EMSALÎ, Mustafa Turgut

(d. 1900 / ö. 29.03.1978)
imam, çiftçi
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Mustafa Turgut olan âşık, 1900 yılında Sivas Kangal'ın Sekiliyurt (Sarıpınar) köyünde doğdu. Babası Molla Hasanoğulları'ndan Osman Efendi'dir. Âşık Ruhsatî, bu ailenin yakın dostudur. Onları sık sık ziyarete gelirdi. Yine böyle bir ziyaret gününde Osman Efendi, Ruhsatî'nin kucağına bir kundak bırakır. "Yeni doğan oğlum, bunun adını sen koy." der. Ruhsatî, biraz düşündükten sonra, çocuğun kulağına eğilip önce bir ezan okur, sonra da, "Adı adım, kendisi de emsâlim olsun." der. Bu suretle çocuğun adı Mustafa, mahlâsı da Emsalî olur. İbrahim Aslanoğlu’na göre, Emsalî, kundakta iken mahlâsı verilmiş tek âşıktır. Şiirlerinde de Emsalî mahlâsını kullanır.

İki kez evlenen âşığın üç çocuğu vardır. Askerlik görevini Kayseri ve Konya'da yapmıştır. Kangal'ın Demiröz köyünde bir süre imamlık yapmıştır. İmamlık dışında hayvancılık ve çiftçilikle geçimini sağlamıştır. Köylülerin bile adının Mustafa Turgut olduğunu bilmediği aktarılır.  Orta boylu ve kır sakallı olup son zamanlarda beli hafifçe bükülmüştü. Yavaş yavaş fakat rahat konuşurdu. O yıllarda birkaç defa Sivas'ta düzenlenen saz şairleri toplantılarına katılmıştır.

Son zamanlarını bazen Kangal'da, bazen de çocuklarının yerleşip iş tuttuğu Konya'da geçirmiştir. Son yıllarında Konya'da iken, hastalanıp 40 gün kadar yattı. Son birkaç gün içinde ağırlaştı ve 29 Mart 1978 tarihinde vefat etti. Aynı gün Hacı Fettah Mezarlığı’nda toprağa verildi.

Âşık Emsalî, saz çalmaz, türkü söylemezdi. Buna rağmen doğmaca şiir yeteneği oldukça kuvvetlidir. Saatlerce hatta günlerce atışabilirdi. Çekingen olduğu için kendisini gereği kadar tanıtamadı, ifade gücü Ruhsatî'den üstün olduğu hâlde, ondaki coşku ve çok yönlülük Emsalî’de görülmez. Şiirlerinde; aşk, gurbet, ayrılık, tabiat, din, köy hayatı, vb. konuları işlemiştir. Ayrıca destanları da oldukça önemlidir. Birinci Dünya Savaşını, Seferberlik Destanı’nda, tarlasına ektiği tohumu farenin yemesini Fare Destanı’nda, 1944 yılında Sivas’ta dokuz köylünün ölümünü Çığ Destanı’nda işlemiştir. Tek arzusu deyişlerini bir kitapta toplamaktı. Bu isteğini gerçekleştiremedi. Ancak dinî konuları içeren 24 deyişini yayınlayabilmiştir. Âşık Emsalî’nin deyişlerinin 500 kadarını, manevi çırağı Gürünlü Âşık Gülhanî toplamıştır.

Kaynakça

Ayva, Aziz (2016). “Kundakta İken Mahlası Verilen Âşık: Âşık Emsâli ve Şiirlerinden Örnekler”. Feyzi Halıcı ve Yirminci Yüzyıl Âşıkları Üzerine Araştırmalar I. Ankara: Akçağ Yay. 79-86.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ AZİZ AYVA
Yayın Tarihi: 16.04.2019
Güncelleme Tarihi: 06.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1HASGÜL, Hasan Hüseyin Erimd. 1945 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2İHSANİ, Mevlüt Şafakd. 1928 - ö. 06.11.2010Doğum YeriGörüntüle
3FATMA, Fatma Gözcüd. 30.11.1951 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4TURAN YILMAZd. 1900 - ö. 1982Doğum YılıGörüntüle
5Necdet Rüştü Efed. 1900 - ö. 24 Eylül 1969Doğum YılıGörüntüle
6Cemal Yeşild. 1900 - ö. 27 Kasım 1977Doğum YılıGörüntüle
7TURAN YILMAZd. 1900 - ö. 1982Ölüm YılıGörüntüle
8Necdet Rüştü Efed. 1900 - ö. 24 Eylül 1969Ölüm YılıGörüntüle
9Cemal Yeşild. 1900 - ö. 27 Kasım 1977Ölüm YılıGörüntüle
10TURAN YILMAZd. 1900 - ö. 1982MeslekGörüntüle
11Necdet Rüştü Efed. 1900 - ö. 24 Eylül 1969MeslekGörüntüle
12Cemal Yeşild. 1900 - ö. 27 Kasım 1977MeslekGörüntüle
13TURAN YILMAZd. 1900 - ö. 1982Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Necdet Rüştü Efed. 1900 - ö. 24 Eylül 1969Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Cemal Yeşild. 1900 - ö. 27 Kasım 1977Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16TURAN YILMAZd. 1900 - ö. 1982Madde AdıGörüntüle
17Necdet Rüştü Efed. 1900 - ö. 24 Eylül 1969Madde AdıGörüntüle
18Cemal Yeşild. 1900 - ö. 27 Kasım 1977Madde AdıGörüntüle