EMSALÎ, Mustafa Turgut

(d. 1900 / ö. 29.03.1978)
imam, çiftçi
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Mustafa Turgut olan âşık, 1900 yılında Sivas Kangal'ın Sekiliyurt (Sarıpınar) köyünde doğdu. Babası Molla Hasanoğulları'ndan Osman Efendi'dir. Âşık Ruhsatî, bu ailenin yakın dostudur. Onları sık sık ziyarete gelirdi. Yine böyle bir ziyaret gününde Osman Efendi, Ruhsatî'nin kucağına bir kundak bırakır. "Yeni doğan oğlum, bunun adını sen koy." der. Ruhsatî, biraz düşündükten sonra, çocuğun kulağına eğilip önce bir ezan okur, sonra da, "Adı adım, kendisi de emsâlim olsun." der. Bu suretle çocuğun adı Mustafa, mahlâsı da Emsalî olur. İbrahim Aslanoğlu’na göre, Emsalî, kundakta iken mahlâsı verilmiş tek âşıktır. Şiirlerinde de Emsalî mahlâsını kullanır.

İki kez evlenen âşığın üç çocuğu vardır. Askerlik görevini Kayseri ve Konya'da yapmıştır. Kangal'ın Demiröz köyünde bir süre imamlık yapmıştır. İmamlık dışında hayvancılık ve çiftçilikle geçimini sağlamıştır. Köylülerin bile adının Mustafa Turgut olduğunu bilmediği aktarılır.  Orta boylu ve kır sakallı olup son zamanlarda beli hafifçe bükülmüştü. Yavaş yavaş fakat rahat konuşurdu. O yıllarda birkaç defa Sivas'ta düzenlenen saz şairleri toplantılarına katılmıştır.

Son zamanlarını bazen Kangal'da, bazen de çocuklarının yerleşip iş tuttuğu Konya'da geçirmiştir. Son yıllarında Konya'da iken, hastalanıp 40 gün kadar yattı. Son birkaç gün içinde ağırlaştı ve 29 Mart 1978 tarihinde vefat etti. Aynı gün Hacı Fettah Mezarlığı’nda toprağa verildi.

Âşık Emsalî, saz çalmaz, türkü söylemezdi. Buna rağmen doğmaca şiir yeteneği oldukça kuvvetlidir. Saatlerce hatta günlerce atışabilirdi. Çekingen olduğu için kendisini gereği kadar tanıtamadı, ifade gücü Ruhsatî'den üstün olduğu hâlde, ondaki coşku ve çok yönlülük Emsalî’de görülmez. Şiirlerinde; aşk, gurbet, ayrılık, tabiat, din, köy hayatı, vb. konuları işlemiştir. Ayrıca destanları da oldukça önemlidir. Birinci Dünya Savaşını, Seferberlik Destanı’nda, tarlasına ektiği tohumu farenin yemesini Fare Destanı’nda, 1944 yılında Sivas’ta dokuz köylünün ölümünü Çığ Destanı’nda işlemiştir. Tek arzusu deyişlerini bir kitapta toplamaktı. Bu isteğini gerçekleştiremedi. Ancak dinî konuları içeren 24 deyişini yayınlayabilmiştir. Âşık Emsalî’nin deyişlerinin 500 kadarını, manevi çırağı Gürünlü Âşık Gülhanî toplamıştır.

Kaynakça

Ayva, Aziz (2016). “Kundakta İken Mahlası Verilen Âşık: Âşık Emsâli ve Şiirlerinden Örnekler”. Feyzi Halıcı ve Yirminci Yüzyıl Âşıkları Üzerine Araştırmalar I. Ankara: Akçağ Yay. 79-86.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ AZİZ AYVA
Yayın Tarihi: 16.04.2019
Güncelleme Tarihi: 06.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1GARİP CELAL, Celal Şerbetd. 25.05.1962 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2BENLİ/BENLİ HÜSEYİN, Hüseyin Karadağd. 1939 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3ÖZDİLEK, Hasan Özdilekd. 1971 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4KUDDUSÎ, Kuddusi Ozand. 1900 - ö. 01.01.1956Doğum YılıGörüntüle
5EFKÂRÎ, Adem Şentürkd. 28.06.1900 - ö. 15.05.1980Doğum YılıGörüntüle
6NECEF AĞKİLSELİ, Necef Almemmed Helil Oğlud. 1900 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7KUDDUSÎ, Kuddusi Ozand. 1900 - ö. 01.01.1956Ölüm YılıGörüntüle
8EFKÂRÎ, Adem Şentürkd. 28.06.1900 - ö. 15.05.1980Ölüm YılıGörüntüle
9NECEF AĞKİLSELİ, Necef Almemmed Helil Oğlud. 1900 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10KUDDUSÎ, Kuddusi Ozand. 1900 - ö. 01.01.1956MeslekGörüntüle
11EFKÂRÎ, Adem Şentürkd. 28.06.1900 - ö. 15.05.1980MeslekGörüntüle
12NECEF AĞKİLSELİ, Necef Almemmed Helil Oğlud. 1900 - ö. ?MeslekGörüntüle
13KUDDUSÎ, Kuddusi Ozand. 1900 - ö. 01.01.1956Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14EFKÂRÎ, Adem Şentürkd. 28.06.1900 - ö. 15.05.1980Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15NECEF AĞKİLSELİ, Necef Almemmed Helil Oğlud. 1900 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16KUDDUSÎ, Kuddusi Ozand. 1900 - ö. 01.01.1956Madde AdıGörüntüle
17EFKÂRÎ, Adem Şentürkd. 28.06.1900 - ö. 15.05.1980Madde AdıGörüntüle
18NECEF AĞKİLSELİ, Necef Almemmed Helil Oğlud. 1900 - ö. ?Madde AdıGörüntüle