Madde Detay
BİRFÂNİ/METİN/METİNÎ/HİTABÎ, Metin Özer
(d. 01.04.1950 / ö. -)
Öğretmen
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Metin Özer, 1 Nisan 1950'de Malatya'nın Hekimhan ilçesinde doğmuştur. Özer, hayatta olan dört çocuğun en küçüğüdür. O, 1968-1969 eğitim-öğretim yılında, Sivas İlköğretmen Okulu sınavını yatılı olarak kazanır. Kendisiyle aynı kasabadan olan Zibet Hanım'la 1971 yılında evlenir ve bu evlilikten biri erkek (Barış), ikisi kız (Sevgi, Özlem) olmak üzere toplam üç çocuğu dünyaya gelir. Kaynağın yazıldığı tarih itibarıyla 37 yıldır evli olduğu bildirilir. Öğretmen olduktan sonra kendini her alanda geliştirmeye çalışan Özer, resim, müzik ve iş teknik derslerinin öğretmenliğini de yapar. 1987 yılında girdiği Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Eğitim önlisans programından 1989’da mezun olur ve askerliğini de öğretmen olarak yapar (Ercil 2008: 31-37; Büyüktatar 2009: 12-17).
Daha ilkokul yıllarında şiir yazan Metin Özer, 17 yaşındayken gördüğü bir rüya üzerine halk şiirine yönelir. Bu tarzda söylediği şiirlerde önceleri Metin ve Metinî mahlaslarını kullanır. 1983 yılından 1990 yılma kadar söylediği şiirlerde ise Hitabi mahlasını kullanır. Sonraki dönemde ise Birfâni mahlasını kullanmaya başlar. Mahlasını, tevriyeli olarak çok başarılı bir şekilde kullanan âşık, şiirlerinde mahlasına bağlı olarak bir anlam inceliği oluşturur. Aşığın mahlassız şiirleri de vardır. Bunun yanı sıra lebdeğmez tarzında söylediği şiirlerde b, v, m, f seslerini kullamnamak için mahlas olarak Güzelyurtlu Özer ve Âşık Özer'i seçtiği şiirlerine de rastlanır (Ercil 2008: 40-48; Büyüktatar 2009: 12-24).
Birfâni’nin hem annesi hem de babası sanatçı kişilikleriyle dikkat çeker. Güzel sesiyle türküler terennüm eden babasının yanında acılarını ağıtlarla dile getiren bir anneye sahip olan âşık, onlardan etkilenir. Saza ve şiire yönelmesindeki sebeplerin başında doğduğu kasabanın eşsiz güzellikleri gelir. Âşıklığa başlamasında Birfâni’nin gönül dünyası da etkilidir. Gönül zenginliğine önem verir. Ona göre bir insanın gönül dünyası zenginse dünya malının hiçbir kıymeti yoktur (Ercil 2008: 40-48; Büyüktatar 2009: 18-20).
Birfâni’de usta çırak ilişkisinin olduğu görülür. Abisi Âşık Mutsuz’u örnek aldığını, Sefil Selimî’ye hayran olduğunu ve Âşık Cansever’den ışık aldığını söyler. Bu üç değerli âşığı kendisinin ustası olarak kabul eder (Ercil 2008: 45-48; Büyüktatar 2009: 20-21).
Birfâni saz çalmaya 1967 yılında başlar. Ağabeyi Yılmaz Özer, 13 Mayıs 1967’de cezaevine düşer, Birfâni ise aynı yılın Eylül ayında Sivas İlköğretmen Okuluna başlar. Mayıs ayından itibaren abisinin özlemiyle yanıp tutuşur ve uykusunda sürekli saz sayıklar. Bir gün uyandığında yanı başında saz olduğunu görür, babasının aldığı bu sazı dertlerini paylaşabileceği bir dost gibi görür. Saz çalmaya kendi kendine çalışarak başlayan âşık, daha sonra cezaevindeki abisini her ziyarete sazıyla gider ve ondan saz dersleri alır. Bu gidiş gelişlerden sonra sazın perdelerini ve saza düzen vermeyi de öğrenir (Ercil 2008: 43-45; Büyüktatar 2009: 20-21).
