Madde Detay

Hatice Hanım ile çiftçilik yapan Kâzım Bey'in oğlu olarak Erzincan’a bağlı Oğulcuk köyünde doğdu. Asıl adı Müslüm'dür. Âba Müslim Çelik imzasını da kullandı. İlkokulu köyünde bitirdi. Öğrenimini tamamlayabilmek için değişik işlerde çalıştı. Orta öğrenimini Hatay'da, liseyi İzmit ve Erzincan'da okudu. Antakya, İzmit, Bursa ve Erzincan'da; çiftçilik, ırgatlık, harita teknik memurluğu, inşaatlarda işçilik, türkücülük ve Ahmet Vefik Devlet Tiyatrosu'nda yardımcı oyunculuk yaptı. Amatör olarak boksla uğraştı. Bursa Eğitim Enstitüsü’nün ardından Anadolu Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden mezun oldu. Bingöl, Muş, İstanbul ve Yalova'daki çeşitli liselerde edebiyat öğretmenliği yaptı. Edebiyat öğretmenliğinden emekli oldu. "Peryavşan" adlı şiiri ile 1989 Gösteri Dergisi Şiir Yarışması'nda mansiyon kazandı. İlk şiir kitabı Peryavşan (1988) ile 1989 Ceyhun Atuf Kansu Şiir Ödülü, Hayriye Yitik Ülke (1995) ile 1997 Hüseyin Topçugil Şiir Ödülü ve Necatigül ile 2008 Cemal Süreya Şiir Ödülü gibi ödüllere layık görüldü. Edebiyatçılar Derneği, Bilim ve Edebiyat Eserleri Sahipleri Meslek Birliği (BESAM), PEN Yazarlar Derneği ve Türkiye Yazarlar Sendikası üyesidir. Türkiye Yazarlar Sendikasının genel sekreterliğini de yürüten Müslim Çelik, İstanbul’da yaşamakta ve çalışmalarını burada sürdürmektedir.

Folklor ve halk şiirinden beslenerek oluşturduğu şiir dünyasının yanı sıra toplumcu gerçekçi çizgisiyle dikkat çeken Müslim Çelik, 80 kuşağı şairlerindendir. Yazar Osman Şahin'e göre sinemamızda Yılmaz Güney, romanımızda Yaşar Kemal neyse, şiirimizde de Müslim Çelik odur. 1981 yılında Yazko Edebiyat'ta yer alan ilk şiirinin ardından Türk Dili, Hürriyet Gösteri, Edebiyat ve Eleştiri, Milliyet Sanat, Yeni Biçem, Yarın, Parantez, Adam Sanat, Yaşam İçin Şiir, Anadolu Ekini ve Varlık gibi süreli yayınlarda şiirlerini yayımlamayı sürdürmüştür. Annesinin küçükken kendisine Yunus Emre, Karacaoğlan ve Pir Sultan Abdal’dan ezbere şiirler okuduğunu söyleyen şair, "Annem bana dörtlükler üretebilmeyi öğretirdi. Kendisi bana bir uyak verin size şiir okuyayım, derdi. Bir gün bana ‘Sen hece ölçüsüyle şiirler söylemeyi öğrendin ama önemli olan uzunlu kısalı mısralardan oluşan şiirler üretmektir' dedi ve yazmamı istedi’" diyerek, şiirle tanışmasını dile getirmiştir. Şairin birey olarak monolog içinde olmasa bile şiirin monolojik bir bildirişim içinde olduğunu belirten Çelik, şiire ilişkin düşüncelerini ise şu cümlelerle dile getirmiştir: "Doğa yaşamı nasıl örgütlüyorsa şiir de dil denilen o canlı varlığı böylesine örgütler. Şairin kullandığı dilin modern şiir bağlamında doğrudan göndermede bulunduğu gerilimli ilişkisi vardır. Uçlara doğru evrilmeden önce aşınıp aşıldığını varsayarız. Sürekli kurucu özneyi arar bulıur. Şiir okunup özümlendikten sonra bizde kalan erinç, üzünç duyduğu, etki vb. şeylerdir. Bunların bir ya da birkaçıdır." (Murat 2009).

İlk şiir kitabı Peryavşan (1988)'dan 2000'lere kadar halk şiirine ait söyleyişi ve folklorik özelliklerini kaybetmeyen Müslim Çelik şiiri, daha sonra modern şiire yaklaşmıştır. Halk şiiri sesine yakınlığının bir dönem "Çağdaş Karacaoğlan" şeklinde anılmasına yol açtığını vurgulayan Asiltürk'e göre Müslim Çelik, ilk kitaplarında yerel deyişlere yaslanmasıyla, yerel hayatın izdüşümlerini modern dünyayı anlatmak için kullanmasıyla dikkat çekmiştir (Asiltürk 2017: 246). Şairin ilk şiir kitabı Peryavşan (1988) adını Anadolu'da yetişen şifalı bir bitkiden alır. Salah Birsel Peryavşan'ı bütünüyle "kaşıkçı elması" olarak görmüş ve "Varlık'ta Müslim Çelik'in Peryavşan'ı on altı bölümlük uzun bir şiir. İlkin kaç dizelik bir şey beğendiğimi anlamak için dizeleri saymak istedimse de sonra kendimden utanarak vazgeçtim... Müslim Çelik'in apaydınlık bir kafası var. Bir kez Voltaire'i seviyor. Sonra yola çıkmadan önce çelişkilerin ne olduğunu ve ne olmadığını araştırmak gerektiğine inanıyor." (Birsel 1986) değerlendirmesini yapmıştır. Peryavşan'ın genelinde Anadolu'nun sert iklimi, hayatın zorlukları, yaşanan derin acılar, ölümler ağıt dolu bir söyleyişle dile gelir. Müslim Çelik'in şiir çevrelerinde tanınmasını sağlayan ikinci şiir kitabı İhbarlı Gül (1990) ise toplumsal dileklerin, barış arzusunun şekillendirdiği şiirlerle kurulur. Destansı bir söyleyişle oluşturulan kitapta yüksek tonlu bir hitabet üslûbu, uzunlu kısalı dize/satırlar, yer yer ritim ögelerine yaslanan şiirsellik belirgindir (Asiltürk 2017: 247). Müslim Çelik, bir anlamda halk şiirini çağdaş duyarlık ve anlatımla yeniden yaratım sürecine tabi tutmuştur.

