Madde Detay

Seyit Ali Akbıyık, 1955'te Sivas’ın Divriği ilçesinin Höbek köyünde dünyaya gelmiştir. İlkokulu bu köyde bitiren âşık, sonrasında okula devam etmeyerek aynı köyde çiftçilikle uğraşır. 1972'de eşi Begizar Hanım'la evlenir. Çiftin beş çocukları olur. Köyde baş gösteren kıtlık ve yaşanan ekonomik güçlükler sebebiyle eşi ve beş çocuğuyla birlikte Ankara’ya göç eder ve bir yıl sonrasında askere gider. Askerden döndükten sonra özel bir şirkette şoför olarak işe başlayan âşık, çalışma hayatını burada tamamlayarak emekli olur. İçinde bulunduğu şartlar dolayısıyla öğrenim hayatına devam edemeyen Akbıyık, çocuklarının eğitimine önem verir ve onların hepsinin üniversite mezunu olmalarını sağlar (Kayaselçuk ve Can 2011: 407). Ozanların ve ozanlık geleneğinin değer gördüğü bir çevrede yetişen Akbıyık’ın ustası, babası Âşık Hasan Dede’dir. Şiir söylemeyi ve saz çalmayı henüz ilkokul yıllarında babasından öğrenir. Şairin “sevda” olarak nitelendirdiği “çalıp söyleme” yeteneği köy odalarında yörenin âlimlerinden aldığı eğitimlerle gelişir. Ayrıca cem toplantıları onun yetişmesine büyük katkı sağlar (Kayaselçuk ve Can 2011: 407). Şair, “Dergahî” mahlasını rüyasında alır. “Dergahî” mahlası “dergâhzade” anlamındadır. Bu dergâh, seyitlerden gelen bir ocak olarak kabul edilir. Dördüncü İmam Zeynel Abidin soyundan olan Akbıyık’ın bu mahlası almasında soyundan gelen dedelik makamının da etkisi vardır. Kendisi gibi ozan olan kardeşiyle birlikte başlangıçta bu mahlası kullanır, ancak kardeşi bu mahlasın ona daha çok yakıştığını ifade eder ve kendisi “Direnç” mahlasını alarak “Dergahî” mahlasını ona bırakır. Bundan sonra bu mahlas yalnızca onun tarafından kullanılır (Kayaselçuk ve Can 2011: 408). Dergahî’nin kendisi de başka bir ozana mahlas vermiştir. Gördüğü rüyadaki ak sakallı dedenin salık vermesi üzerine “Âşık Sinemî” mahlasını kendisinden mahlas isteyen Ali Cevat Coşkun’a verir (Kayaselçuk ve Can 2011: 408).

Dergahî, şiirlerinde ezilmişlik, dönemin koşulları, Mustafa Kemal’in emanet bıraktığı cumhuriyet, laiklik, çağdaşlık konularını işler. Şiirlerinde insan sevgisi üzerinde de duran ozan, “İnsanları mutsuz görmek beni çok üzüyor.” diyerek, insanların mutsuz olmaması ve üzülmemesi için şiirler söyler. Şiirde açık sözlü olmanın gerekliliğini “Karanlıktan korkmalıyız, açık sözden zarar gelemez” diyerek ifade eden şairin ilk şiirleri dönemin siyasi olaylarına yergi niteliği taşımaktadır (Kayaselçuk ve Can 2011: 409). Yurtdışında yaşayan kardeşi ozan Direnç’e duyduğu hisleri “Ayrıldım yıllardır hasretim sana/Beklerim yolunu gelesin gardaş!/ Sen gittin gideli perişan hâlim/ Beklerim yolunu gelesin gardaş!” dizeleriyle ona olan özlemini şiirlerine yansıtır (Kayaselçuk ve Can 2011: 408). Şiirlerini genellikle seher vakitlerinde yazan âşık, şiirlerini genellikle yazdığı ilk hâliyle bırakır ve bunun şiirlerinin hangi duygu selinin yansıması olduğunu göstermekte en iyi yöntem olduğunu savunur (Kayaselçuk ve Can 2011: 409).

Dergahî, şiirlerini âşık meclislerinde âşık kahvehanelerinde ve cem törenlerinde söyleyerek halkla bütünleştirir. Ayrıca maharetini katıldığı âşık atışmalarıyla da gösterir. Yüzden fazla şiiri bulunan âşık, şiirlerini Pir Sultan Derneği'nin dergileri, Akbaba Dergisi, Divriği Kültür Derneğinin dergileri Çorum Sungurlu gazetesi gibi pek çok dergi ve gazetede yayımlar. Birçok şölen, festival, cem törenine katılan âşık, pek çok belge ve plaket almıştır. Ayrıca Pir Sultan Abdal Derneği, Divriği Kültür Derneği gibi dernekler başta olmak üzere birçok derneğe üyedir (Kayaselçuk ve Can 2011: 409).