Birfâni, 1967 yılında gördüğü bir rüyadan çok etkilenir. Bu rüyayı şöyle anlatır: “Bulunduğum yerin Hekimhan’a doğru kuzeydoğularında, ulu bir caminin olduğundan üç niyetle üç avuç su içtim. Bu üç dilekten bir âşıklıktı, ancak diğerleri tam olarak hatırlamıyorum." Âşık, bu rüyayı o dönemde halk âşıklarından etkilenerek görmüş olabileceğini söyler çünkü o dönemde “Karaoğlu gibi üç avuç köpüklü sudan içebilsem” diye düşünür (Ercil 2008: 56-67; Büyüktatar 2009: 22-23).
Şiirlerinde, hemen hemen hecenin tüm kalıplarını kullandığı görülür. Şiirlerinin çoğunluğu koşma şeklindedir, ancak karışık şekilli şiirleri de vardır. Birfani’nin şiirlerinde sıklıkla halk söyleyişine yakın anlatım kalıpları vardır (Ercil 2008: 94-96; Büyüktatar 2009: 30-44).
Birfâni, Kültür Bakanlığının yanı sıra çeşitli dernek ve belediyelerin düzenlediği şiir yarışmalarına katılır ve bu yarışmalarda birçok ödül alır. Birfâni'nin aldığı ödüller ve ondan bahseden kitap ve dergilerin yanı sıra Mahmut Ercil'in 2008 yılında tamamladığı yüksek lisans tezi de âşık hakkında detaylı bilgiler içerir (Ercil 2008: 49-56).
Kaynakça
Büyüktatar, Sevgi (2009). Malatya'da Âşıklık Geleneği ve Malatyalı Âşık Birfânî. Yayımlanmamış Bitirme Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.
Ercil, Mahmut (2008). Malatyalı Âşık Birfâni (Hayatı, Sanatı ve Şiirleri). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DOÇ. DR. REFİYE ŞENESENYayın Tarihi: 13.05.2019Güncelleme Tarihi: 05.12.2020
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 13.05.2019Güncelleme Tarihi: 05.12.2020
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020
İlişkili Maddeler
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | DİLDARÎ, Hasan | d. 1858 - ö. 1917 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | İZZETTİN, İzzettin Dönmez | d. 01.01.1952 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | BEKTAŞ, Bektaş Kaymaz | d. 1919 - ö. 21.07.1978 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | DİLDARÎ, Hasan | d. 1858 - ö. 1917 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | İZZETTİN, İzzettin Dönmez | d. 01.01.1952 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | BEKTAŞ, Bektaş Kaymaz | d. 1919 - ö. 21.07.1978 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | DİLDARÎ, Hasan | d. 1858 - ö. 1917 | Meslek | Görüntüle |
8 | İZZETTİN, İzzettin Dönmez | d. 01.01.1952 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
9 | BEKTAŞ, Bektaş Kaymaz | d. 1919 - ö. 21.07.1978 | Meslek | Görüntüle |
10 | DİLDARÎ, Hasan | d. 1858 - ö. 1917 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | İZZETTİN, İzzettin Dönmez | d. 01.01.1952 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | BEKTAŞ, Bektaş Kaymaz | d. 1919 - ö. 21.07.1978 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | DİLDARÎ, Hasan | d. 1858 - ö. 1917 | Madde Adı | Görüntüle |
14 | İZZETTİN, İzzettin Dönmez | d. 01.01.1952 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
15 | BEKTAŞ, Bektaş Kaymaz | d. 1919 - ö. 21.07.1978 | Madde Adı | Görüntüle |