Madde Detay

Hayatı hakkında pek fazla bilgi olmayan âşığın 17. yüzyılda yaşadığı sanılmaktadır. Bir kaynakta ise "1628'de yaşadığı bilinmektedir." (Yurt Ansiklopedisi 1982-1983: 4549) ifadesi geçmektedir. Şiirlerinden hareketle Karslı olduğu tahmin edilen âşığın "Turon, Karslı Aşık Torun ve "Derûnî" mahlaslarını kullandığı görülmektedir. Aruz ile yazdığında "Derûnî", saz ile söylediğinde "Torun/Torunî" tapşırmasını kullandığı rivayet edilmektedir.

Hakkındaki bilgiler oldukça sınırlı olan âşığın cönk ve mecmualarda yedi şiiri tespit edilebilmiştir. Bu şiirlerden biri destan olup konusu tarihî bir hadiseye aittir. Tarihî kaynaklarda Erzurum Valisi Abaza Mehmed Paşa isyan sırasında, Sadrazam Hüsrev Paşa, tarafından kuşatılınca asi paşaya İran'dan yardım geldiği, Şemsi Han'ın komutasındaki İran askerinin, Beylerbeyi Köse Sefer Paşa tarafından Kars'ın doğu kesiminde bir baskın sonucu ele geçirdiği belirtilmektedir. Derûnî'nin destanı bu hadiseyi işlemektedir (TDEA 1977: 256).

Eldeki şiirlerden hareketle dönemindeki olaylara karşı duyarlı bir âşık olduğu hissedilen âşığın kullandığı dil ve üsluptan hareketle medrese eğitimi aldığı ve çağında özellikle bölgede yaşananlara karşı duygu ve düşüncelerini güçlü bir dille aktardığı görülmektedir. Kars ve çevresinde yaşamış olması nedeniyle Hasan-i Harakani tekkesine devam ettiği ifade edilmektedir (TDEA 1977: 256).

 

Kocatürk, Vasfi Mahir (1963). Saz Şiiri Antolojisi. Ankara: Edebiyat Yay.

Kocatürk, Vasfi Mahir (1970). Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Edebiyat Yay.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1977). C. 2. İstanbul: Dergâh Yay.

Yurt Ansiklopedisi (1982-1983). C. 6. İstanbul: Anadolu Yay.

 

İlâhî

Soyun kaflet libâsını,

Bu kalbinden kir pasını,

Bulam dersen, eğer izzet,

Oku sıdk ile Yâsîn'i

Belâlara ola perde,

Şifâ ola kamu derde,

Şefâ'at ede Mahşer'de,

Oku sıdk ile Yâsîn'i

Kerem bâbın küşâd eyle,

Kamu ervâhı şâd eyle,

Du'âda cümle yâd eyle,

Oku sıdk ile Yâsîn'i

Bu sûre, sırr-i Rahmândır,

Bu sûre, celb-i gufrândır,

Bu sûre, kalb-i Kur'ândır,

Oku sıdk ile Yâsîn'i

Ne devlet, hıfz eden dile,

Dahi hem okuyan kula,

Yirmiiki Hatım ola,

Oku sıdk ile Yâsîn'i

Ararsan derdine dermân,

Dilersen Tanrı'dan ihsân,

Ola her müşkilin âsân,

Oku sıdk ile Yâsîn'i

Derûnî der ki, dostuna,

Kitâbın ala destine,

Ölende, kabrim üstüne,

Oku sıdk ile Yâsîn'i

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1977). C. 2. İstanbul: Dergâh Yay. 256.