Erzincan’da Yağmurun Şarkısı (1993),"Kuş Bulut", "Erzincan'da Yağmurun Şarkısı", "Hava Üşüyor" ve "Damlacık Damla" adlı dört bölümden oluşmaktadır. Hayriye Yitik Ülke (1995) ve Göğü Kokla Açılırsın (1997)'dan sonra yayımlanan Lirkuşu (2000)'nda ise belirgin bir müzikalite sezilir ki bu durum şairin, halk şiiri söyleyişinde yeni sesleri denediğini göstermektedir. Doğayı yaratıcı bir nefha olarak gören Çelik'in doğa izleği Lirkuşu'nda kendini simgesel biçimde göstermektedir. Nâzım Hikmet Yahşi Güzel (2002) Çelik'in Nâzım Hikmet'e saygı duruşu niteliğindedir. Şair bu kitapta yer yer kendi sesiyle yer yer Nâzım Hkmet'in sesiyle konuşmaktadır. Nâzım Hikmet Yahşi Güzel, Hayriye Yitik Ülke ve Bülbülün Ölümü (2007) adlı şiir kitaplarının ortak özelliği tematik şiirlerden meydana gelmeleridir. Bülbülün Ölümü (2007)'ndeki şiirler "Ölümün şiiri nasıl yazılır?" ve "Acı nasıl yoğrulur ve şenliğe çevrilir dizelerle?" sorularına cevap vermektedir. Çocuk şiirleri kitabı Küçücek (2004)'te şairin sıradışı çağrışımlarla zenginleşen kaleminden süzülen şiirler, çocukluğu, doğayı ve insan zekâsını yüceltir. Renkli sözcük oyunları, alışılmışın dışında imgeleri, düşündürücü metaforları, yapıbozucu ifade seçimleriyle okurlarına özgün bir okuma deneyimi sunarken; oyunlu anlatımı aracılığıyla çocukları dilden aldığı keyfe ortak olmaya davet eder.

Bursa ve İstanbul mekân olarak Çelik'in şiirinde önemli bir yer tutmaktadır. Bursa Lirikleri (2009) şairin Bursa konulu şiirlerinden oluşmaktadır. Bursa'nın hayatında önemli bir yere sahip olduğunu belirten şair "Aşk ve sevdam, Bursa'nın dağına, semtlerine, şeftalisine, delilerine yayılmaya başlamıştı. Lirik şiirin olanaklarını sadece biçimsel olarak benimsemek istemedim. Aynılaşmadan lirik yazarken de, kendi sesimi bulmaya çabalıyor, usta-çırak ilişkilerinde, her ikisi de bende olan bir dolayımda ilerliyordum. Şiirlerimin kimine resimler de çizdim..." diyerek kitabın oluşum sürecini dile getirmiştir. Şiirlerinde Tanpınar, Nâzım, Balaban, Hacivat, Karagöz ve Orhan Veli'nin yanı sıra, Bursa'ya heykeli dikilen şehir gezgini Deli Ayten de yer almaktadır. İstanbulotus (2014) şairin İstanbul üzerine yazdığı şiirlerden oluşmaktadır. Çelik, eserin içeriğini şu cümlelerle dile getirmiştir: "Bu şehir kendisi zaten bir şiiri içinde saklar. Ben o şiiri açığa çıkarmaya özellikle çaba gösterdim diyebilirim. İstanbul’un tarihi ve sosyal yaşantısı, kırılma noktaları, acısı, erinci, şiirlere yansısın istemiş olabilirim. (...) Güzelim İstanbul toplu olarak çağdaş Türk şiirinde olsun istedim. Özellikle bu kentin hor kullanılışı ve bana göre yaralı bir şehir oluşu beni derinden etkilemiştir." Müslim Çelik, şiirlerini yayımlamaya başladığı 80'li yıllardam itibaren bu türde üretken bir isim olmuş ve İstanbulotus'tan sonra İlhan’ın Paltosu Kanlı (2018) ile Silgi İzi (2019) adlı şiir kitaplarını yayımlamıştır. Çelik'in şiir kitapları dışında, yeni bir duyarlık ve anlatımla kitapları ve eserleri tanıtan yazılarının yer aldığı İpek Mendil İçindeki Sevgili (2011) adlı bir inceleme kitabı bulunmaktadır.