman (hzl.) (2005). Ahdî, Gülşen-i Şu’arâ (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Başkanlığı Yay.

Zavotçu, Gencay (2009). Zehr-i Mâr-zâde Seyyid Mehmet Rızâ, Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Tezkiresi. Ankara: KTB. Yay. E-kitap:, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83506/zehr-i-mrzade-seyyid-mehmed-riza---tezkire-i-riza.html. [Erişim Tarihi: 01.01.2014].

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. YUNUS KAPLAN
Yayın Tarihi: 10.05.2014
Güncelleme Tarihi: 30.10.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Dem-i katlümde hûnum tîg-i bürrânunda kalmışdur

Niçe mazlûmlar kanı senün yanunda kalmışdur

Libâsunda degüldür nakş-ı kemhâ pençe resminde

Benüm dest-i ümîdümdür ki dâmânunda kalmışdur

Perîşânlık ser-i zülf-i perîşânunda kalmışdur

Perîşân eylemek ‘âşıkları yanunda kalmışdur

Neler geçdi dile cellâd-ı gamzen ey kemân-ebrû

Nişân istersen işte zahm-ı peykânunda kalmışdur

xxx

Merdûd-ı ser-i kûyun olup mübtezel oldı

Agyâr-ı siyeh-rûya bu işler güzel oldı

xxx

Geçdi Ferhâd ile Mecnûn bana hem-dem kalmadı

Vâdî-i ‘ışkun bugün vardur ‘aceb tenhâlıgı

xxx

Tegâfül eylemek yegdür Lisânî ta’n-ı nâ-ehle

Kulak tutmak bilürsin kavl-i a’dâya sefâhatdür

(Eyduran, Aysun S. (hzl.) (2009). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkîretü’ş-Şu’arâ, Tenkitli Metin B. Ankara: KTB. Yay. E-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83504/kinalizade-hasan-celebi---tezkiretus-suara.html [Erişim Tarihi: 01.02.2014]. 233.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Tahir Abacıd. 20 Mayıs 1951 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Tarık Sipahid. 25 Kasım 1946 - ö. 23 Ekim 2018Doğum YeriGörüntüle
3RE'YÎ, Terzi-zâde Mustafa Re'yî Efendid. ? - ö. 1573-74Doğum YeriGörüntüle
4Tahir Abacıd. 20 Mayıs 1951 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Tarık Sipahid. 25 Kasım 1946 - ö. 23 Ekim 2018Doğum YılıGörüntüle
6RE'YÎ, Terzi-zâde Mustafa Re'yî Efendid. ? - ö. 1573-74Doğum YılıGörüntüle
7Tahir Abacıd. 20 Mayıs 1951 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8Tarık Sipahid. 25 Kasım 1946 - ö. 23 Ekim 2018Ölüm YılıGörüntüle
9RE'YÎ, Terzi-zâde Mustafa Re'yî Efendid. ? - ö. 1573-74Ölüm YılıGörüntüle
10Tahir Abacıd. 20 Mayıs 1951 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Tarık Sipahid. 25 Kasım 1946 - ö. 23 Ekim 2018MeslekGörüntüle
12RE'YÎ, Terzi-zâde Mustafa Re'yî Efendid. ? - ö. 1573-74MeslekGörüntüle
13Tahir Abacıd. 20 Mayıs 1951 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Tarık Sipahid. 25 Kasım 1946 - ö. 23 Ekim 2018Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15RE'YÎ, Terzi-zâde Mustafa Re'yî Efendid. ? - ö. 1573-74Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Tahir Abacıd. 20 Mayıs 1951 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17Tarık Sipahid. 25 Kasım 1946 - ö. 23 Ekim 2018Madde AdıGörüntüle
18RE'YÎ, Terzi-zâde Mustafa Re'yî Efendid. ? - ö. 1573-74Madde AdıGörüntüle