EMSALÎ, Mustafa Turgut

(d. 1900 / ö. 29.03.1978)
imam, çiftçi
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Mustafa Turgut olan âşık, 1900 yılında Sivas Kangal'ın Sekiliyurt (Sarıpınar) köyünde doğdu. Babası Molla Hasanoğulları'ndan Osman Efendi'dir. Âşık Ruhsatî, bu ailenin yakın dostudur. Onları sık sık ziyarete gelirdi. Yine böyle bir ziyaret gününde Osman Efendi, Ruhsatî'nin kucağına bir kundak bırakır. "Yeni doğan oğlum, bunun adını sen koy." der. Ruhsatî, biraz düşündükten sonra, çocuğun kulağına eğilip önce bir ezan okur, sonra da, "Adı adım, kendisi de emsâlim olsun." der. Bu suretle çocuğun adı Mustafa, mahlâsı da Emsalî olur. İbrahim Aslanoğlu’na göre, Emsalî, kundakta iken mahlâsı verilmiş tek âşıktır. Şiirlerinde de Emsalî mahlâsını kullanır.

İki kez evlenen âşığın üç çocuğu vardır. Askerlik görevini Kayseri ve Konya'da yapmıştır. Kangal'ın Demiröz köyünde bir süre imamlık yapmıştır. İmamlık dışında hayvancılık ve çiftçilikle geçimini sağlamıştır. Köylülerin bile adının Mustafa Turgut olduğunu bilmediği aktarılır.  Orta boylu ve kır sakallı olup son zamanlarda beli hafifçe bükülmüştü. Yavaş yavaş fakat rahat konuşurdu. O yıllarda birkaç defa Sivas'ta düzenlenen saz şairleri toplantılarına katılmıştır.

Son zamanlarını bazen Kangal'da, bazen de çocuklarının yerleşip iş tuttuğu Konya'da geçirmiştir. Son yıllarında Konya'da iken, hastalanıp 40 gün kadar yattı. Son birkaç gün içinde ağırlaştı ve 29 Mart 1978 tarihinde vefat etti. Aynı gün Hacı Fettah Mezarlığı’nda toprağa verildi.

Âşık Emsalî, saz çalmaz, türkü söylemezdi. Buna rağmen doğmaca şiir yeteneği oldukça kuvvetlidir. Saatlerce hatta günlerce atışabilirdi. Çekingen olduğu için kendisini gereği kadar tanıtamadı, ifade gücü Ruhsatî'den üstün olduğu hâlde, ondaki coşku ve çok yönlülük Emsalî’de görülmez. Şiirlerinde; aşk, gurbet, ayrılık, tabiat, din, köy hayatı, vb. konuları işlemiştir. Ayrıca destanları da oldukça önemlidir. Birinci Dünya Savaşını, Seferberlik Destanı’nda, tarlasına ektiği tohumu farenin yemesini Fare Destanı’nda, 1944 yılında Sivas’ta dokuz köylünün ölümünü Çığ Destanı’nda işlemiştir. Tek arzusu deyişlerini bir kitapta toplamaktı. Bu isteğini gerçekleştiremedi. Ancak dinî konuları içeren 24 deyişini yayınlayabilmiştir. Âşık Emsalî’nin deyişlerinin 500 kadarını, manevi çırağı Gürünlü Âşık Gülhanî toplamıştır.

Kaynakça

Ayva, Aziz (2016). “Kundakta İken Mahlası Verilen Âşık: Âşık Emsâli ve Şiirlerinden Örnekler”. Feyzi Halıcı ve Yirminci Yüzyıl Âşıkları Üzerine Araştırmalar I. Ankara: Akçağ Yay. 79-86.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ AZİZ AYVA
Yayın Tarihi: 16.04.2019
Güncelleme Tarihi: 06.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1İDRİS HEMZEYEVd. 1946 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2KUL MUSTAFA/MUSTAFA, Mustafa Sayılırd. 1950 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3OZAN CÖMERT/DAVUT, Davut Cömertd. 04.04.1961 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Sıdık Karaçevd. 1900 - ö. 1937Doğum YılıGörüntüle
5MEHMET DOĞANd. 1900 - ö. 1982Doğum YılıGörüntüle
6Ekrem Reşit Reyd. Ekim 1900 - ö. 13 Temmuz 1959Doğum YılıGörüntüle
7Sıdık Karaçevd. 1900 - ö. 1937Ölüm YılıGörüntüle
8MEHMET DOĞANd. 1900 - ö. 1982Ölüm YılıGörüntüle
9Ekrem Reşit Reyd. Ekim 1900 - ö. 13 Temmuz 1959Ölüm YılıGörüntüle
10Sıdık Karaçevd. 1900 - ö. 1937MeslekGörüntüle
11MEHMET DOĞANd. 1900 - ö. 1982MeslekGörüntüle
12Ekrem Reşit Reyd. Ekim 1900 - ö. 13 Temmuz 1959MeslekGörüntüle
13Sıdık Karaçevd. 1900 - ö. 1937Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14MEHMET DOĞANd. 1900 - ö. 1982Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Ekrem Reşit Reyd. Ekim 1900 - ö. 13 Temmuz 1959Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Sıdık Karaçevd. 1900 - ö. 1937Madde AdıGörüntüle
17MEHMET DOĞANd. 1900 - ö. 1982Madde AdıGörüntüle
18Ekrem Reşit Reyd. Ekim 1900 - ö. 13 Temmuz 1959Madde AdıGörüntüle