EMSALÎ, Mustafa Turgut

(d. 1900 / ö. 29.03.1978)
imam, çiftçi
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Mustafa Turgut olan âşık, 1900 yılında Sivas Kangal'ın Sekiliyurt (Sarıpınar) köyünde doğdu. Babası Molla Hasanoğulları'ndan Osman Efendi'dir. Âşık Ruhsatî, bu ailenin yakın dostudur. Onları sık sık ziyarete gelirdi. Yine böyle bir ziyaret gününde Osman Efendi, Ruhsatî'nin kucağına bir kundak bırakır. "Yeni doğan oğlum, bunun adını sen koy." der. Ruhsatî, biraz düşündükten sonra, çocuğun kulağına eğilip önce bir ezan okur, sonra da, "Adı adım, kendisi de emsâlim olsun." der. Bu suretle çocuğun adı Mustafa, mahlâsı da Emsalî olur. İbrahim Aslanoğlu’na göre, Emsalî, kundakta iken mahlâsı verilmiş tek âşıktır. Şiirlerinde de Emsalî mahlâsını kullanır.

İki kez evlenen âşığın üç çocuğu vardır. Askerlik görevini Kayseri ve Konya'da yapmıştır. Kangal'ın Demiröz köyünde bir süre imamlık yapmıştır. İmamlık dışında hayvancılık ve çiftçilikle geçimini sağlamıştır. Köylülerin bile adının Mustafa Turgut olduğunu bilmediği aktarılır.  Orta boylu ve kır sakallı olup son zamanlarda beli hafifçe bükülmüştü. Yavaş yavaş fakat rahat konuşurdu. O yıllarda birkaç defa Sivas'ta düzenlenen saz şairleri toplantılarına katılmıştır.

Son zamanlarını bazen Kangal'da, bazen de çocuklarının yerleşip iş tuttuğu Konya'da geçirmiştir. Son yıllarında Konya'da iken, hastalanıp 40 gün kadar yattı. Son birkaç gün içinde ağırlaştı ve 29 Mart 1978 tarihinde vefat etti. Aynı gün Hacı Fettah Mezarlığı’nda toprağa verildi.

Âşık Emsalî, saz çalmaz, türkü söylemezdi. Buna rağmen doğmaca şiir yeteneği oldukça kuvvetlidir. Saatlerce hatta günlerce atışabilirdi. Çekingen olduğu için kendisini gereği kadar tanıtamadı, ifade gücü Ruhsatî'den üstün olduğu hâlde, ondaki coşku ve çok yönlülük Emsalî’de görülmez. Şiirlerinde; aşk, gurbet, ayrılık, tabiat, din, köy hayatı, vb. konuları işlemiştir. Ayrıca destanları da oldukça önemlidir. Birinci Dünya Savaşını, Seferberlik Destanı’nda, tarlasına ektiği tohumu farenin yemesini Fare Destanı’nda, 1944 yılında Sivas’ta dokuz köylünün ölümünü Çığ Destanı’nda işlemiştir. Tek arzusu deyişlerini bir kitapta toplamaktı. Bu isteğini gerçekleştiremedi. Ancak dinî konuları içeren 24 deyişini yayınlayabilmiştir. Âşık Emsalî’nin deyişlerinin 500 kadarını, manevi çırağı Gürünlü Âşık Gülhanî toplamıştır.

Kaynakça

Ayva, Aziz (2016). “Kundakta İken Mahlası Verilen Âşık: Âşık Emsâli ve Şiirlerinden Örnekler”. Feyzi Halıcı ve Yirminci Yüzyıl Âşıkları Üzerine Araştırmalar I. Ankara: Akçağ Yay. 79-86.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ AZİZ AYVA
Yayın Tarihi: 16.04.2019
Güncelleme Tarihi: 06.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1İBRAHİM, İbrahim Koçd. 01.01.1952 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2İHSAN KOYUNd. 1944 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3DÖNMEZ/DERDİÇOK, Halis Dönmezd. 1950 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4ÇAVUŞ/ÖMER ÇAVUŞ, Ömer Sarıkayad. 1900 - ö. 1991Doğum YılıGörüntüle
5Enver Behnan Şapolyod. 25 Şubat 1900 - ö. 1 Haziran 1972Doğum YılıGörüntüle
6FAHRÎ, Ali Karabulutd. 1900/1901 - ö. 06.08.1975Doğum YılıGörüntüle
7ÇAVUŞ/ÖMER ÇAVUŞ, Ömer Sarıkayad. 1900 - ö. 1991Ölüm YılıGörüntüle
8Enver Behnan Şapolyod. 25 Şubat 1900 - ö. 1 Haziran 1972Ölüm YılıGörüntüle
9FAHRÎ, Ali Karabulutd. 1900/1901 - ö. 06.08.1975Ölüm YılıGörüntüle
10ÇAVUŞ/ÖMER ÇAVUŞ, Ömer Sarıkayad. 1900 - ö. 1991MeslekGörüntüle
11Enver Behnan Şapolyod. 25 Şubat 1900 - ö. 1 Haziran 1972MeslekGörüntüle
12FAHRÎ, Ali Karabulutd. 1900/1901 - ö. 06.08.1975MeslekGörüntüle
13ÇAVUŞ/ÖMER ÇAVUŞ, Ömer Sarıkayad. 1900 - ö. 1991Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Enver Behnan Şapolyod. 25 Şubat 1900 - ö. 1 Haziran 1972Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15FAHRÎ, Ali Karabulutd. 1900/1901 - ö. 06.08.1975Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ÇAVUŞ/ÖMER ÇAVUŞ, Ömer Sarıkayad. 1900 - ö. 1991Madde AdıGörüntüle
17Enver Behnan Şapolyod. 25 Şubat 1900 - ö. 1 Haziran 1972Madde AdıGörüntüle
18FAHRÎ, Ali Karabulutd. 1900/1901 - ö. 06.08.1975Madde AdıGörüntüle